بازار آریا - صنعت پتروشیمی در دولت سیزدهم 17 طرح را به ارزش حدود 3.5 میلیارد دلار به بهره‌برداری رسانده و 14 طرح پتروشیمی را آغاز کرده است.

به گزارش خبرنگار شانا، صنعت نفت به‌عنوان مزیت راهبردی کشور پشتوانه قدرتمند اقتصاد و صنعت کشور و ابزاری قوی برای دستیابی به توسعه پایدار است؛ اما تحقق این نقش در گرو توسعه زنجیره ارزش برپایه فعال‌سازی صنایع تکمیلی با اتکا به صنعت پتروشیمی و زنجیره پایین‌دستی آن است. ایجاد ارزش افزوده، ارزآوری، اشتغال‌زایی، محرومیت‌زدایی و تکمیل زنجیره تأمین صنایع گوناگون کشور از مزیت‌های توسعه صنایع پایین‌دستی نفت همچون صنعت پتروشیمی به‌ شمار می‌روند.
چالش‌های پیش‌ِ روی کشورمان در سال‌های گذشته نظیر نیاز به توسعه اشتغال و ایجاد بازار کار برای جمعیت جوان روبه‌افزایش، نوسانات قیمت نفت و مهم‌تر از همه تحریم‌های ناجوانمردانه علیه ملت ایران ایجاب می‌کند که به تولید و تبدیل فرآورده‌های پتروشیمیایی به‌ویژه توسعه صنایع پایین‌دستی نفت و صنایع تکمیلی آن که ارزش افزوده بالایی دارد توجه بیشتری شود و به‌عنوان موضوعی اجتناب‌ناپذیر در برنامه‌ریزی‌های کلان اقتصادی کشور لحاظ شود.
ازاین‌رو، توسعه صنعت پتروشیمی ایران در دولت‌های مختلف افزون بر اینکه متوقف نشده است، بلکه طرح‌های توسعه‌ای این صنعت نیز همگام با نیاز بازار داخلی و تحولات جهانی به محصولات پتروشیمیایی در دستور کار قرار می‌گیرند. صنعت پتروشیمی در دولت سیزدهم نیز با اولویت تکمیل طرح‌های نیمه‌تمام، سیاست اصلی تکمیل زنجیره ارزش و جهش تولید را با عملکرد مطلوبی در کارنامه خود ثبت کرده است.
هم‌زمان با آغازبه‌کار دولت سیزدهم در سال 1400، 50 طرح پتروشیمی در کشور فعال بود و اکنون پس از گذشت سه سال از فعالیت دولت، 127 طرح پتروشیمی در کشور در حال اجراست: 22 طرح در منطقه ماهشهر، 24 طرح در عسلویه، 53 طرح در سایر مناطق، 13 طرح در منطقه کنگان، دیر و سیراف، 4 طرح در منطقه مکران و 11 طرح در منطقه انرژی‌بر پارسیان.
این گزارش مروری است بر 17 طرح به بهره‌برداری‌رسیده به ارزش حدود 3 میلیارد و 500 میلیون دلار و 14 طرح آغازشده از سوی صنعت پتروشیمی در دولت سیزدهم. گفتنی است بعضی از این طرح‌ها، طرح‌های زیرساختی برای تأمین خوراک، یوتیلیتی و ذخیره‌سازی و صادرات محصولات پتروشیمی هستند که از سوی صنایع پتروشیمی انجام شده‌اند.
»»» 1400
* گام نخست طرح انیدریدمالئیک شرکت پتروکیمیای ابن‌سینا به‌عنوان نخستین طرح تکمیل‌کننده زنجیره ارزش خوراک «بوتان» با ظرفیت سالانه 80 هزار تن تفکیک بوتان در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر در بهمن 1400 به بهره‌برداری رسید که با راه‌اندازی این طرح از خام‌فروشی بوتان جلوگیری و همه نیازهای کشور تأمین می‌شود.

»»» 1401
* پتروشیمی دی آریا پلیمر خمین با ظرفیت سالانه 175 هزار تن تابستان 1401 وارد مدار تولید شد. در این واحد پتروشیمی که خوراک موردنیازش از پالایشگاه شازند اراک تأمین می‌شود، 17 گرید هموپلیمر و 11 گرید کوپلیمر تولید خواهد شد که حدود 17درصد از پلی‌پروپیلن مورد نیاز صنایع پایین‌دستی کشور را تأمین می‌کند.
