بزرگنمايي:

بازار آریا - نوشته: کای گومز (Kye Gomez) ترجمه و تنظیم: جعفر خیرخواهان تعاملات انسانی و اینکه چگونه افراد، سازمان‌ها و ملت‌ها کالاها، خدمات و ارزش را مبادله‌‌‌‌‌ می‌کنند در هسته علم اقتصاد قرار دارد. یک عنصر مهم و اغلب نادیده گرفته‌شده در این مبادله اعتماد است. بدون اعتماد، معاملات اقتصادی کند و پرزحمت انجام و در نهایت متوقف می‌شود. اعتماد زیرساختی نامرئی است که از اقتصادها پشتیبانی می‌کند؛ چون به افراد و سازمان‌ها امکان مشارکت در مبادلات بدون ترس دائمی از خیانت یا زیان را می‌دهد. وجود اعتماد تضمین‌‌‌‌‌ می‌دهد که مردم‌‌‌‌‌ می‌توانند ارزش‌ها را با حداکثر کارآیی مبادله کنند. اعتماد هزینه‌های مبادله را به حداقل‌‌‌‌‌ می‌رساند، نااطمینانی را کاهش‌‌‌‌‌ می‌دهد و عملیات اقتصادی روان و کارآمد را تسهیل‌‌‌‌‌ می‌کند. اعتماد همراه با معامله به‌مثل، به معنای انتظار دوسویه مبنی بر اینکه اقدامات فرد عینا جبران و بازگردانده‌‌‌‌‌ می‌شود، با همسو کردن انگیزه‌ها بین طرفین، محرک فعالیت اقتصادی است. مفهوم مبادله ارزش، که دو یا چند طرف برای بهره‌مندی از منافع متقابل با هم تعامل دارند، ایده اساسی پشت هر نظام اقتصادی است.
در این مطلب تحلیلی با کنکاش در داده‌ها، مفاهیم نظری و مثال‌های دنیای واقعی نشان می‌دهیم چگونه اعتماد زیربنای هر جنبه‌ای از زندگی اقتصادی است و چرا اعتماد پایه همه نظام‌های اقتصادی است و چگونه اعتماد، همراه با اصل معامله به‌مثل و مبادله ارزش، بستر و زیربنای هر اقتصاد را تشکیل می‌دهد.
اعتماد؛ زیرساخت نامرئی اقتصادها
کارکرد نظام‌‌‌‌‌‌های اقتصادی تسهیل مبادلات بین طرفین است که این مبادلات به میزان معینی اعتماد نیاز دارند. برای تحقق مبادله، هر طرف مبادله باید باور کند طرف دیگر به تعهدات خود عمل خواهد کرد. توانایی اعتماد به همتای خود اساس تجارت را تشکیل‌‌‌‌‌ می‌دهد. برای مثال، در بازارهای مالی، خریدار و فروشنده با این فرض فعالیت می‌کنند که دیگران به تعهدات خود عمل‌‌‌‌‌ می‌کنند، خواه تحویل محصول، ارائه خدمت یا بازپرداخت وام باشد. بدون این اطمینان، چرخ‌‌‌‌‌‌های اقتصادی متوقف‌‌‌‌‌ می‌شوند.
برای کمّی‌سازی این عامل، هزینه عدم‌اعتماد را در نظر بگیرید. در اقتصادهای با اعتماد پایین، افراد و شرکت‌ها برای اطمینان از عمل به قول و وعده اغلب به اقدامات پرهزینه‌ مانند قرارداد بستن، هزینه‌های قانونی، بیمه و فعالیت‌های نظارتی متوسل می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد 15درصد افزایش اعتماد به نهادهای کشور‌‌‌‌‌ باعث یک‌درصد رشد اقتصادی بیشتر می‌شود. در نبود اعتماد، هزینه‌های مبادله سر به فلک‌‌‌‌‌ می‌کشد و کارآیی اقتصادی کاهش‌‌‌‌‌ می‌یابد؛ چون طرفین باید دائم در برابر خطر تقلب یا نکول، خود را محافظت کنند.
بانک جهانی در گزارش توسعه جهانی2015 نشان داد کشورهای با سطح اعتماد اجتماعی بالاتر، اقتصادهای پویاتری دارند؛ چون اعتماد هزینه انجام تجارت را کاهش‌‌‌‌‌ می‌دهد و معاملات پیچیده‌تر را تسهیل‌‌‌‌‌ می‌کند. کشورهای سوئد و دانمارک با سطح بالای اعتماد اجتماعی در مقایسه با کشورهای با سطح اعتماد پایین، درآمد سرانه بالاتر و نظام‌‌های اقتصادی قوی‌تری دارند. اعتماد نیاز به مستندسازی انبوه، مداخله قانونی و تایید شخص ثالث را کاهش می‌دهد و معاملات را روان‌تر و کم‌هزینه‌تر می‌کند.
