بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد : ناترازی انرژی در فصل سرد سال به اوج خود رسیده است. بر اساس برنامه محدودیت برق صنایع که از سوی توانیر اعلام شده، همه مشترکان صنعتی برای مدیریت بار، موظف به کاهش برق مصرفی خود هستند که در چنین شرایطی همچون تیر خلاصی به صنایع است.
ناترازی انرژی در زمستان 1403 به اوج خود رسیده است. قطعی گسترده برق، کمبود گاز، آلودگی و تعطیلی،‌‌‌ معضل این روزهای کشور هستند و دومینووار ادامه دارند. پیش‌بینی‌‌‌ها حاکی از شدت گرفتن کمبود انرژی در ماه‌‌‌های آینده است. این در حالی است که قطعی برق علاوه بر بخش خانگی، تولید را نیز زمین‌‌‌گیر کرده و خسارت‌‌‌های فراوانی برای کسب‌وکارهای خرد، صنایع و بخش مولد اقتصاد به دنبال داشته است. در حال حاضر صنایع و شهرک‌‌‌های صنعتی موظف به کاهش بار مصرفی خود براساس برنامه اعلامی از سوی وزارت نیرو هستند. کاهش میزان تولید در شرایطی است که با نزدیک شدن به ماه‌‌‌های پایانی سال، نگرانی در خصوص افزایش بی‌‌‌رویه قیمت‌ها در بازار مصرف وجود دارد. دیگر آثار و تبعات بی‌‌‌برقی تولید نیز بدون شک در آمارهای آتی تولید، صادرات و رشد اقتصادی نمایان خواهد شد.
براساس برنامه محدودیت برق صنایع که از سوی توانیر اعلام شده، همه مشترکان صنعتی به منظور مدیریت بار، موظف به کاهش بار مصرفی خود به میزان 50‌درصد از ساعت 6صبح تا ساعت 5بعدازظهر هستند و از ساعت 5بعدازظهر تا ساعت 12شب که حداقل مدیریت بار در بخش‌های دیگر اعمال می‌شود، صنایع حداکثر 10‌درصد مجاز به مصرف هستند که آن هم بیشتر برای بخش‌‌‌های سرایداری و نگهبانی و مصرف‌کننده‌‌‌هایی است که حتما باید در مدار باشند. همچنین از ساعت 12شب تا 6صبح عمدتا صنایعی که سه‌شیفت کاری دارند، ملزم هستند 70‌درصد بار مصرفی خود را کاهش دهند و حداکثر 30‌درصد مصرف داشته باشند. محدودیت تامین برق صنایع در شرایطی است که براساس گزارش شامخ آبان‌‌‌ماه اتاق بازرگانی ایران، قطعی برق و گاز در برخی از شرکت‌ها، فعالیت آنها را مختل کرده و نگرانی و نااطمینانی نسبت به وضعیت کمبود انرژی و احتمال کمبود منابع انرژی و قطعی‌‌‌های بیشتر طی ماه آینده بسیاری از شرکت‌ها را با نااطمینانی نسبت به شرایط ماه‌‌‌های آینده روبه‌رو می‌کند. همچنین بررسی بازوی پژوهشی مجلس حاکی از کاهش رشد بخش صنعت از سال 1402 و زنگ خطر ورود به رکود در این بخش در سال 1403 و همچنین رشد منفی تولید و فروش شرکت‌های صنعتی بورسی است. داده‌‌‌ها نشان می‌دهد رشد افزوده بخش صنعت در تمام سال 1402 از میانگین دوساله آن کمتر بوده و در حال حرکت به سمت رشد صفر درصدی است. این در حالی است که در برنامه هفتم توسعه برای دستیابی به رشد اقتصادی 8درصدی، رشد 8.5درصدی بخش صنعت هدف‌گذاری شده است که به نظر می‌رسد با وجود مصائب تولید، از جمله محدودیت‌های ناشی از تحریم، گرانی و کمبود ارز و مواد اولیه، کمبود نقدینگی و سرمایه در گردش، کاهش فروش و افت تقاضای موثر و محدودیت انرژی که افت بیشتر تولید را موجب شده است، دستیابی به این هدف‌گذاری با اما و اگرهای بیشتری روبه‌رو باشد.
