بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد -حمید ملازاده : اوپک‏‏‏‌پلاس در تازه‌ترین نشست خود تصمیم گرفت ؛ شروع افزایش تولید نفت را به مدت سه ماه تا آوریل 2025 به تعویق بیندازد و کاهش تولید نفت خود را برای یک‌سال ‌دیگر تا پایان 2026 تمدید کند. این تصمیم به‌ویژه در شرایطی اتخاذ شد که تقاضای جهانی برای نفت ضعیف باقی‌مانده و تولید نفت در خارج از اوپک‏‏‏‌پلاس، به‌ویژه در ایالات‌متحده و کشورهای غیراوپک، همچنان رو به افزایش است. اوپک‏‏‏‌پلاس که شامل اعضای اوپک و کشورهای هم‏‏‏‌پیمان مانند روسیه است، تاکنون موفق شده با کاهش تولید، از نوسانات شدید قیمت نفت جلوگیری کند، اما ادامه این سیاست‌ها چه تاثیری بر بازار نفت و اقتصاد جهانی خواهدداشت؟ در این نوشته، به تحلیل دلایل این تصمیم و پیامدهای آن برای بازار نفت می‏‏‏‌پردازیم.
یکی از عوامل اصلی تمدید کاهش تولید نفت توسط اوپک‌‌‌‌پلاس، ضعف تقاضای جهانی است. به‌‌‌‌رغم اینکه کشورهای صنعتی از جمله چین و کشورهای اروپایی به‌تدریج در حال بازگشایی اقتصادهای خود پس از بحران پاندمی کرونا هستند، هنوز تقاضای نفت به سطح پیش از بحران برنگشته است. این عدم‌تقاضا نه‌‌‌‌تنها به‌دلیل مشکلات اقتصادی کشورهای مصرف‌کننده بزرگ نفت، بلکه به‌دلیل تحولات اقتصادی جهانی و رکودهای پیش‌بینی‌‌‌‌شده در برخی از اقتصادهای نوظهور نیز قابل‌‌‌‌توجه است. رکود اقتصادی در کشورهای عمده مصرف‌کننده نفت مانند چین و اتحادیه اروپا که به دلیل تورم، نرخ بهره بالا و مسائل سیاسی همچنان تحت‌فشار هستند، باعث‌شده تا مصرف انرژی، به‌ویژه نفت، در این مناطق ضعیف باقی‌بماند. این ضعف در تقاضا می‌تواند باعث کاهش قیمت‌ها و نوسانات بیشتر در بازار نفت شود. تحلیلگران پیش‌بینی کرده‌اند که به‌ویژه در نیمه دوم 2024 و 2025، تقاضا برای نفت به دلیل کندی رشد اقتصادی در برخی از کشورهای عمده مصرف‌کننده ممکن است همچنان ضعیف باقی‌بماند.
اوپک‌‌‌‌پلاس با ادامه سیاست کاهش تولید، سعی دارد از این وضعیت جلوگیری کند و از کاهش بیش از حد قیمت‌ها در آینده نزدیک جلوگیری کند. بهای نفت در روز جمعه 6‌دسامبر کاهش‌یافت. به گزارش رویترز و تا لحظه تنظیم این خبر، قیمت نفت‌برنت 21سنت، معادل 0.3‌درصد، کاهش و به 71.88 دلار در هر بشکه رسید. قیمت آتی نفت‌خام وست‌تگزاس اینترمیدیت (WTI)‌15 سنت، معادل 0.2‌درصد، افت و 68.15 دلار در هر بشکه فروخته شد. در طول هفته گذشته، شاخص برنت در مسیر کاهش بیش از یک‌درصدی قرار داشت، درحالی‌که WTI همچنان تغییر اندک 0.1‌درصدی مثبت را ثبت کرده‌بود.
افزایش تولید در کشورهای غیراوپک
یکی دیگر از دلایل تمدید کاهش تولید، افزایش تولید نفت در کشورهای غیراوپک است، به‌ویژه در سال‌های اخیر، کشورهای غیرعضو اوپک، به‌ویژه ایالات‌متحده با استفاده از فناوری‌های جدید استخراج نفت شیل، توانسته‌‌‌‌اند تولید نفت خود را به میزان قابل‌توجهی افزایش دهند. این افزایش تولید در حالی است که تقاضا برای نفت به‌ویژه در کشورهای صنعتی ضعیف باقی ‌مانده‌است. ایالات‌متحده در حال‌حاضر یکی از بزرگ‌‌‌‌ترین تولیدکنندگان نفت در جهان است و بخش عمده‌ای از این تولید به نفت شیل مربوط می‌شود. این نوع تولید که به‌سرعت قابل‌تغییر است، می‌تواند به نوسانات بازار نفت دامن بزند، به‌همین‌دلیل‌ اوپک‌‌‌‌پلاس تصمیم به کاهش تولید گرفته‌است تا با محدود‌کردن عرضه خود، از فشار بر قیمت‌ها جلوگیری کند و از رقابت بی‌‌‌‌رویه با این کشورهای غیراوپک جلوگیری کند. روسیه که یکی از بزرگ‌‌‌‌ترین تولیدکنندگان نفت غیرعضو اوپک است، در سال‌های اخیر توانسته است تولید خود را افزایش دهد. این امر موجب فشار بیشتر بر بازار نفت و ایجاد خطر کاهش قیمت‌ها می‌شود. اوپک‌‌‌‌پلاس برای مقابله با این افزایش تولید، تصمیم گرفته که کاهش تولید خود را ادامه دهد.