اعتماد همچنین در نظام اعتباری که ستون فقرات اقتصادهای مدرن است، حیاتی است. هنگامی که بانک‌‌‌‌ به فرد یا بنگاهی وام‌‌‌‌‌ می‌دهد، این کار را بر اساس ارزیابی درجه وثوق و اعتمادپذیری انجام‌‌‌‌‌ می‌دهد - آیا وام‌گیرنده بازپرداخت می‌کند یا خیر. امتیازهای اعتباری اساسا معیارهای اعتمادپذیری هستند که از رفتار مالی گذشته به‌دست‌‌‌‌‌ می‌آیند. کل نظام مالی جهانی به انتظار بازپرداخت وام‌‌‌‌‌ها وابسته است. سقوط اعتماد، مانند بحران مالی2008، به انقباض شدید در دسترس بودن اعتبار منجر شده و در نتیجه فعالیت اقتصادی را فلج می‌کند.
علاوه بر بازارهای مالی، اعتماد در روابط زنجیره تامین بسیار مهم است. شرکت‌ها باید به تامین‌کنندگان خود اعتماد کنند تا مواد را با کیفیت وعده داده‌شده، به‌موقع و قیمت منصفانه تحویل دهند. هنگامی که این اعتماد ضربه بخورد، می‌تواند منجر به اختلالاتی در کل زنجیره تامین ‌شود که به ناکارآمدی، افزایش هزینه‌ها و از دست رفتن فرصت‌‌‌‌‌ها‌‌‌‌‌ می‌انجامد. برای مثال نظام تولید بهنگام تویوتا در ژاپن اتکای شدیدی به اعتماد بین شرکت و تامین‌کنندگان آن دارد. تولید بهنگام، هزینه‌های موجودی انبار را به حداقل‌‌‌‌‌ می‌رساند و کارآیی را افزایش‌‌‌‌‌ می‌دهد؛ اما نیازمند تامین‌کنندگان قابل اعتماد و سازگار است. بدون اعتماد، پیاده‌کردن چنین نظام پیچیده و مقرون به صرفه‌ای ناممکن خواهد بود.
علاوه بر این، اعتماد یک عامل مهم در زیست‌بوم نوآوری است. کارآفرینان و مخترعان برای تحقق ایده‌های خود معمولا به بودجه نیاز دارند. سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذار باید اطمینان داشته باشد که کارآفرین از سرمایه او مسوولانه استفاده خواهد کرد و به نتایج وعده داده‌شده خواهد رسید. سرمایه‌گذاری‌های سرمایه خطرپذیر بر اساس اعتماد و پیش‌بینی ارزش معامله به‌مثل ایجاد می‌شوند. کارآفرین به سرمایه‌گذار اعتماد می‌کند تا نه تنها سرمایه، بلکه راهنمایی و ارتباطات را نیز فراهم کند؛ درحالی‌که سرمایه‌گذار به کارآفرین اعتماد دارد تا استارت‌آپ خود را به شرکتی موفق تبدیل کند. وقتی اعتماد در زیست‌بوم کارآفرینی قوی است، نوآوری، ایجاد شغل و رشد اقتصادی تقویت‌‌‌‌‌ می‌شود.
اعتماد همچنین نقش کلیدی در روابط مشتری دارد. ‌‌‌‌‌‌‌مصرف‌کنندگان از شرکت‌هایی که به آنها اعتماد دارند بیشتر خرید‌‌‌‌‌ می‌کنند و این اعتماد اغلب از طریق سازگاری، شفافیت و سابقه ارائه محصولات و خدمات باکیفیت ایجاد‌‌‌‌‌ می‌شود. شرکت‌هایی که پیوند اعتماد مستحکمی با مشتریان خود برقرار می‌کنند، از حفظ مشتری بالاتر، افزایش تبلیغ شفاهی و وفاداری بیشتر مشتری برخوردار می‌شوند. برای مثال، برندهایی مانند آمازون و تسلا از طریق تعهد خود به رضایت مشتری و نوآوری، به اعتماد بالای مصرف‌کنندگان دست یافتند. اعتماد بالا شرکت‌ها را قادر می‌سازد قیمت‌های بالاتری تعیین کنند و سهم بازار خود را گسترش دهند.
نقش معامله به‌مثل در معاملات اقتصادی
معامله به‌مثل (Reciprocity) - مبادله متقابل کالاها، خدمات یا الطاف- یک اصل اساسی و زیربنای فعالیت اقتصادی است. به عبارت ساده‌تر، معامله به‌مثل تضمین‌‌‌‌‌ می‌کند که ارزش به شیوه‌ای متعادل مبادله‌‌‌‌‌ شود و همکاری و رشد اقتصادی را تقویت‌‌‌‌‌ می‌کند. وقتی دو طرف وارد یک معامله اقتصادی می‌شوند، آنها به اصل معامله به‌مثل ملزم هستند: یک طرف در ازای ارزش ارائه‌شده توسط طرف دیگر، ارزشی را ارائه‌‌‌‌‌ می‌دهد. این انتظار از مبادله عادلانه، محرک رفتار اقتصادی است و روابط تجاری بلندمدت را حفظ‌‌‌‌‌ می‌کند.