تعدادی از نیروگاه‌‌‌ها از مدار خارج شده‌‌‌اند
اما در حالی که وزارت نیرو مدعی است در صورت تامین سوخت نیروگاهی خاموشی نخواهیم داشت، وزارت نفت عنوان کرده تحویل سوخت نیروگاهی به نیروگاه‌‌‌ها افزایش داشته است. براساس آمار عنوان‌شده از سوی شرکت مادرتخصصی برق حرارتی از ابتدای سال تاکنون 5میلیارد مترمکعب گاز کمتری در اختیار نیروگاه‌‌‌ها قرار گرفته و نبود سوخت موجب خروج 8‌هزار و 500مگاوات ظرفیت نیروگاهی از مدار تولید شده است.
در همین راستا وزیر نیرو با بیان اینکه تعدادی از نیروگاه‌‌‌ها به دلیل محدودیت سوخت از مدار خارج شده‌‌‌اند، اولویت کشور را تامین سوخت بخش خانگی عنوان کرده است. عباس علی‌آبادی عنوان کرد که وزارت نیرو تمام تلاش خود را به کار گرفته تا نیروگاه‌‌‌ها برای تامین برق آماده باشند، اما با توجه به سرمای هوا مقدار انرژی لازم برای تامین برق در نیروگاه‌‌‌ها کافی نیست. به گفته او بعضی نیروگاه‌ها از مدار خارج شده‌اند، بنابراین مردم باید همکاری کرده و سوخت کمتری مصرف کنند. وزیر نیرو همچنین با بیان اینکه ذخیره‌سازی سوخت کار وزارت نیرو نیست و ذخیره‌سازی‌های صورت‌گرفته کافی نبوده است، عنوان کرد این امر سبب شده است تا برخی نیروگاه‌ها به‌خصوص واحدهای سیکل ترکیبی که آماده تولید برق هستند، سوخت کافی نداشته باشند. وزیر نیرو همچنین از انعقاد قرارداد انتقال حداکثر برق از ترکمنستان تا تابستان خبر داد. وزارت نیرو و وزارت نفت به عنوان دو وزارتخانه کلیدی در تامین انرژی کشور رویکرد متفاوتی به این موضوع در پیش گرفته‌‌‌اند. مدیرعامل شرکت ملی پخش فرآورده‌‌‌های نفتی هم روز گذشته از توزیع بی‌‌‌سابقه 172میلیون لیتر نفت‌‌‌گاز در روز 26 آذرماه خبر داد و گفت: در این روز 80میلیون لیتر سوخت مایع تحویل نیروگاه‌‌‌های کشور شده است.
کاهش تحویل سوخت به نیروگاه‌‌‌ها
پایگاه اطلاع‌‌‌رسانی وزارت نیرو نیز گزارش داده با توجه به کاهش دمای هوا و تداوم سرما در اکثر نقاط کشور و افزایش مصرف گاز مشترکان خانگی، تحویل سوخت کافی به نیروگاه‌ها با کاهش روبه‌رو شده است. این وضعیت در نیمه شمالی کشور حادتر است و موجب شده است تحویل گاز در هفته جاری به نیروگاه‌‌‌های این مناطق به صفر رسیده و 8هزار مگاوات تولید برق نیروگاه‌‌‌های این منطقه متوقف شود.
در روزهایی که به دلیل شدت گرفتن سرما و فرارسیدن زمستان زودهنگام مصرف انرژی گاز در خانه‌‌‌ها نیز افزایش قابل ملاحظه‌‌‌ای یافته و این امر با محدودیت در تامین گاز به عنوان سوخت اصلی نیروگا‌‌‌ه‌‌‌های کشور همراه شده است، شاهد محدودیت در تولید برق کشور هستیم.