* عملیات اجرایی طرح تولید پروپیلن از پروپان ( PDH/PP) شرکت پالایش پارسیان سپهر شهریور 1401 با هدف تکمیل زنجیره ارزش و ظرفیت تولید سالانه 450 هزار تن پروپیلن، 300 هزار تن پلی‌پروپیلن، 100 هزار تن آکریلیک اسید و سوپرجاذب‌ها آغاز شد. این طرح به‌منظور افزایش زنجیره ارزش 536 هزار تن پروپان از محل تولیدات شرکت پالایش پارسیان سپهر با سرمایه 488 میلیون یورو و 29000 هزار میلیارد ریال در منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس اجرا خواهد شد.
* عملیات اجرایی طرح PDH/PP پتروشیمی پارس هفتم شهریور 1401 آغاز شد. طرح PDH پتروشیمی پارس با ظرفیت تولید 600 هزار تن پروپیلن و 500 هزار تن پلی‌پروپیلن و سرمایه‌گذاری 645 میلیون دلار و 66 هزار میلیارد ریال در مدت 48 ماه در منطقه ویژه اقتصادی پارس (عسلویه) احداث می‌شود. سالانه 700 هزار تن پروپان از محل تولیدات پتروشیمی پارس و 3.8 هزار تن اتیلن از پتروشیمی‌های منطقه به‌عنوان خوراک در این واحد مصرف می‌شود.
* شرکت پالایش گاز بیدبلند خلیج‌فارس، تولید پلی‌پروپیلن را به‌منظور تکمیل زنجیره ارزش و تولید ارزش افزوده و اشتغال‌زایی در منطقه بهبهان در دستور کار قرار داد و به این منظور عملیات اجرایی طرح تولید پروپیلن از پروپان ( PDH) را شهریور 1401 آغاز کرد.
* چهار طرح پایین‌دستی صنایع پتروشیمی با محوریت اقتصاد مقاومتی و در چارچوب طرح‌های دانش‌بنیان، دهم شهریور 1401 با دستور محمد مخبر، معاون اول رئیس‌جمهوری، در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی به بهره‌برداری رسید. شرکت بهین پلیمر آریایی واحد تولید کاتالیست صنعتی از گروه صنعتی رجال با سرمایه‌گذاری 500 میلیارد ریال در محل سایت 3 منطقه، واحد تولید کاغذ و مقوا از کربنات کلسیم از شرکت پترونیکان جنوب با سرمایه‌گذاری 700 میلیارد ریال به اضافه 2 میلیون و 600 هزار دلار سرمایه‌گذاری ارزی در سایت یک منطقه، واحد تولید اسید بنزوئیک و اسید ترفتالیک خام از شرکت شادبه افروز سبلان گستر با سرمایه‌گذاری 330 میلیارد ریال و طرح تولید کامپاند و گرانول پی‌وی‌سی و بازیافت محصول off گرید جامد از شرکت سینا سود با سرمایه‌گذاری 400 میلیارد ریال نیز در سایت یک منطقه افتتاح شدند.
* عملیات اجرایی پروژه یک‌میلیون و 650 هزار تنی پتروالفین فن‌آوران پاییز 1401 کلید خورد. قرار است در گام نخست، زمینه‌سازی لازم برای احداث کارخانه تولیدی صورت پذیرد که طی آن افزون بر آماده‌سازی معابر پیرامونی و داخلی، ساخت دو مخزن 50 هزار تنی ذخیره متانول با مجموع 100 هزار تن ظرفیت در دستور کار قرار دارد. قرار است با توسعه زنجیره تولید در حوزه صنایع پایین‌دست متانول، سالانه 280 هزار تن پلی‌اتیلن سبک و سنگین خطی و 450 هزار تن پلی‌پروپیلن در کنار دیگر محصولات جانبی تولید شود.
* عملیات اجرایی طرح « سبزواره پتروشیمی همت » با سرمایه‌گذاری 300 میلیون یورو به‌منظور تولید سالانه یک‌میلیون و 75 هزار تن اوره گرانول در 22آذر1401 در عسلویه آغاز شد. طرح پتروشیمی همت در زمینه تولید اوره گرانول با استفاده از آمونیاک مازاد مجتمع‌های پتروشیمی داخل کشور و دی‌اکسید کربن مازاد حاصل از ونت‌های فرایندی مجتمع‌های پتروشیمی پارس، پارسیان سپهر و فرساشیمی در منطقه عسلویه اجرا می‌شود.