اعتماد و معامله به‌مثل به یکدیگر وابسته‌اند. اعتماد اجازه‌‌‌‌‌ می‌دهد تا معامله به‌مثل بدون نیاز به سازوکار‌‌‌‌‌‌های اجرای دقیق اتفاق بیفتد؛ درحالی‌که معامله به‌مثل اعتماد را در طول زمان تقویت‌‌‌‌‌ می‌کند. این پویایی در تعاملات مکرر بین کسب‌وکارها مشهود است؛ جایی که منافع متقابل باعث ایجاد اعتماد و تشویق به همکاری‌‌‌‌‌ بیشتر می‌شود. به‌عنوان مثال، یک تامین‌کننده ممکن است به یک خرده‌فروش اعتبار دهد، با این اعتماد که پرداخت پس از فروش کالاها انجام خواهد شد. خرده‌فروش نیز به نوبه خود، با پرداخت به‌موقع و ادامه تجارت با تامین‌کننده، متقابلا به رابطه بلندمدتی کمک می‌کند که به نفع طرفین است.
مفهوم معامله به‌مثل در بازار کار نیز بسیار حیاتی است. کارفرمایان در ازای نیروی کار دستمزد می‌دهند و کارکنان نیز با تلاش و وفاداری معامله به‌مثل می‌کنند. وقتی اعتماد و معامله به‌مثل قوی باشد، روابط کار مثبت‌‌‌‌‌ می‌شود و در نتیجه بهره‌وری و رضایت شغلی بالاتر می‌رود. کارگرانی که کارفرمایان خود را منصف و قابل اعتماد می‌دانند، حتی اگر پاداشی نگیرند، بیشتر تلاش می‌کنند. در این پدیده «تبادل هدیه» روشن می‌سازد چگونه اعتماد و معامله به‌مثل به نتایج مثبت اقتصادی فراتر از تعهدات قراردادی می‌انجامد.
معامله به‌مثل در سطح اقتصاد کلان، به ویژه تجارت بین‌المللی، نیز حیاتی است. کشورها با درک اینکه هر دو طرف منتفع خواهند شد، قراردادهای تجاری را امضا‌‌‌‌‌ می‌کنند. اگر کشوری با وضع تعرفه‌‌‌‌ یا دیگر موانع این اعتماد را نقض کند، معامله به‌مثل نقض‌‌‌‌‌ می‌شود و به اقدامات تلافی‌جویانه و جنگ‌‌‌‌‌‌های تجاری احتمالی‌‌‌‌‌ منجر می‌شود. تنش‌‌‌‌‌‌های تجاری مداوم بین ایالات متحده و چین نشان‌‌‌‌‌ می‌دهد چگونه نقض اعتماد و معامله به‌مثل به اختلالات اقتصادی شدیدی می‌انجامد که بر زنجیره‌های عرضه جهانی و ثبات بازار تاثیر‌‌‌‌‌ می‌گذارد. اصل معامله به‌مثل فراتر از قراردادهای رسمی بوده و شامل هنجارهای اجتماعی غیررسمی است که رفتار اقتصادی را هدایت‌‌‌‌‌ می‌کند. در بسیاری از فرهنگ‌ها، مفهوم معامله به‌مثل عمیقاً ریشه دوانده است و افراد بر اساس انتظارات متقابل در آینده، حتی در غیاب توافقات رسمی، به فعالیت‌‌‌‌‌‌های اقتصادی‌‌‌‌‌ می‌پردازند. این معامله به‌مثل غیررسمی اعتمادمحور اغلب مبنای مشاغل کوچک و شبکه‌های تجاری محلی است که ستون فقرات بسیاری از اقتصادهای در حال توسعه را تشکیل می‌دهند. اعتماد و معامله به‌مثل در چنین بسترهایی، امکان تحقق انواع مبادلات اقتصادی را فراهم‌‌‌‌‌ می‌کند که در غیر این صورت، به‌دلیل نبود سازوکار‌‌‌‌‌‌های اجرایی رسمی، ناممکن بود.
معامله به‌مثل نقشی کلیدی در روابط ‌‌‌‌‌‌‌مصرف‌کننده نیز ایفا‌‌‌‌‌ می‌کند. شرکت‌هایی که با ارائه محصولات باکیفیت، خدمات عالی و رویه‌های اخلاقی، اعتماد مشتریان را جلب می‌کنند، اغلب از وفاداری مشتری و تکرار خرید بهره‌مند می‌شوند. ‌‌‌‌‌‌‌مصرف‌کنندگان با خرید مدوام محصولات، توصیه خرید به دیگران و دادن بازخورد مثبت، معامله به‌مثل می‌کنند. این نوع رفتار معامله به‌مثلی برای برندسازی و موفقیت بلندمدت در بازار ضروری است.‌‌‌‌ برای مثال، شرکتی مانند اپل، با ارائه مداوم محصولات با کیفیت بالا و ایجاد حس جمعی میان کاربران، پایگاه مشتری وفادار می‌سازد. این رابطه بر اساس اعتماد و معامله به‌مثل بوده و هر دو طرف از مبادله سود‌‌‌‌‌ می‌برند.