مصطفی رجبی‌مشهدی، مدیرعامل شرکت توانیر در توضیح این مساله می‌‌‌گوید: صنعت برق کشور در فصل سرد آمادگی تولید و تامین برق همه مشترکان خود اعم از خانگی، صنعتی، کشاورزی و... را دارد، اما این امر مستلزم تحویل سوخت کافی برای تولید برق به نیروگاه‌‌‌هاست.
درحال حاضر ذخیره سوخت گازوئیل نیروگاه‌‌‌های کشور کاهش 65درصدی را نسبت به مدت مشابه سال قبل نشان می‌دهد که 92درصد (1602میلیون لیتر) این مقدار مربوط به نیمه شمالی کشور بوده و این در حالی است که میزان تخصیص گاز هم تا روز چهارشنبه هفته جاری 4.5میلیارد لیتر نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش داشته و این میزان کاهش با مصرف سوخت مایع (گازوئیل و مازوت) جبران شده است.
وی ادامه می‌دهد: با توجه به کاهش دمای هوا و تداوم سرما در اکثر نقاط کشور و افزایش مصرف گاز مشترکان خانگی، تحویل سوخت کافی به نیروگاه‌‌‌ها دچار نقصان شده است. این بحران به‌ویژه در نیمه شمالی کشور موجب شده است تا گاز تحویلی در هفته جاری به نیروگاه‌‌‌های نیمه شمالی به صفر برسد و در نتیجه بیش از 8هزار مگاوات تولید برق نیروگاه‌‌‌های این منطقه متوقف شود که موجب اعمال محدودیت در مصارف مشترکان شده است.
این در حالی است که شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده‌‌‌های نفتی ایران مدعی شده است تولید و تحویل سوخت به تمام بخش‌‌‌های صنعتی و خانگی و... نه‌‌‌تنها بی‌‌‌هیچ کم و کاستی انجام شده، بلکه تولید و تحویل سوخت نیروگاهی در پاییز امسال روندی افزایشی را طی کرده، تا جایی که در آذر 1403 در مقایسه با پارسال، 4میلیارد لیتر سوخت مایع بیشتر تحویل نیروگاه‌‌‌های کشور شده است.
براساس آمارهای شرکت ملی پخش فرآورده‌‌‌های نفتی ایران، در 23آذر امسال 75.1میلیون لیتر سوخت مایع تحویل نیروگاه‌‌‌های کشور شده که از این مقدار 51.9میلیون لیتر مربوط به فرآورده نفت‌‌‌گاز و مابقی مربوط به نفت کوره بوده است.
همچنین از ابتدای آذر امسال تا 23 آذر، به‌‌‌طور میانگین 70.6میلیون لیتر نفت‌‌‌گاز تحویل نیروگاه‌‌‌های کشور شده که این عدد در مقایسه با مدت مشابه پارسال با 56.6میلیون لیتر، بیش از 14میلیون لیتر، معادل 24.7‌درصد رشد یافته است.
در آذر 1403 همچنین به‌‌‌صورت میانگین 45.9میلیون لیتر نفت‌‌‌گاز تحویل نیروگاه‌‌‌های کشور شده که این عدد در مقایسه با مدت مشابه پارسال (آذر 1402) با 36.9میلیون لیتر، 9میلیون لیتر معادل 24.3‌درصد رشد یافته است.
براساس آخرین آمار شرکت ملی پخش فرآورده‌‌‌های نفتی از ابتدای امسال تا روز 23 آذر، به‌‌‌طور میانگین 51میلیون لیتر سوخت مایع تحویل نیروگاه‌‌‌های کشور شده است که این عدد در مقایسه با مدت مشابه پارسال (میانگین ابتدای فروردین تا 23 آذر 1402) با 36.1میلیون لیتر، به‌میزان 14.9میلیون لیتر، معادل 41.4‌درصد افزایش در تحویل سوخت مایع نیروگاهی را در سال 1403 نشان می‌دهد.
