بازار آریا - دنیای اقتصاد - عباس بیات : ارزیابی متغیرهای مالی شرکت‌های تولیدکننده روغن خوراکی نشان می‌دهد که به‌رغم نزول مقدار تولید و فروش این صنعت طی دوسال گذشته، وضعیت این متغیرها در سال‌جاری بهبود یافته و هم در مقیاس فصلی و هم طی 9ماه مقادیر تولید و فروش روغن‌های خوراکی افزایش داشته است. درآمد فروش این صنعت نیز همگام با رشد مقادیر تولید و فروش در سال‌جاری با افزایش همراه شده است. با توجه به افت جهانی نرخ روغن‌‌‌های خوراکی در سال‌جاری، نرخ فروش این صنعت با کاهش نسبی همراه شده و طی 9ماه امسال به‌طور متوسط 6درصد از نرخ فروش محصول روغن خوراکی شرکت‌های بورسی نسبت به مدت مشابه کاهش یافته است. این موضوع عاملی بوده است تا متغیرهای سودآوری روغن‌‌‌های خوراکی نسبت به دوره تاریخی کاهش یابند. در بازه سالانه طی سال 1402 حاشیه سود این صنعت 10درصد به ثبت رسید که در قیاس با متوسط سالانه 2درصد کاهش یافته است. این افت در بازه فصلی نیز تداوم داشته و در تابستان امسال حاشیه سود روغن‌‌‌های خوراکی با کاهش 4درصدی نسبت به میانگین فصلی به میزان 5درصد به ثبت رسیده است.
بهبود تولیدات
در بازه سالانه، ارزیابی مقادیر تولید شرکت‌های تولیدکننده روغن‌خوراکی بازار سرمایه نشان می‌دهد به‌طور متوسط هر سال 2درصد به میزان تولیدات این صنعت افزوده شده و به‌طور میانگین 796هزار تن روغن خوراکی توسط شرکت‌های این صنعت تولید شده است. روند تولید روغن خوراکی در دوسال گذشته متفاوت بوده است.
به‌رغم افزایش تولیدات این صنعت در سال‌های قبل، ظرف دوسال گذشته مقادیر تولید با نزول زیادی همراه شده است. در سال 1401 مجموع تولیدات روغن‌‌‌های خوراکی به میزان 771هزار تن به ثبت رسیده که این میزان تولید در مقایسه با سال ماقبل نزول 16درصدی را تجربه کرده است. طی سال گذشته مجموع تولیدات این صنعت 753هزار تن بوده که در مقایسه با 1401 افت 2درصدی را تجربه کرده است. مقایسه میزان تولید روغن خوراکی‌‌‌طی دوسال گذشته با متوسط سالانه نیز از افت بیش از 5درصدی تولیدات این صنعت حکایت دارد. عامل اصلی در نزول مقادیر تولید این صنعت به آزادسازی نرخ فروش روغن‌‌‌های خوراکی بازمی‌گردد. تا پیش از سال 1401، روغن‌‌‌های خوراکی ارز ترجیحی دریافت می‌‌‌کردند تا بتوانند هزینه مرتبط با مواداولیه وارداتی خود را جبران کنند.
با این حال از این سال نرخ فروش محصولات این صنعت آزاد شد و همین موضوع به جهش یکباره قیمت روغن خوراکی در این سال انجامید. با توجه به افزایش قیمت روغن‌‌‌های خوراکی، قدرت خرید مردم کاهش یافت و در نتیجه تقاضا برای این محصولات با افت همراه شد. با این حال در بلندمدت رقابت سالم در صنعت روغن خوراکی موجب شد تا وضعیت نرخ فروش و درآمد این صنعت بهبود یابد. در مقیاس فصلی در پاییز امسال مجموع تولیدات روغن‌‌‌های خوراکی به میزان 204هزار تن بوده که در قیاس با پاییز 1402 رشد 6درصدی را تجربه کرده است. در بهار و تابستان نیز تولیدات روغن‌‌‌های خوراکی با افزایش همراه بوده است. مجموع تولیدات 9ماهه صنعت روغن خوراکی بازار سرمایه 565هزار تن بوده که در مقایسه با 9ماه ابتدایی 1402 افزایش 8درصدی را تجربه کرده است. بر این اساس به‌رغم کاهش مقادیر تولید این صنعت در دوسال گذشته، طی سال‌جاری وضعیت تولیدات روغن خوراکی‌‌‌ بهبود یافته و در تمامی دوره‌‌‌های زمانی با افزایش همراه بوده است. از میان چهار شرکت بورسی این صنعت، «غکورش» با ثبت رشد 12درصدی مقدار تولیدات خود بیشترین میزان افزایش تناژی تولید را در 9ماه سال‌جاری تجربه کرده است.