معامله به‌مثل به اقتصاد اشتراکی نیز گسترش‌‌‌‌‌ می‌یابد؛ جایی که سکو‌‌‌‌‌‌هایی مانند اوبر و ایربی‌ان‌بی بر اساس اعتماد متقابل بین کاربرها رشد‌‌‌‌‌ می‌کنند. رانندگان به مسافرها اعتماد دارند تا رفتار محترمانه داشته باشند و مسافرها به رانندگان برای جابه‌جایی ایمن و کارآمد اعتماد دارند. این نیروها را نظام‌ رتبه‌بندی که مسوولیت‌پذیری و معامله به‌مثل را ارتقا می‌دهند، تقویت می‌کند. وقتی شرکت‌کنندگان در این سکو‌‌‌‌‌ها به شیوه‌ معامله به‌مثلی عمل‌‌‌‌‌ می‌کنند، به تجربه مثبت‌تری برای همه طرف‌‌‌‌‌‌های درگیر منجر می‌شود که در مقابل باعث رشد و پایداری اقتصاد اشتراکی‌‌‌‌‌ می‌شود.
اعتماد و تبادل ارزش؛ هسته اقتصاد
اقتصاد را‌‌‌‌‌ می‌توان به مبادله ارزش بین طرفین تقلیل داد. خواه کالا، خدمات، پول یا کار باشد، فعالیت اقتصادی مستلزم دادن چیزی ارزشمند در ازای چیزی دیگر است. اعتماد باعث کارآمدترشدن این مبادلات می‌شود. وقتی دو طرف به یکدیگر اعتماد دارند، احتمال بیشتری هست که در معاملات شرکت کنند، در روابط بلندمدت سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری کنند و به رشد اقتصادی کمک کنند.
مفهوم پول خود مظهر اعتماد است. پول ارزش ذاتی نداشته و ارزشش از اعتماد جمعی ناشی‌‌‌‌‌ می‌شود که‌‌‌‌‌ می‌توان آن را با کالاها و خدمات مبادله کرد. پشتوانه دلار آمریکا کالاهای فیزیکی ارزشمند نیست، بلکه اعتماد مردم و بنگاه‌ها به دولت و ثبات نظام مالی است. بی‌اعتمادی به یک پول منجر به تورم شدید می‌شود، مانند زیمبابوه اواخر دهه2000 یا اخیرا در ونزوئلا که مردم اعتماد خود را به ارزش پول ملی خود از دست دادند و منجر به فروپاشی اقتصادی شد.
اعتماد نقشی حیاتی در بازارهای مالی نیز ایفا‌‌‌‌‌ می‌کند. سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذار باید اطمینان یابد که شرکت‌ها از سرمایه‌ها، عاقلانه استفاده خواهند کرد و بازده مناسب برای سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری خود دریافت کند. بازار سهام اساسا بازار اعتماد است با این باور که شرکت‌ها سود خلق می‌کنند، از مقررات پیروی‌‌‌‌‌ می‌کنند و اطلاعات دقیقی در اختیار سهامداران می‌گذارند. هنگامی که اعتماد به این اصول متزلزل‌‌‌‌‌ می‌شود، مانند رسوایی انرون یا بحران مالی2008، بازارها‌‌‌‌‌ نوسانات چشم‌گیری تجربه کنند که پیامدهای اقتصادی گسترده‌ای‌‌‌‌‌ خواهد داشت.
اعتماد در اقتصاد دیجیتال نیز ضروری است. تراکنش‌های برخط اغلب شامل طرفینی است که هرگز همدیگر را ندیدند و در نقاط مختلف جهان هستند. موفقیت سکوهای تجارت الکترونیک به این دلیل بوده که توانسته‌اند محیطی از اعتماد را ایجاد کنند. خریداران اطمینان دارند محصولاتی که سفارش‌‌‌‌‌ می‌دهند دریافت خواهند کرد و فروشندگان نیز اطمینان دارند که پول کالاهایشان به آنها پرداخت خواهد شد. اعتماد از طریق سازوکار‌هایی مانند نظرات مشتریان، سیاست برگشت وجه و نظام پرداخت امن تسهیل می‌شود که به کاهش عدم ‌اطمینان و ایجاد اعتماد در معاملات برخط کمک می‌کند.
مبادله ارزش در تجارت بین‌المللی به خوبی دیده می‌شود. کشورها کالاها و خدمات را بر اساس اعتماد متقابلی مبادله‌‌‌‌‌ می‌کنند که در آن قراردادها رعایت‌‌‌‌‌ می‌شوند، کالاها تحویل‌‌‌‌‌ می‌شوند و پرداخت‌‌‌‌‌ها انجام‌‌‌‌‌ می‌شود. توافق‌نامه‌های تجاری بر پایه اعتماد و معامله به‌مثل بنا شده‌اند. عملکرد روان قراردادها به اعتماد بین کشورهای عضو بستگی دارد که هر یک از قوانین توافق‌شده پیروی کنند. وقتی این اعتماد نقض شود، به تحریم‌ها، تعرفه‌ها و از هم گسیختگی روابط تجاری می‌انجامد و اثرات منفی اقتصادی چشمگیری برجا می‌گذارد.