براساس این گزارش، برای برون‌‌‌رفت از چالش انرژی در شرایط تغییرات اقلیمی در ایران، می‌‌‌توان به چند راهکار کلیدی اشاره کرد. اولا، توسعه انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی باید در اولویت قرار گیرد تا وابستگی به سوخت‌‌‌های فسیلی کاهش یابد. ثانیا، بهینه‌‌‌سازی مصرف انرژی در صنایع و ساختمان‌‌‌ها با استفاده از فناوری‌‌‌های نوین و استانداردهای کارآمد می‌‌‌تواند به کاهش مصرف کمک کند. همچنین، افزایش آگاهی عمومی و آموزش درباره مدیریت مصرف انرژی ضروری است. در نهایت، سرمایه‌گذاری در تحقیق و توسعه فناوری‌‌‌های پایدار و همکاری‌‌‌های بین‌المللی برای انتقال دانش و فناوری اهمیت دارد.
برنامه محدودیت برق صنایع
معاون هماهنگی توزیع توانیر روز چهارشنبه خبر داد که برنامه مدیریت بار صنایع با توجه به محدودیت تامین سوخت نیروگاه‌ها ابلاغ و اجرایی شده است. محسن ذبیحی در گفت‌‌‌وگو با «ایسنا»، با اشاره به سرمای بی‌سابقه در کشور که افزایش مصرف گاز در حوزه‌‌‌های مختلف به‌ویژه بخش خانگی را به دنبال داشته است، گفت: این مهم مشکلاتی را در تامین سوخت موردنیاز نیروگاه‌ها در پی داشته، به طوری که این محدودیت، موجب شده است تا ذخایر سوخت مایع نیروگاه‌های نوار شمالی کشور به حد نگران‌کننده‌ای برسد. وی اضافه کرد: برنامه مدیریت بار در بخش‌های مختلف از جمله صنایع تنظیم و به شرکت‌های توزیع نیروی برق سراسر کشور ابلاغ شده که براساس آن و نیز طی نشستی که اخیرا با یکی از شهرک‌های صنعتی بزرگ استان تهران داشتیم، بتوانیم همه بخش‌ها را مدیریت کرده و محدودیت‌ها را کاهش دهیم. به گفته او توافق شده که بار حوزه صنایع مستقر در شهرک‌های صنعتی و خارج از شهرک‌های صنعتی (صنایع کوچک و متوسط) که برق آنها از طریق شرکت‌های توزیع تامین می‌شود، مدیریت شود.
معاون هماهنگی توزیع توانیر گفت: براساس این برنامه مدیریت بار، همه مشترکان صنعتی یادشده موظف به کاهش بار مصرفی خود به میزان 50‌درصد از ساعت 6صبح تا ساعت 5بعدازظهر هستند و از ساعت 5بعدازظهر تا ساعت 12شب که حداقل مدیریت بار در بخش‌های دیگر اعمال می‌شود، صنایع حداکثر 10‌درصد مجاز به مصرف هستند که آن هم بیشتر برای بخش‌های سرایداری و نگهبانی و مصرف‌کننده‌‌‌هایی است که حتما باید در مدار باشند. وی در ادامه افزود: از ساعت 12شب تا 6صبح هم عمدتا صنایعی که سه‌شیفت کاری دارند، ملزم هستند 70‌درصد بار مصرفی خود را کاهش دهند و حداکثر به میزان 30‌درصد مصرف داشته باشند. به گفته معاون هماهنگی توزیع توانیر، این توافق با یکی از شهرک‌های صنعتی بزرگ استان تهران انجام و صورتجلسه آن به تمامی شرکت‌های توزیع کشور ابلاغ شده و تا اطلاع ثانوی با همین منوال برق صنایع حوزه توزیع مدیریت خواهد شد. ذبیحی تاکید کرد که انتظار می‌رود صنایع همکاری لازم را با این طرح داشته باشند تا این برنامه به صورت دقیق اجرا شود تا ناچار به قطع برق فیدرهای صنعتی نباشیم. معاون هماهنگی توزیع توانیر در پایان اظهار امیدواری کرد با همکاری و همراهی همه مشترکان از این شرایط عبور کنیم و پایداری شبکه سراسری برق بدون کوچک‌ترین اختلالی، حفظ شود.