* عملیات اجرایی طرح تبدیل گاز به محصولات با ارزش افزوده بالاتر (GTX) شرکت پتروشیمی تفتان آریا در نیمه دوم سال 1401 آغاز شد. برای اجرای گام نخست این طرح که در چابهار، قطب سوم صنایع پتروشیمی ایران، احداث می‌شود، یک‌میلیارد و 400 میلیون دلار اعتبار در نظر گرفته شده است. هدف از اجرای طرح GTX، تولید محصولات پایین‌دست زنجیره ارزش متانول، شامل اسید استیک، فرمالدئید، وینیل استات مونومر و محصولات زنجیره پلی‌ال (پلی یورتان) نظیر بوتان دیول و… است.
* مجتمع پتروشیمی پارس گلایکول با ظرفیت تولید سالانه بیش از 550 هزار تن در یازدهم اسفند 1401 به‌دستور رئیس‌جمهوری در فاز دوم پتروشیمی منطقه ویژه اقتصادی انرژی پارس افتتاح شد. ظرفیت تولید پتروشیمی پارس گلایکول درمجموع 553 هزار و 500 تن اتیلن گلایکول است که منواتیلن‌ گلایکول به ظرفیت 500 هزار تن به‌عنوان محصول اصلی و 50 هزار تن دی‌اتیلن‌ گلایکول و 3 هزار و 500 تن تری‌اتیلن‌ گلایکول به‌عنوان محصولات جانبی در این مجتمع تولید خواهد شد.
* مخازن نه‌گانه فاز دوم مخازن سبز پتروشیمی عسلویه با ظرفیت ذخیره‌سازی 414 هزار مترمکعب فرآورده‌های پتروشیمیایی و سرمایه‌گذاری بالغ بر 24 هزار میلیارد ریال، 11اسفند1401 با دستور رئیس‌جمهوری بهره‌برداری رسمی شد. مخازن نه‌گانه فاز دوم مخازن سبز پتروشیمی عسلویه شامل 6 دستگاه مخزن ذخیره‌سازی متانول و 3 دستگاه مخزن ذخیره‌سازی فرآورده‌های اتیلن گلایکول به همراه خطوط ارتباطی و صادراتی مورد نیاز تا درگاه بندر صادراتی پارس است.
* واحد دوم از مجموعه ASU 2 (واحد هوای فشرده) و پست 400/230 کیلوولت شرکت دماوند انرژی عسلویه با دانش و فناوری روزآمد و استفاده از پیشرفته‌ترین ماشین‌آلات به بهره‌برداری رسید. براساس این گزارش، با بهره‌برداری از این پروژه راهبردی با ظرفیت تولید 72 هزار و 500 نرمال مترمکعب اکسیژن، 11 هزار نرمال مترمکعب نیتروژن، 6 هزار و 700 نرمال مترمکعب هوای ابزار دقیق و 3 هزار و 400 نرمال مترمکعب هوای سرویس، زمینه تأمین اکسیژن موردنیاز شرکت‌های متقاضی این محصولات در فاز دوم پتروشیمی منطقه پارس مهیا شد.
* عملیات اجرایی طرح PDH/PP پلیمر کنگان با هدف تکمیل زنجیره ارزش یازدهم اسفند 1401 با حضور وزیر نفت و معاون وزیر نفت در امور پتروشیمی آغاز شد. طرح تبدیل پروپان به پروپیلن و پروپیلن به پلی‌پروپیلن (PDH/PP) شرکت توسعه پلیمر کنگان با ظرفیت اسمی سالانه 600 هزار تن پروپیلن و 600 هزار تن پلی‌پروپیلن در ضلع جنوب‌ شرقی فازهای 24-22 پارس جنوبی احداث می‌شود.