شواهد کمّی؛ تاثیر اقتصادی اعتماد
مطالعات متعددی تلاش کرده‌اند تا تاثیر اعتماد بر عملکرد اقتصادی را کمّی‌سازی کنند. کشورهای با سطح اعتماد بالاتر رشد اقتصادی قوی‌تری دارند. در کشورهایی که اعتماد به دولت، کسب‌وکار و رسانه‌ها زیاد است، مصرف‌کنندگان بیشتر خرج می‌کنند و کسب‌وکارها بیشتر سرمایه‌گذاری می‌کنند. داده‌های نظرسنجی ارزش‌های جهانی نشان می‌دهد کشورهایی مانند نروژ و سوئیس با سطح اعتماد بین‌فردی بالا، در مقایسه با کشورهای با سطح اعتماد پایین، تولید ناخالص داخلی سرانه بالاتری دارند. بنابراین اعتماد نه تنها معاملات اقتصادی را تسهیل‌‌‌‌‌ می‌کند، بلکه به توسعه و شکوفایی کلی اقتصادی نیز کمک‌‌‌‌‌ می‌کند.
رابطه اعتماد و توسعه اقتصادی در سطح اقتصاد خرد نیز مشاهده می‌شود. شرکت‌های با اعتماد بالا نسبت به سازمان‌های کم‌اعتماد تقریبا 300درصد در بازده کل به سهامداران بهتر عمل می‌کنند. اعتماد در سازمان‌ها به ارتباطات بهتر، افزایش همکاری و روحیه بالاتر کارکنان‌‌‌‌‌ منجر می‌شود که همگی به بهبود عملکرد و سودآوری کمک‌‌‌‌‌ می‌کند.
اعتماد نقش مهمی در شمولیت مالی دارد. کشورهایی که اعتماد به موسسات مالی در آنها بالاست، افراد بیشتری مایل به افتتاح حساب بانکی، پس‌انداز کردن و گرفتن وام هستند که در عوض با افزایش دسترسی به اعتبار و تشویق کارآفرینی محرک فعالیت‌‌‌‌‌‌های اقتصادی بیشتر می‌شود. برعکس، در کشورهایی که اعتماد به بانک‌ها پایین است، بیشتر مردم به خدمات مالی غیررسمی متکی هستند که اغلب پرریسک‌تر و ناکارآتر هستند.
اعتماد به اقتصادهای دیجیتال و غیرمتمرکز
ظهور اقتصادهای دیجیتال و غیرمتمرکز چالش‌‌‌‌‌ها و فرصت‌‌‌‌‌‌های جدیدی برای اعتماد به ارمغان آورده است. در اقتصادهای سنتی، اعتماد اغلب از طریق تعاملات چهره به چهره، توافق شفاهی و شهرت ایجاد‌‌‌‌‌ می‌شود. اما در اقتصادهای دیجیتال که تراکنش‌ها بین طرف‌هایی اتفاق می‌افتد که شاید هرگز همدیگر را نبینند، اعتماد باید از طریق سازوکار‌های جایگزین ایجاد شود.
فناوری بلاک‌چین راه‌حلی برای مشکل عدم اعتماد در تراکنش‌‌‌‌‌‌های دیجیتال است. ‌‌‌‌بلاک‌چین با ارائه دفتر کل شفاف و غیرقابل تغییر تراکنش‌ها، بین طرف‌‌‌‌‌‌هایی که یکدیگر را‌‌‌‌‌ نمی‌شناسند، اعتماد ایجاد‌‌‌‌‌ می‌کند. ارزهای رمزنگاری‌شده مانند بیت‌کوین بر این اصل عمل‌‌‌‌‌ می‌کنند که اعتماد از طریق تایید غیرمتمرکز به جای اتکا به مرجع مرکزی ایجاد‌‌‌‌‌ می‌شود. قراردادهای هوشمند که در صورت برآورده شدن شرایط خاص خودکار اجرا‌‌‌‌‌ می‌شوند، با اطمینان از اینکه توافقات بدون دخالت انسان رعایت‌‌‌‌‌ می‌شوند، نیاز به اعتماد را بیشتر کاهش‌‌‌‌‌ می‌دهند.
اعتماد به زیست‌بوم‌‌‌‌‌‌های دیجیتال نیز تحت تاثیر حریم خصوصی و امنیت داده‌هاست. ‌‌‌‌‌‌‌مصرف‌کننده باید اطمینان داشته باشد از اطلاعات شخصی او با مسوولیت‌پذیری استفاده می‌شود و تراکنش‌‌‌‌‌‌های آنها ایمن است. نقض داده‌ها و حملات سایبری‌‌‌‌‌ این اعتماد را به‌شدت تضعیف می‌کند و باعث بی‌میلی به شرکت در معاملات دیجیتال می‌شود. شرکت‌هایی که امنیت و شفافیت داده‌ها را در نحوه مدیریت اطلاعات مشتری در اولویت قرار می‌دهند، اعتماد مصرف‌کننده و موفقیت در بازار دیجیتال را به‌دست می‌آورند. برای مثال، شرکت‌هایی مانند اپل بر تعهد خود به حفظ حریم خصوصی کاربران تاکید کرده‌اند که به آنها در ایجاد اعتماد با ‌‌‌‌‌‌‌مصرف‌کنندگان در دورانی که سوء‌استفاده از داده‌ها نگرانی اصلی است، کمک کرده است.
