بزرگنمايي:

بازار آریا - قاچاق سوخت به آمار و ارقامی فاجعه‌بار رسیده، آن هم در شرایطی که ناترازی انرژی کشور را به تعطیلات برده است. پشت پرده این فاجعه چیست؟

تا سال‌های سال تصور ما از پدیده قاچاق محدود می‌شد به تصویر کلیشه‌ای تحمیل شده از تلویزیون درباره آن، از مردهای سه‌تیغه حاضر در ویلاهای آنچنانی که با روبدوشامبر آب پرتقال می‌خوردند گرفته تا آتقی معروف و مفلوک آن سالها که همیشه هم لنگ چند مثقال افیون بود.
حالا پهنه قاچاق گسترده‌تر از آن است که محدود به سریال‌های اینچنینی باشد. این روزها از سوالات امتحانات نهایی و کنکور گرفته تا دارو و پسماند و سیگار و کتاب و البته که «سوخت» صاحب عنوان پرطمطراق قاچاقچی هستند. این مورد آخری اما رکورددار گردش مالی و میلیاردی هم هست.
بحث بر سر ماجرای «قاچاق سوخت» از صبح روز 27 آذرماه در بازدید سرزده مسعود پزشکیان از سازمان برنامه و بودجه دوباره بالا گرفت. جایی که او در میانه حرف‌هایش از مقدار روزانه قاچاق سوخت پرده برداشت؛ « برای بنده نه حتی به عنوان رئیس جمهور، بلکه به عنوان یک شهروندی ایرانی نیز به هیچ وجه قابل قبول نیست که بگویند از چرخه‌ای که تولید و توزیع آن در دست خود ماست، روزانه بین 20 تا 30 میلیون لیتر سوخت قاچاق می‌شود!» هرچند پیش از او هم بودند بسیاری که نسبت به میزان قاچاق روزانه سوخت گمانه‌هایی عنوان می‌کردند. 
مالک شریعتی، عضو کمیسیون انرژی مجلس، باور دارد که روزانه 10 میلیون لیتر گازوئیل و پنج میلیون لیتر بنزین قاچاق می‌شود و موسی غنی‌نژاد اقتصاددان هم گفته است از 120 میلیون مصرف بنزین، روزانه 50 میلیون لیتر قاچاق می‌شود! اما اعلام این عدد از زبان رئیس‌جمهور به نوعی پذیرش رسمی حجم و اندازه‌های این قاچاق گسترده است.
برای فهم بهتر از میزان قاچاق شده می‌توان به این حرف‌های احمدعلی گودرزی فرمانده مرزبانی فراجا هم اشاره کرد « از ابتدای سال جاری تاکنون بیش از 20 میلیون لیتر سوخت قاچاق در مرزهای کشور کشف و ضبط شده که نسبت به سال گذشته افزایش داشته است» ساده شده حرف‌های او این است که بدانیم میزان کشف قاچاق صورت گرفته در 10 ماه به اندازه میزان قاچاق‌شده سوخت فقط در یک روز است!
عدد قاچاق شده هم عدد کمی نیست و ارزش آن حداقل هفت میلیارد دلار است که با نرخ بازار توافقی 460 هزار میلیارد تومان محاسبه می‌شود. با توجه به قیمت بالای 50هزار تومانی بنزین و گازوئیل در کشورهای مقصد قاچاق، ارزش سالانه قاچاق سوخت از کشورمان درست معادل یارانه 460هزار تومانی هر‌ماه به هر ایرانی است.‌
واکنش‌ها به گفته مسعود پزشکیان هم بیشتر از تصور بود اما فصل مشترک همه این واکنش‌ها درخواست برای رو شدن دست قاچاقچیان بود، اگرچه در همین مسیر هم می‌شود بیراهه‌هایی به چشم دید. به عنوان مثال منسوب کردن این حجم از قاچاق به مرزنشینان را می‌توان ترفندی برای تنزل مرتبه قاچاقچیان حساب کرد، وگرنه کسی نیست که نداند این حجم از قاچاق از عهده چند کولبر و لنج‌ران خارج است. حتی خبر خرید سوخت قاچاق وزارت نفت از قاچاقچیان را هم که به نقل از عضو هیئت رئیسه مجلس عنوان شد را می‌توان در همین مجموعه «نشانی‌های غلط» دسته‌بندی کرد. 
اظهارنظری که با تکذیب صریح وزارت نفت هم تمام نشد. اما حتی اگر این گفته عضو هیئت رئیسه مجلس را هم درست بدانیم معنایش این است که طرف قاچاقچی ماجرا هم کاملا مشخص و معلوم است که توانسته این حجم از سوخت را به دولت بفروشد! 
نشانه‌های دیگری هم وجود دارد که تلقی‌مان را از پشت پرده قاچاقچیان تغییر می‌دهد. به گواه آمارهای رسمی بیش از 40 درصد از حجم قاچاق‌شده روی دریا صورت می‌گیرد و فقط همین یک گزاره نشان می‌دهد پدیده قاچاق سوخت نمی‌تواند کار چند سوداگر معمولی باشد و این موضوع هم فراتر از نظارت وزارت نفت است و احتمالا رسانه‌ای کردن این موضوع از سوی رئیس‌جمهور هم نیتی برای افشای جریان‌های اصلی دخیل در این ماجرا دارد. جریانی که حتما افرادی می‌دانند و حتما هم از عنوان شدن آن به هر دلیلی ابا دارند و حالا افرادی آمده‌اند و از مسعود پزشکیان می‌خواهند «واقعیت‌ها را درباره قاچاق سوخت» به مردم بگوید.
آنطور که از رفتارشناسی رئیس‌جمهور دستمان آمده این حرف او که «باید سرچشمه‌های ایجاد این وضعیت را اصلاح کنیم.» را باید به نوعی آغازگر افشای پشت پرده قاچاق سوخت قلمداد کنیم وگرنه خاطره جمعی جامعه ایرانی از افشای جریان‌های قاچاق پیش از این با صراحت بیشتری به یاد آورده می‌شود.