بزرگنمايي:

بازار آریا - محمود صفارزاده / کارشناس عمران و حمل‌ونقل سند جامع حمل‌ونقل باید به‌‌‌عنوان یک برنامه داینامیک طراحی شود. این برنامه باید با پیش‌بینی تقاضا و استفاده از شاخص‌‌‌های اقتصادی، مسیر توسعه را به‌‌‌طور مستمر بازنگری و اصلاح کند.
مطالعات مرتبط با این سند نیازمند هماهنگی یکپارچه میان متخصصان است و واگذاری آن به تیم‌‌‌های پراکنده، نتیجه مطلوبی به همراه نخواهد داشت. سند جامع حمل‌ونقل چیزی نیست که در مجلس مصوب و قانون شود بلکه یک برنامه اقتصادی برای هدایت توسعه زیرساخت‌‌‌های حمل‌ونقل در طول زمان و متناسب با تقاضاست. بنابراین طرح جامع اولا یک برنامه است که تاریخ و زمان‌بندی دارد؛ دوما اقتصادی است یعنی باید به صرفه باشد و نمی‌توان ایده‌‌‌آل‌‌‌ها و آرزوهای غیرممکن را در آن آورد.
طرح جامع حمل‌ونقل مشخص می‌کند که زیرساخت‌‌‌های حمل‌ونقلی باید به کدام سمت هدایت شود. این طرح مشخص می‌کند که هدف و الگوی دستگاه اجرایی در هر کدام از روش‌های هوایی، ریلی، جاده‌‌‌ای و دریایی چیست و باید به کدام سمت برود. در گذشته گفته می‌‌‌شد طرح جامع هر 10 یا 20 سال باید مورد بازنگری قرار گیرد، اما امروز به دلیل تحولات سریعی که در فناوری، زیرساخت‌‌‌ها، روش‌های حمل‌ونقل و در دنیا رخ می‌دهد؛ بحث بازنگری 10 یا 20 ساله مطرح نیست. بنابراین طرح جامع حمل‌ونقل باید یک برنامه منعطف و داینامیک باشد تا بتواند با توجه به این تحولات خود را بهنگام کند. بنابراین طرح جامع باید به صورت یک الگو، روش یا چیزی که به‌تازگی مطرح می‌شود به صورت یک برنامه کامپیوتری باشد و در آن آینده زیربنایی بر اساس تقاضای سال پایه و طبق شاخص‌‌‌های اقتصادی مانند ارزش پول ملی، اشتغال، درآمد ناخالص ملی، تولید ناخالص داخلی و... پیش‌بینی شود. این طرح باید منعطف باشد تا در صورت بروز اتفاقات غیرمنتظره یا محقق نشدن پیش‌بینی‌‌‌ها، اولویت‌‌‌ها را تغییر دهد.
بنابراین طرح جامع حمل‌ونقل یک سند نیست که ثبت شود و نتوان در طول 10 یا 20 سال بعد به آن دست زد، بلکه یک برنامه داینامیک است که باید بر اساس تقاضا در طول زمان تغییر کند. اقدامات برای تدوین طرح جامع حمل‌ونقل در کشور آغاز شده و سال گذشته اعلام شد که بخش تقاضا برای مشخص کردن اینکه در هر بخش حمل‌ونقل چقدر تقاضا وجود دارد تا حدی پیش خواهد رفت. در همین راستا پروژه را به چند بخش تقسیم کردند و هر بخش را به یک دانشگاه و مرکز تحقیقاتی دادند.
در بخش شبکه هنوز کاری انجام نشده و برای آن یک پروژه تکه‌تکه تعریف کرده‌‌‌اند. این هم چون منفک و به افراد مختلف سپرده شده مشخص نیست در نهایت به نتیجه برسد یا خیر. البته بدبین نیستم، اما واقعیت این است که تحقیقات مربوط به حمل‌ونقل باید به صورت همزمان توسط یک گروه کارشناس متخصص مشخص انجام شود چون پیشبرد هر بخش توسط یک گروه یا دانشگاه چندان نتیجه‌‌‌بخش نخواهد بود. به همین دلیل است که طی 15 سال اخیر هنوز هیچ‌کدام از شبکه‌‌‌ها نهایی نشده است.
بهترین کار این است که یک گروه در قالب یک ستاد یا کمیته این پروژه پژوهشی و مطالعاتی را با اجماع کلی از متخصصان حمل‌ونقل به سرانجام برساند. امیدوارم وزیر راه و شهرسازی نظرات و دیدگاه‌‌‌های متخصصان حوزه حمل‌ونقل را بشنود.