اعتماد دیجیتال با گسترش به بررسی‌ها و رتب‌بندی‌های برخط در شکل‌دهی به رفتار مصرف‌کننده اهمیت بالایی دارند. نظرات برخط مثبت، فروش را به میزان قابل توجهی افزایش می‌دهد؛ درحالی‌که نظرات منفی، مشتریان بالقوه را منصرف می‌کند. پس قابل اعتماد بودن این بررسی‌‌‌‌‌ها هم برای ‌‌‌‌‌‌‌مصرف‌کنندگان و هم برای کسب‌وکارها بسیار مهم است.
اعتماد نهادی؛ دولت‌ها و ثبات اقتصادی
نهادهایی مانند دولت‌ها، بانک‌های مرکزی و ارگان‌های نظارتی با ایجاد فضای اعتماد، نقش مهمی در تقویت ثبات اقتصادی ایفا می‌کنند. وقتی مردم به دولت و نهادهای آن اعتماد‌‌‌‌‌ می‌کنند، با احتمال بیشتری مالیات می‌پردازند، از مقررات پیروی می‌کنند و در فعالیت‌‌‌‌‌‌های اقتصادی مشارکت می‌کنند که به رونق ملی کمک‌‌‌‌‌ می‌کند. برعکس، بی‌اعتمادی به نهادها‌‌‌‌‌ به فرار مالیاتی، فساد و بی‌میلی به سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری می‌انجامد که همگی مانع رشد اقتصادی‌‌‌‌‌ می‌شوند.
کشورهایی که موفق به ایجاد و حفظ اعتماد به نهادهای خود شده‌اند، از ثبات و رشد اقتصادی بیشتری برخوردارند. چارچوب نهادی قوی آلمان و اعتماد بالای عمومی به موقعیت آن در یکی از اقتصادهای پیشرو جهان کمک کرده است. واکنش دولت آلمان به چالش‌های اقتصادی، مانند همه‌گیری کووید-19، با شفافیت، ارتباطات موثر و پشتیبانی به‌موقع مشخص شد که به حفظ اعتماد عمومی و کاهش پیامدهای اقتصادی کمک کرد.
مردم کشورهای اسکاندیناوی اعتماد بالایی به نهادهای خود دارند که به حکمرانی کارآمد و تاب‌آوری اقتصادی تعبیر می‌شود. این کشورها تور‌های ایمنی اجتماعی قوی، سیاست‌های عمومی شفاف و خدمات عمومی کارآمد اجرا کرده‌اند که همگی اعتماد بالایی بین شهروندان و دولت ایجاد می‌کند. این اعتماد محیط اقتصادی مثبتی خلق می‌کند که افراد مایل به پرداخت مالیات هستند، صاحبان کسب‌وکارها از مقررات پیروی‌‌‌‌‌ می‌کنند و سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری‌‌‌‌‌ها با قدرت ادامه می‌یابد.
اعتماد نهادی در امور مالی بین‌المللی نیز نقش دارد. سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاران باید اعتماد کنند که چارچوب قانونی و نظارتی کشور از سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری آنها محافظت‌‌‌‌‌ می‌کند. کشور دارای نهادهای باثبات و سطوح پایین فساد سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری مستقیم خارجی (FDI) بیشتری جذب می‌‎کند که برای توسعه اقتصادی بسیار مهم است.‌‌‌‌ برای مثال، سنگاپور با شهرت بالای شفافیت، کارآیی و حاکمیت قانون قوی، همواره یکی از مقاصد برتر سرمایه‌‌‌‌‌‌‌گذاری مستقیم خارجی بوده است. این اعتماد به نهادهای سنگاپور به این کشور کمک کرد از یک بندر تجاری کوچک به مرکز مالی جهانی تبدیل شود.
نتیجه‌گیری: نقش انکارناپذیر اعتماد در اقتصاد
اعتماد بی‌تردید محوری است که نظام‌‌‌‌‌‌های اقتصادی را کنار هم نگه‌‌‌‌‌ می‌دارد. از معاملات بین افراد تا تجارت بین‌المللی و از عملکرد بازارهای مالی تا مدیریت زنجیره‌های تامین، اعتماد نیرویی است که فعالیت‌های اقتصادی را پیش می‌برد. اعتماد هزینه‌های مبادله را کاهش می‌دهد، روابط بلندمدت را تقویت می‌کند و تضمین می‌کند که ارزش‌ها با کارآیی و کارآمدی مبادله می‌شوند. اعتماد، همراه با معامله به‌مثل و مبادله ارزش، بنیانی را تشکیل‌‌‌‌‌ می‌دهد که اقتصادها بر آن بنا‌‌‌‌‌ می‌شوند.
