بزرگنمايي:

بازار آریا - محمد لطیفی / کارشناس بازارهای مالی بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران در تلاش است تا بازار ارز و تقاضای دلار کاغذی را کنترل کند، اما در مواجهه با رشد بازار رمز‌ارزها، به ویژه خرید و فروش تتر (USDT)، با چالش‌‌‌های جدی روبه‌رو است. تتر به عنوان یک استیبل‌کوین که معادل دلار آمریکا است، به دلیل سهولت در معامله، عدم نیاز به حمل فیزیکی و استفاده گسترده در معاملات رمز‌ارز، به یکی از ابزارهای اصلی برای حفظ ارزش دارایی‌‌‌ها تبدیل شده است. این موضوع باعث شده تا بانک مرکزی خرید و فروش تتر را به عنوان یکی از عوامل افزایش قیمت دلار شناسایی(یا فرض) کند. اما آیا محدودیت یا ممنوعیت در این بازار، راه‌‌‌حل مناسبی است؟ برای بررسی دقیق‌‌‌تر موضوع باید چند نکته اساسی را تحلیل کرد:
بازارهای ثانویه‌‌‌ای که در صرافی‌‌‌های رمزارز ایجاد شده‌‌‌اند، نرخ‌‌‌های دلار را به شکل غیررسمی تعیین می‌‌‌کنند و بانک مرکزی کنترلی بر این بازارها ندارد. ممنوعیت‌‌‌ها تنها باعث افزایش تقاضای غیرشفاف و معاملات زیرزمینی تتر خواهد شد. بانک مرکزی باید سیاست‌هایی را اتخاذ کند که ضمن مدیریت قیمت دلار، مانع از توسعه بازار رمز ارزها نشود. در ادامه راه‌‌‌کارهایی عملی برای مدیریت این چالش پیشنهاد شده است که گمان می‌‌‌رود بتواند به عنوان فرضیاتی مورد بررسی و تحلیلی توسط نهادهای قانون‌‌‌گذار قرار بگیرد.
1-ایجاد زیرساخت‌‌‌های نظارتی برای صرافی‌‌‌های رمز ارز
- صدور مجوز رسمی برای صرافی‌‌‌ها: بانک مرکزی می‌تواند با همکاری نهادهای مرتبط، صرافی‌‌‌های رمز ارز را سامان‌دهی کند. این امر شامل صدور مجوز، تعیین قوانین شفاف و الزام صرافی‌‌‌ها به ثبت تمامی معاملات در سامانه‌های رسمی است.
- کنترل و نظارت بر نقدینگی: بانک مرکزی باید از طریق سامانه‌های هوشمند، میزان عرضه و تقاضای تتر در صرافی‌‌‌های داخلی را رصد کرده و با اجرای سیاست‌های مناسب، از نوسانات شدید جلوگیری کند.
2-توسعه رمز ریال به عنوان جایگزین داخلی
معرفی رمز ریال: ایجاد یک رمز ارز ملی‌(رمز ریال) که معادل دیجیتالی ریال باشد، می‌تواند تقاضا برای ابزارهای دلاری نظیر تتر را کاهش دهد.
قابلیت تبدیل به دلار: بانک مرکزی می‌تواند رمز ریال را به گونه‌‌‌ای طراحی کند که برای معاملات داخلی کاربرد داشته باشد و در صورت نیاز، قابلیت تبدیل محدود و شفاف به دلار فیزیکی یا تتر را فراهم کند.
3-تعیین بازارهای رسمی و نرخ‌‌‌گذاری شفاف برای تتر
راه‌‌‌اندازی بازارهای رسمی برای تتر: بانک مرکزی می‌تواند با همکاری نهادهای مرتبط، بازارهای رسمی برای معامله تتر ایجاد کند و نرخ‌‌‌گذاری شفاف و مبتنی بر عرضه و تقاضا را در این بازارها مدیریت کند.
کنترل بازارهای غیررسمی: با ایجاد این بازارهای رسمی، می‌توان بازارهای غیررسمی و معاملات زیرزمینی را محدود کرد.
4-استفاده از ابزارهای مالی نوین
‌‌‌ معرفی قراردادهای مشتقه برای تتر: بانک مرکزی می‌تواند ابزارهای مالی نظیر قراردادهای آتی و آپشن‌‌‌ها را برای تتر معرفی کند. این ابزارها به سرمایه‌‌‌گذاران امکان می‌دهند که بدون نیاز به خرید مستقیم، از تغییرات قیمت تتر سود ببرند.
تثبیت نرخ تتر با ذخایر ارزی: استفاده از بخشی از ذخایر ارزی کشور برای حمایت از نرخ تتر در محدوده‌های تعیین‌‌‌شده می‌تواند از نوسانات شدید جلوگیری کند.
5-آموزش و آگاهی‌‌‌بخشی به کاربران
کمپین‌‌‌های اطلاع‌‌‌رسانی: بانک مرکزی می‌تواند با برگزاری کمپین‌‌‌های آموزشی، کاربران را با مزایا و معایب استفاده از رمز‌ارزها آشنا کرده و فرهنگ سرمایه‌‌‌گذاری مسوولانه را ترویج دهد.
همکاری با صرافی‌‌‌ها برای شفاف‌‌‌سازی: الزام صرافی‌‌‌ها به اطلاع‌‌‌رسانی شفاف درباره ریسک‌‌‌های بازار تتر و تاثیر آن بر قیمت دلار، می‌تواند از رفتارهای هیجانی کاربران بکاهد.
6-تشویق به سرمایه‌‌‌گذاری در ابزارهای داخلی
معرفی صندوق‌های سرمایه‌‌‌گذاری ارزی: بانک مرکزی می‌تواند صندوق‌های سرمایه‌‌‌گذاری ارزی را توسعه دهد تا سرمایه‌‌‌گذاران به جای خرید تتر، به این ابزارها روی آورند.
توسعه بازارهای بورس ارز: ایجاد بازارهای بورس ارز داخلی برای معامله‌های ارزی می‌تواند بخشی از نیاز به تتر را کاهش دهد.
ایجاد راه‌‌‌حل‌‌‌های مشترک بین بازار سرمایه و حوزه رمزارز: راه‌‌‌حل‌‌‌هایی مانند تاسیس صندوق‌های ETF رمزارز یا توکنایز کردن دارایی‌‌‌های بازار سرمایه در صرافی‌‌‌های ارز دیجیتال که جذابیت بازار سرمایه را نزد سرمایه‌‌‌گذاران افزایش می‌دهد و علاوه برآن بخشی از سرمایه‌‌‌گذاران این حوزه را بدون نیاز به خرید و فروش تتر به نیاز و علاقه سرمایه‌‌‌گذاری (صندوق ETF بیت‌کوین) می‌‌‌رساند.
مدیریت همزمان بازار تتر و دلار در ایران نیازمند رویکردی چندجانبه است که شامل نظارت دقیق، توسعه ابزارهای مالی داخلی و ایجاد شفافیت در معاملات است. بانک مرکزی می‌تواند با سامان‌دهی بازار رمز‌ارزها و معرفی ابزارهایی نظیر رمز‌ریال و صندوق‌های ارزی، تقاضا برای تتر را کاهش داده و در عین حال از محدودیت‌‌‌های سختگیرانه که منجر به رشد بازارهای غیررسمی می‌شود، اجتناب کند. این رویکرد به ایجاد تعادل پایدار در بازار ارز کمک خواهد کرد و اعتماد کاربران به نظام مالی کشور را افزایش می‌دهد.