تاثیر سیاست‌های اوپک‌‌‌‌پلاس
با توجه به کاهش تولید از سوی اوپک‌‌‌‌پلاس، قیمت نفت در محدوده 70 تا 80 دلار در هر بشکه در سال‌2024 ثابت باقی‌مانده‌ و این در حالی است که برخی تحلیلگران بر این باورند که این گروه با کاهش تولید خود به‌دنبال ایجاد یک تعادل در بازار نفت و جلوگیری از نوسانات شدید قیمت‌ها است، به‌ویژه در زمانی‌که قیمت‌ها به کمترین سطح خود یعنی زیر 69 دلار در سپتامبر 2024 رسید، اوپک‌‌‌‌پلاس تلاش کرد؛ از کاهش بیشتر قیمت‌ها جلوگیری کند.
تاثیر کاهش قیمت‌ها بر تولیدکنندگان اوپک
کاهش شدید قیمت‌ها می‌تواند به ضرر کشورهای تولیدکننده نفت اوپک باشد، چراکه این کشورها به درآمد نفتی خود وابسته‌‌‌‌اند.
برای این کشورها، حفظ قیمت‌ها در سطح بالا اهمیت زیادی دارد، از این‌رو تمدید کاهش تولید به‌ویژه در شرایط ناپایدار اقتصادی می‌تواند به ایجاد تعادل در بازار و حفظ منابع مالی این کشورها کمک کند.
تاثیر تصمیمات سیاسی
درحالی‌که تصمیم اوپک‌‌‌‌پلاس برای تمدید کاهش تولید نفت عمدتا به مسائل اقتصادی مربوط می‌شود، تحولات سیاسی و ژئوپلیتیک در سطح جهانی نیز نقش مهمی در این تصمیمات دارند، به‌ویژه تنش‌های سیاسی میان کشورهای تولیدکننده نفت و دیگر قدرت‌های جهانی، مانند ایالات‌متحده و ایران، می‌تواند تاثیرات قابل‌توجهی بر عرضه و تقاضای نفت داشته‌باشد. احتمال اعمال تحریم‌های جدید علیه ایران و سیاست‌های پرچالش در قبال چین می‌تواند تاثیرات زیادی بر بازار نفت بگذارد، همچنین ممکن است فشارهایی بر قیمت‌ها وارد شود که موجب نوسانات بیشتر در بازار خواهدشد.
در دوره قبلی ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ، ایالات‌متحده به‌‌‌‌طور مداوم از اوپک خواسته بود که تولید خود را افزایش دهد تا قیمت‌ها کاهش یابد. اکنون با ورود مجدد او به عرصه سیاست‌های نفتی، این فشار ممکن است دوباره بر اوپک و کشورهای صادرکننده نفت وارد شود.
چشم‌‌‌‌انداز آینده بازار
یکی از سوالات مهم این است که چگونه تمدید کاهش تولید نفت بر تقاضای جهانی تاثیر خواهد گذاشت؟ بسیاری از تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند؛ به دلیل وضعیت اقتصادی نامشخص و نوسانات قیمت‌ها، تقاضا برای نفت در سطح جهانی به‌طور کلی کاهش خواهد یافت. در این میان، کاهش تولید اوپک‌‌‌‌پلاس می‌تواند به تقویت قیمت‌ها کمک کند، اما در عین حال، احتمال افزایش تولید نفت شیل در ایالات‌متحده و افزایش رقابت در بازار جهانی وجود دارد.
از طرف دیگر، تحول در سیاست‌های انرژی در سطح جهانی به‌ویژه در زمینه انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند تاثیرات بلندمدتی بر بازار نفت داشته‌باشد. بسیاری از کشورها به سمت منابع انرژی پایدارتر و کمتر آلاینده حرکت کرده‌اند.
این تحولات ممکن است باعث کاهش تقاضا برای نفت در آینده شوند، به‌ویژه در کشورهایی که در حال سرمایه‌گذاری در انرژی‌های تجدیدپذیر هستند، اگرچه در کوتاه‌مدت، تصمیم اوپک‌‌‌‌پلاس می‌تواند منجر به تثبیت قیمت نفت در سطحی قابل‌قبول برای تولیدکنندگان شود، در بلندمدت، با توجه به تحولات جهانی، تغییرات فناوری و افزایش استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر، آینده بازار نفت همچنان نامطمئن است. تصمیمات اقتصادی و سیاسی، به‌ویژه در کشورهای غیرعضو اوپک و تحولات ژئوپلیتیک، می‌تواند بر روند قیمت‌ها و سیاست‌های تولید نفت تاثیرگذار باشد. تصمیم اوپک‌‌‌‌پلاس برای تمدید کاهش تولید نفت تا پایان 2026 و تعویق افزایش تولید تا آوریل 2025 نشان‌دهنده تلاش این گروه برای حفظ تعادل در بازار جهانی نفت است. اوپک‌‌‌‌پلاس با این تصمیم سعی دارد به مقابله با تقاضای ضعیف جهانی، افزایش تولید خارج از گروه و نوسانات سیاسی بپردازد. هرچند این تصمیم می‌تواند در کوتاه‌مدت به افزایش قیمت نفت کمک کند، در بلندمدت، تغییرات در اقتصاد جهانی، سیاست‌های انرژی و تحولات ژئوپلیتیک می‌تواند تاثیرات عمیقی بر آینده بازار نفت و سیاست‌های اوپک‌‌‌‌پلاس داشته‌باشد.