با گذار اقتصادها به عصر دیجیتال و غیرمتمرکز، سازوکار‌‌‌‌‌‌های اعتماد نیز دچار دگردیسی می‌شوند. فناوری‌‌‌‌‌‌هایی مانند ‌‌‌‌بلاک‌چین، نظام‌‌‌‌‌‌های شهرت و تامین مالی غیرمتمرکز راه‌های جدید ایجاد و حفظ اعتماد در سراسر شبکه‌های جهانی هستند. با این حال، این نوآوری‌‌‌‌‌ها جایگزین نقش اساسی اعتماد در روابط انسانی، نهادها و حکمرانی نمی‌شوند. آنها در عوض اعتماد را تکمیل می‌کنند و به حوزه‌های جدید گسترش می‌دهند و این امکان را برای نظام‌های اقتصادی فراهم می‌کنند تا متصل‌تر و مرتبط‌تر شوند.
آینده اعتماد در نظام‌‌‌‌‌‌های اقتصادی
با نگاه به آینده، اعتماد به نظام‌‌‌‌‌‌های اقتصادی دستخوش دگرگونی‌‌‌‌‌‌های مهمی‌‌‌‌‌ می‌شود. با ادغام روزافزون فناوری در هر جنبه‌ای از زندگی ما، روش‌های ایجاد، حفظ و حتی مختل شدن اعتماد به سرعت در حال تغییر است. برخی روندهای کلیدی که آینده اعتماد در نظام‌‌‌‌‌‌های اقتصادی را شکل‌‌‌‌‌ می‌دهند، عبارتند از:
1. سازوکار‌‌‌‌‌‌های اعتماد فناورانه: فناوری ‌‌‌‌بلاکچین امیدبخش‌ترین ابزار ایجاد اعتماد در حوزه دیجیتال است. ‌‌‌‌بلاک‌چین با ایجاد یک دفتر کل شفاف و غیرمتمرکز، به افراد و سازمان‌ها امکان می‌دهد بدون نیاز به مرجع متمرکز در معاملات شرکت کنند. این نظام بدون-اعتماد مبادلات همتا به همتا را تسهیل می‌کند، تقلب را کاهش می‌دهد و واسطه‌ها را حذف می‌کند که درمجموع کارآیی افزایش می‌یابد. قراردادهای هوشمند که در صورت برآورده شدن شرایط از پیش تعریف شده به شکل خودکار اجرا‌‌‌‌‌ می‌شوند، بدون نیاز به اجرای شخص ثالث، اعتماد را بیشتر افزایش‌‌‌‌‌ می‌دهند.
2. هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی: نقش مهمی در شکل‌دهی اعتماد به نظام‌‌های اقتصادی ایفا می‌کنند. هوش مصنوعی‌‌‌‌‌ با تجزیه و تحلیل حجم وسیع داده‌ها برای شناسایی فعالیت‌‌‌‌‌‌های تقلبی، ارزیابی اعتبار و پیش‌بینی روندهای اقتصادی استفاده می‌شود. الگوریتم‌های یادگیری ماشینی الگوهای قابل اعتماد بودن را در افراد و سازمان‌ها شناسایی کرده به ایجاد ارزیابی‌های دقیق‌تر ریسک کمک می‌کنند. با این حال، نگرانی‌‌‌‌‌‌هایی درباره احتمال سوگیری و عدم شفافیت در نظام‌‌‌‌‌‌های هوش مصنوعی وجود دارد که در صورت عدم مدیریت صحیح‌‌‌‌‌ اعتماد را تضعیف می‌کند.
3. تامین مالی غیرمتمرکز: نحوه انجام تراکنش‌‌‌‌‌‌های مالی را تغییر‌‌‌‌‌ می‌دهد و با حذف واسطه‌های سنتی مانند بانک‌ها، پتانسیل دموکراتیک کردن دسترسی به خدمات مالی و کاهش هزینه‌ها را دارد. با این حال، فقدان مقررات و خطر آسیب‌پذیری قراردادهای هوشمند چالش‌هایی برای ایجاد اعتماد به این نظام‌ها ایجاد می‌کند که نیازمند یافتن تعادل مناسب بین تمرکززدایی و امنیت است تا اطمینان حاصل شود کاربران‌‌‌‌‌ می‌توانند به این سکو‌‌‌‌‌ها اعتماد کنند.
4. هویت دیجیتال و حریم خصوصی: در اقتصاد دیجیتال، اعتماد در ارتباط نزدیک با تایید هویت و حفاظت از حریم خصوصی است. راه‌حل‌های هویت دیجیتال راهی برای کنترل داده‌های شخصی توسط خود افراد است در عین حال که اجازه می‌دهد هویت آنها در صورت نیاز تایید شود. این نظام‌ها از فناوری‌های ‌‌‌‌بلاک‌چین و رمزنگاری برای ایجاد هویت‌های دیجیتالی امن و قابل تایید در سکو‌‌‌‌‌های مختلف استفاده می‌کنند. حفاظت از حریم خصوصی کاربران و کنترل داشتن افراد بر داده‌های آنها کلید ایجاد اعتماد در نظام‌‌‌‌‌‌های اقتصادی دیجیتال خواهد بود.