»»» 1402
​ * فاز نخست پالایشگاه گاز هویزه خلیج‌فارس (کارخانه گاز و گاز مایع 3200) هشتم اردیبهشت 1402 با ظرفیت فرآورش روزانه 250 میلیون فوت‌مکعب گازهای همراه نفت حاصل از تولید نفت‌خام از میدان‌های غرب کارون به بهره‌برداری رسید. این طرح با سرمایه‌گذاری یک‌میلیارد و 338 میلیون دلار ارزی و 221 میلیارد تومان به‌منظور جمع‌آوری گازهای همراه نفت میدان‌های یادآوران، آزادگان شمالی و جنوبی، یاران شمالی و جنوبی، دارخوین و سهراب، سپهر، جفیر، سوسنگرد و بندکرخه اجرا شد.
* پیش‌تراکم کارخانه گاز و گاز مایع 1000 که ازجمله 27 طرح «بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل» در شرق کارون است، هشتم اردیبهشت‌ 1402 افتتاح شد. با اجرای این طرح روزانه حدود 100 تا 150 میلیون فوت‌مکعب خوراک پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج‌فارس افزایش یافت.
* پیش‌تراکم کارخانه گاز و گاز مایع 900 نیز که یکی دیگر از 27 پروژه‌ طرح «بهسازی و احداث تأسیسات جمع‌آوری گازهای مشعل» در شرق کارون است، هشتم اردیبهشت‌ 1402 به بهره‌برداری رسید.
* الفین پتروشیمی گچساران به‌عنوان ایرانی‌ترین الفین کشور 26تیر1402 با سرمایه‌گذاری حدود یک‌میلیارد و 300 میلیون یورو و ظرفیت تولید سالانه یک‌میلیون تن اتیلن و 84 هزار تن C3+ پس از گذشت 19 سال از مصوبه آن در سال 1383 به بهره‌برداری رسید. این مجتمع در زمینی به مساحت تقریبی 157 هکتار در استان کهگیلویه‌وبویراحمد، شهرستان گچساران احداث شده و بیش از 83درصد تجهیزات این پروژه ساخت داخل است.
* طرح بازیافت آمونیاک پتروشیمی خراسان نهم آذر 1402 به‌منظور کاهش آلایندگی در صنایع و بهبود شرایط محیط‌زیستی به بهره‌برداری رسید. طرح احداث و نصب استریپر مجتمع با هدف جداسازی آمونیاک از پساب خروجی مجتمع و بازگردانی به خط تولید با اعتبار 150 میلیارد ریال طی یک سال به انجام رسید و سبب هوای پاک‌تر و محیط‌زیست بهتری می‌شود.
* واحد چهارم تولید گازهای صنعتی شرکت دماوند انرژی تابستان با ظرفیت تولید 73 هزار و 500 نرمال مترمکعب تولید انواع گازهای صنعتی به تولید رسید و با تزریق تولیدات این واحد به شبکه اصلی دماوند انرژی، تمام نیازهای شرکت‌های متانولی و دیگر شرکت‌های پایین‌دستی به اکسیژن فشار بالا و فشار متوسط، نیتروژن و هوای ابزار دقیق و هوای سرویس برطرف شد.
* اسکله شماره 17 فاز 2 بندر عسلویه و نخستین بازوی بارگیری کرایوژنیک ساخت ایران یازدهم دی‌ 1402 راه‌اندازی شد.
* هم‌زمان با آغاز دهه مبارک فجر و برنامه‌های دومین سفر رئیس‌جمهوری دولت مردمی به استان هرمزگان در 12 بهمن‌، اسکله شماره 3 بندر پارسیان به بهره‌برداری رسید. هم‌اکنون ظرفیت تخلیه و بارگیری این بندر سالانه 9 میلیون تن است که در آینده به 40 میلیون تن افزایش می‌یابد.
* عملیات اجرایی احداث پتروشیمی ابن‌سینا 28مرداد1402 در همدان آغاز شد. این طرح تولید اتیلن اکساید و زنجیره پایین‌دستی تا 300 هزار تن در سال را در برنامه دارد و حجم سرمایه‌گذاری ارزی طرح، 291 میلیون یورو است. محصول نهایی این طرح سالانه 11 هزار تن مونو اتیلن گلایکول، 101 هزار تن انواع اتوکسیلات‌ها، 56 هزار تن گلایکول اتر و 32 هزار تن متیل دی اتانول آمین است.