جبران نزول مقادیر فروش
با توجه به خاصیت دپوپذیری در روغن‌‌‌های خوراکی، بررسی میزان تناژ فروش این صنعت در کنار تولیدات می‌‌‌تواند ارزیابی بهتری از وضعیت متغیرهای مالی ارائه کند. در بازه سالانه به‌طور متوسط هر سال 7درصد به تناژ فروش روغن‌های خوراکی‌‌‌ افزوده شده و به‌طور میانگین هر سال یک‌میلیون تن محصول توسط چهار شرکت تولیدکننده این صنعت به فروش رسیده است. در سال 1401 همان‌طور که عنوان شد، جهش یکباره نرخ فروش رقم خورد و همین عاملی بود تا میزان فروش شرکت‌های تولیدکننده روغن خوراکی کاهش یابد. بر این اساس تناژ فروش سال گذشته روغن‌های خوراکی‌‌‌ بورسی با افت 40درصد به 806هزار تن کاهش یافته است. با وجود این، در سال 1402 به‌رغم نزول مقادیر تولید، تناژ فروش بهبود چشمگیری را تجربه کرد و با افزایش 29درصد نسبت به سال ماقبل به یک‌میلیون و 122هزار تن افزایش یافت. در مقیاس فصلی نیز رشد فروش تداوم داشته و در پاییز امسال تناژ فروش این صنعت با افزایش 21درصدی به 332هزار تن افزایش یافته است. در مجموع طی 9ماه امسال میزان فروش روغن‌‌‌های خوراکی 931هزار تن به ثبت رسیده که در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته 36درصد افزایش داشته است. همان‌طور که شرکت «غکورش» در سال‌جاری توانست بیشترین میزان رشد تولید را تجربه کند، از لحاظ میزان فروش هم با ثبت رشد 57درصدی بیشترین میزان فروش را تجربه کرده است.
اثرات حذف ارز ترجیحی
نرخ‌‌‌گذاری در روغن‌‌‌های خوراکی از سال 1401 آزاد و ارز ترجیحی این صنعت حذف شد. این مهم عاملی بود تا جهش یکباره در نرخ فروش صنعت روغن خوراکی رقم بخورد. با این حال آزاد شدن نرخ فروش روغن‌های خوراکی‌‌‌ موجب شد تا در بلندمدت نرخ فروش محصولات این صنعت کاهش نسبی را تجربه کند. در 9ماهه امسال متوسط نرخ فروش محصول اصلی شرکت‌های تولیدکننده روغن خوراکی با افت 6درصدی همراه شده و بیشترین کاهش نرخ فروش در این مقیاس مربوط به شرکت «غکورش» بوده که روغن خوراکی خود را با کاهش 9درصدی نسبت به 9ماه ابتدایی سال گذشته به فروش رسانده است. در نهمین ماه سال‌جاری به‌طور میانگین 5درصد به نرخ فروش محصول اصلی روغن‌‌‌های خوراکی در قیاس با متوسط سال‌جاری افزوده شده است. در این ماه بیشترین میزان رشد نرخ فروش مربوط به شرکت «غمارگ» بوده که با ثبت رشد 11درصدی روغن خوراکی حلب توانسته است بیشترین میزان نرخ رشد را تجربه کند. در مقیاس نقطه به نقطه طی آذرماه 13درصد به نرخ فروش محصول اصلی روغن‌‌‌های خوراکی افزوده شده که در این مقیاس بیشترین میزان رشد نرخ فروش متعلق به «غمارگ» بوده که روغن حلب خود را 34درصد گران‌تر از آذر 1402 به فروش رسانده است.
بهبود درآمدی
ارزیابی متغیرهای درآمدی شرکت‌های تولیدکننده روغن خوراکی بازار سرمایه نشان می‌دهد که در 13سال اخیر، به‌‌طور متوسط هر سال 42درصد به فروش این صنعت افزوده شده است. در سال 1401 با جهش نرخ فروش روغن‌‌‌های خوراکی، درآمد این صنعت با افزایش 166درصدی به 36هزار میلیارد تومان رسیده است. با این حال طی سال 1402 شتاب رشد درآمدی کاهش یافته و مجموع فروش روغن‌‌‌های خوراکی با رشد 22درصدی به 44هزار میلیارد تومان رسیده است. در مقیاس فصلی طی پاییز امسال فروش شرکت‌های تولیدکننده روغن خوراکی بازار سرمایه 12هزار میلیارد تومان به ثبت رسیده که در مقایسه با پاییز سال گذشته 16درصد افزایش یافته است. مجموع فروش 9ماه امسال این صنعت 33هزار میلیارد تومان بوده که در قیاس با مدت مشابه سال گذشته 9درصد بهبود یافته است. در سال‌جاری بیشترین میزان رشد درآمد فروش مربوط به شرکت «غپونه» با ثبت 22درصد افزایش درآمد نسبت به 9ماه ابتدایی 1402 بوده است.
ارزیابی متغیرهای سودآوری
ارزیابی متغیرهای سودآوری شرکت‌های تولیدکننده روغن خوراکی نشان می‌دهد که در بازه‌های سالانه و فصلی افت حاشیه سود در این صنعت رقم خورده است. اصلی‌‌‌ترین عامل این امر به نرخ فروش بازمی‌گردد که بر اثر نزول نرخ جهانی با کاهش همراه شده است. بر این اساس در بازه سالانه حاشیه سود روغن‌‌‌های خوراکی در سال 1402 به میزان 10درصد به ثبت رسید که در مقایسه با میانگین سالانه 2درصد افت داشته است. در بازه فصلی میانگین حاشیه سود روغن‌های خوراکی در تابستان 5درصد بوده که در مقایسه با میانگین فصلی 4درصد کاهش یافته است. بیشترین میزان سودآوری مربوط به شرکت «غکورش» بوده که در سال 1402 و تابستان امسال به‌ترتیب با ثبت حاشیه سود 16 و 8درصدی بیشترین میزان سودآوری را به ثبت رسانده است.