5. اعتماد به اقتصاد گیگ و اشتراک‌‌‌‌‌‌‌گذاری: نمونه آن سکو‌‌‌‌‌هایی مانند اوبر، لیفت و ایربی‌ان‌بی به‌شدت به اعتماد بین کاربران متکی است. نظام‌‌‌‌‌‌های شهرت، نظرات مشتریان و ضمانت‌‌‌‌‌‌های سکوها به ایجاد اعتماد بین افراد غریبه کمک‌‌‌‌‌ می‌کند.در آینده، استفاده این سکو‌‌‌‌‌ها از هوش مصنوعی و ‌‌‌‌بلاک‌چین برای افزایش اعتماد زیاد می‌شود. ‌‌‌‌برای مثال، از هوش مصنوعی برای تایید هویت کاربر و تشخیص رفتار مشکوک استفاده می‌شود؛ درحالی‌که ‌‌‌‌بلاک‌چین سابقه بدون دستکاری از رتبه‌بندی‌ها و بررسی‌های کاربران ارائه می‌دهد. با رشد این سکو‌‌‌‌‌ها، حفظ اعتماد برای موفقیت مداوم و مقیاس‌پذیری آنها ضروری است.
6. اعتماد نهادی و چارچوب‌های نظارتی: نقش دولت‌ها و نهادهای نظارتی در تقویت اعتماد با تکامل نظام‌های دیجیتال و غیرمتمرکز حیاتی‌تر می‌شود. مقررات مروج شفافیت، حفاظت از ‌‌‌‌‌‌‌مصرف‌کنندگان و تضمین رقابت منصفانه، برای حفظ اعتماد به این نظام‌‌‌‌‌‌های اقتصادی جدید ضروری است. دولت‌ها باید چارچوب‌‌‌‌‌‌های نظارتی خود را برای مقابله با چالش‌‌‌‌‌‌های ناشی از ارزهای دیجیتال، تامین مالی غیرمتمرکز و سایر فناوری‌‌‌‌‌‌های نوظهور تطبیق دهند. نیاز به تعادل مناسب بین نوآوری و مقررات اساسی برای اطمینان از حفظ اعتماد در مواجهه با تغییرات سریع فناوری است.
7. اعتماد و به‌همپیوستگی جهانی: هر چه اقتصادها بیشتر به هم مرتبط‌‌‌‌‌ می‌شوند، اعتماد باید فراتر از مرزهای ملی گسترش یابد. همکاری بین‌المللی و هماهنگ‌سازی استانداردها برای ایجاد اعتماد در نظام‌‌‌‌‌‌های اقتصادی جهانی بسیار مهم خواهد بود. این شامل ایجاد چارچوب مشترک برای حفظ حریم خصوصی داده‌ها، امنیت سایبری و تجارت دیجیتال است. اعتماد بین کشورها برای مقابله با چالش‌‌‌‌‌‌های جهانی مانند تغییرات اقلیمی، بیماری‌‌‌‌‌‌های همه‌گیر و نابرابری اقتصادی ضروری بوده و همگی نیازمند پاسخ‌‌‌‌‌‌های اقتصادی هماهنگ است.
8. عنصر انسانی اعتماد: با وجود ظهور سازوکار‌‌‌‌‌‌های اعتماد مبتنی بر فناوری، عنصر انسانی اعتماد بی‌بدیل باقی خواهد ماند. روابط شخصی، رفتار اخلاقی و شهرت همچنان نقش مهمی در اعتمادسازی در نظام‌‌‌‌‌‌های اقتصادی ایفا خواهند کرد. فناوری‌‌‌‌‌ می‌تواند اعتماد را تسهیل کند؛ اما‌‌‌‌‌ نمی‌تواند جایگزین نیاز به قضاوت، همدلی و صداقت انسانی شود. با حرکت فزاینده ما به سمت اقتصاد دیجیتال، حفظ جنبه انسانی اعتماد برای اطمینان از اینکه نظام‌‌‌‌‌‌های اقتصادی فراگیر و عادلانه باقی‌‌‌‌‌ می‌مانند، حیاتی خواهد بود.
نتیجه اینکه آینده اعتماد در نظام‌‌‌‌‌‌های اقتصادی با ترکیبی از نوآوری‌‌‌‌‌‌های فناورانه، چارچوب‌‌‌‌‌‌های نظارتی و اهمیت پایدار روابط انسانی شکل خواهد گرفت. با حرکت ما در این چشم‌انداز در حال دگرگونی، اطمینان از طراحی و اجرا‌‌‌‌‌ی فناوری‌‌‌‌‌‌های جدید به‌گونه‌ای‌که به جای تضعیف اعتماد آن را تقویت کنند، بسیار مهم خواهد بود. با پذیرش رویکردهای فناوری و انسان محور اعتماد، می‌توان نظام‌های اقتصادی انعطاف‌پذیرتر، فراگیرتر و قادر به مقابله با چالش‌های این قرن ایجاد کرد.
منبع:
https: //medium.com/@kyeg/trust-and-reciprocity-are-the-foundations-of-all-economic-systems-d862edd56fc0