بازار آریا - پس از حمله
روسیه به اوکراین و قطع جریان
گاز طبیعی این کشور به اروپا، بازار جهانی
انرژی با بی‌سابقه‌ترین تنش‌ها در دهه اخیر مواجه شد. اما اکنون، دو سال پس از آن بحران، بیرول معتقد است که "درس‌های اوکراین هنوز به‌درستی درک نشده‌اند".
به گزارش خبرنگار گروه آنلاین دنیای
اقتصاد – حمید ملازاده : در حالی که بیش از 60 مقام بلندپایه سیاسی و
اقتصادی جهان برای برگزاری نشست بین‌المللی «آینده امنیت انرژی» در لندن گرد هم آمده‌اند، آژانس بین‌المللی
انرژی (IEA) بار دیگر زنگ خطر را به صدا درآورد و اعلام کرد: «جهان از بحران
انرژی پس از جنگ اوکراین درس نگرفته و همچنان در برابر شوک‌های جدید
انرژی آسیب‌پذیر است»
در کانون این هشدار، تحلیل روشنگرانه‌ای از فاتح بیرول، رئیس آژانس، قرار دارد؛ او با قاطعیت تأکید می‌کند که تضمین امنیت انرژی، تنها از مسیر سه اصل طلایی ممکن است؛ تنوع‌بخشی، ثبات سیاسی و همکاری جهانی.
زنگ بیدارباشی که بی‌پاسخ ماند
پس از حمله
روسیه به اوکراین و قطع جریان
گاز طبیعی این کشور به اروپا، بازار جهانی
انرژی با بی‌سابقه‌ترین تنش‌ها در دهه اخیر مواجه شد. کشورهای اروپایی با کمبود گاز، افزایش سرسام‌آور قیمت‌ها و نیاز فوری به منابع جایگزین روبه‌رو شدند. اما اکنون، دو سال پس از آن بحران، بیرول معتقد است که «درس‌های اوکراین هنوز به‌درستی درک نشده‌اند.» به گفته او، جهان تنها زمانی می‌تواند از تکرار این بحران‌ها پیشگیری کند که سه ستون اصلی امنیت
انرژی را سرلوحه تصمیم‌گیری‌ها قرار دهد. نشست لندن نیز تلاشی در همین راستاست، اما به باور کارشناسان، هنوز فاصله زیادی با درک عمیق این سه اصل وجود دارد.
اصل اول؛ تنوع‌بخشی به منابع تأمین
وابستگی یک‌جانبه به یک کشور یا یک نوع انرژی، یکی از آسیب‌پذیرترین نقاط سیستم جهانی
انرژی است. بحران
گاز در
اروپا نشان داد که حتی کشورهایی با اقتصادهای توسعه‌یافته نیز در نبود تنوع، در معرض بحران‌های جدی قرار دارند. در نشست لندن، شرکت‌هایی از حوزه‌های نفت، گاز، انرژی‌های تجدیدپذیر و صنایع معدنی گرد آمده‌اند؛ از شِل و توتال و اکسون‌موبیل تا شرکت‌های
انرژی بادی چون Orsted و Vestas این ترکیب گویای آن است که تنوع نه‌تنها در مبادی واردات، بلکه در نوع منابع نیز باید لحاظ شود؛ از سوخت‌های فسیلی گرفته تا انرژی‌های پاک و فناوری‌های نوین.
اصل دوم؛ ثبات سیاسی لازمه سرمایه‌گذاری بلندمدت
امنیت
انرژی تنها با تأمین فیزیکی منابع حاصل نمی‌شود. سرمایه‌گذاری‌های کلان در زیرساخت‌ها، اکتشاف و توسعه میادین جدید، و توسعه انرژی‌های نو، نیازمند افق بلندمدت و پیش‌بینی‌پذیری در سیاست‌هاست. فاتح بیرول تأکید می‌کند که تغییرات گسترده در سیاست‌های یارانه‌ای، مقررات زیست‌محیطی و تصمیم‌گیری‌های شتاب‌زده در
اروپا و آمریکا، فضای اعتماد را برای سرمایه‌گذاران تضعیف کرده است. به گفته او، سرمایه‌گذاران برای تعهدات چند ده میلیارد دلاری نیاز به اطمینان دارند، نه سیاست‌هایی که هر سال تغییر می‌کنند. در کنار این، جنگ تجاری میان
چین و
آمریکا نیز ابعاد جهانی سرمایه‌گذاری را دچار اختلال کرده و به گفته بیرول، «این بی‌ثباتی، نه‌تنها روند سرمایه‌گذاری، بلکه حتی تقاضای
نفت و
گاز را نیز تحت تأثیر قرار داده است.»