* جواد اوجی، وزیر نفت، در آخرین روز از آذر 1402 در بازدید از مراحل اجرای طرح اوره و آمونیاک پتروشیمی گلستان ، دستور آغاز دوباره عملیات اجرایی این پروژه را پس از سال‌ها بلاتکلیفی صادر کرد. این طرح پتروشیمی مشکلات بسیاری را در چند سال اخیر از سر گذرانده است، اما خوشبختانه به‌دنبال پیگیری‌های نماینده استان گلستان در مجلس شورای اسلامی، وزارت نفت و شرکت ملی صنایع پتروشیمی، کارگروهی تشکیل شد تا به‌صورت تخصصی ازسرگیری دوباره ساخت آن را پیگیری کند.
* عملیات اجرایی احداث مجتمع پتروشیمی سیگلو 21مهر1402 با حضور اوجی در منطقه ویژه اقتصادی لامرد در جریان سفر استانی رئیس‌جمهوری به استان فارس آغاز شد. این طرح شامل تولید متیل‌آمین‌ها و مشتقات آن (م. س. پ) برای نخستین‌ بار در کشور است که با سرمایه‌گذاری‌ 227 میلیون یورو در مساحت 10 هکتار ساخته می‌شود.
* هم‌زمان با سفر رئیس‌جمهوری به استان کردستان، عملیات ساخت شرکت پتروشیمی بعثت در بیجار با سرمایه‌گذاری 750میلیون یورویی آغاز شد. ظرفیت سالانه این پروژه 500 هزار تن ترفتالیک و 500 هزار تن پلی‌اتیلن ترفتالات انبساطی است که در صنایع تولید الیاف نساجی کاربرد دارد.
* عملیات اجرایی طرح پلی‌استایرن تربت‌حیدریه هشتم دی 1402 با هدف تکمیل زنجیره ارزش آغاز شد. طرح پلی‌استایرن تربت‌حیدریه سالانه 40 هزار تن پلی‌استایرن تولید خواهد کرد و افزون بر تأمین نیازهای داخلی، مازاد تولید به کشورهای همسایه صادر خواهد شد.
* فاز نخست فعالیت‌های اجرایی پس از تکمیل مطالعات ژئوتکنیک سایت الفین مگاپروژه الماس ماهشهر ، شامل عملیات شمع‌کوبی ساختمان‌های غیرصنعتی (انبارها، کارگاه مرکزی، کلینیک و آتش‌نشانی) و مخازن ذخیره (خوراک و محصولات) در منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی ماهشهر آغاز شد. این طرح از مگاپروژه‌های هلدینگ خلیج‌فارس است که با تولید بیش از 2 میلیون تن محصول یکی از بزرگ‌ترین مجتمع‌های تولید الفین و پلی‌الفین کشور به‌ شمار می‌رود.
** بزرگ‌ترین طرح بازیافت گاز دی‌اکسیدکربن کشور در شرکت پتروشیمی فن‌آوران با ظرفیت جذب سالانه 160 هزار تن دی‌اکسیدکربن وارد مرحله عملیاتی شد. منابع خوراک این افزایش تولید از محل جمع‌آوری گازهای خروجی از استک ریفرمر واحد متانول این مجتمع تأمین می‌شود که با بهره‌برداری از آن، گام مهم و ارزنده‌ای در عمل به مسئولیت‌های اجتماعی و راهبردهای مبتنی بر اصول توسعه پایدار و صیانت از محیط‌زیست برداشته خواهد شد.

»»» 1403
توسعه صنعت پتروشیمی هم‌اکنون، در روزهای پایانی دولت سیزدهم نیز تداوم دارد، به‌طوری‌ که 9 طرح پتروشیمی آرتا انرژی، پتروشیمی آرین متانول، پتروشیمی هنگام، واحد چهارم هوای پتروشیمی دماوند، دو واحد هوای پتروشیمی رایان پولیمر پویا، شیرین‌سازی برج c4 و واحد zld پالایشگاه گاز بیدبلند خلیج‌فارس و ایستگاه پست برق 400 کیلووات ایثار، پتروشیمی نخل آسماری، پتروشیمی پترو ناد آسیا و بازسازی واحدهای زایلین پتروشیمی بوعلی‌سینا تکمیل شده‌اند و در نوبت بهره‌برداری قرار دارند. برای این 9 طرح یک‌میلیارد و 200 میلیون دلار سرمایه‌گذاری شده است که به افزایش تولید محصولات پتروشیمی و رشد صادرات در این صنعت کمک شایانی خواهد کرد.