اصل سوم؛ همکاری جهانی
در جهانی با زنجیره‌های تأمین درهم‌تنیده، بدون همکاری میان کشورها، هیچ‌کس در امان نخواهد بود. بیرول به‌صراحت می‌گوید: «امنیت
انرژی دیگر موضوعی ملی نیست، بلکه نیازمند گفت‌وگویی جهانی است.» اما نشانه‌های اخیر، حاکی از ضعف روزافزون در این همکاری‌هاست. از غیبت
چین در نشست لندن – که دلیل آن«ترافیک تقویمی» عنوان شده – گرفته تا تنش‌های ژئوپلیتیک در خاورمیانه، حملات سایبری به زیرساخت‌های انرژی، انفجار کابل‌های زیر دریا و چالش‌های اقلیمی، همه این عوامل نشان‌دهنده دنیایی هستند که به‌جای همکاری، به سمت تقابل و رقابت می‌رود. بیرول هشدار می‌دهد که این الگوی جدید، خطرات تازه‌ای را به امنیت
انرژی افزوده و گفت‌وگوی جهانی باید بیش از گذشته بر آن‌ها تمرکز کند.
بازار
نفت و ابهامات پیش‌رو
هم‌زمان با برگزاری نشست لندن،
قیمت معاملات آتی
نفت برنت در روز 3 شنبه 22 آوریل با وجود رشد اندک، به حدود 67
دلار در هر بشکه رسید که ناشی از بازگشت فنی پس از افت دو درصدی روز قبل بود. با این حال، فضای کلی بازار
نفت همچنان نزولی ارزیابی می‌شود؛ زیرا مذاکرات
آمریکا و
ایران احتمال بازگشت صادرات
نفت ایران را افزایش داده و نگرانی‌ها درباره
رکود اقتصادی ناشی از جنگ تعرفه‌ای و بلاتکلیفی در سیاست‌های پولی ایالات متحده نیز تقاضا را تحت فشار قرار داده‌اند. در این میان، اوپک‌پلاس هنوز برنامه افزایش عرضه روزانه به میزان 411 هزار بشکه را حفظ کرده، هرچند برخی کشورها فراتر از سهمیه‌ها عمل کرده‌اند و ممکن است کاهش‌هایی در برخی نقاط اتفاق بیفتد.
قرنی پرمخاطره
آژانس بین‌المللی
انرژی بر این باور است که مسیر آینده بدون تنوع در منابع انرژی، بدون ثبات در سیاست‌گذاری‌ها، و بدون همکاری جهانی، به بحران‌های پیچیده‌تری خواهد انجامید. اگرچه
قیمت نفت در هفته‌های اخیر تحت‌تأثیر مذاکرات
ایران و
آمریکا نوسان داشته و نگرانی‌ها از
رکود اقتصادی در
آمریکا افزایش یافته، اما همه این رویدادها، ریشه در همان ضعف ساختاری دارند که بیرول به آن اشاره می‌کند.
سه اصل طلایی امنیت انرژی، نه توصیه‌هایی نمادین، بلکه ستون‌هایی حیاتی برای پیشگیری از بحران‌های آینده‌اند؛ اصولی که تحقق‌شان، آزمونی دشوار برای اراده سیاسی کشورها و صنایع جهانی خواهد بود. نشست «آینده امنیت انرژی» که در تاریخ 24 و 25 آوریل 2025 در لندن برگزار خواهد شد، به میزبانی مشترک آژانس بین‌المللی
انرژی (IEA) و دولت بریتانیا، یکی از مهم‌ترین رویدادهای جهانی در حوزه سیاست‌گذاری
انرژی محسوب می‌شود.
این نشست در کاخ تاریخی لنکستر هاوس برگزار می‌شود و هدف آن بررسی چالش‌های سنتی و نوظهور امنیت
انرژی در عصر تحولات ژئوپلیتیک، فناوری و اقلیمی است. این اجلاس به بررسی عوامل ژئوپلیتیک، فناوری و
اقتصادی مؤثر بر امنیت
انرژی در سطوح ملی و بین‌المللی می‌پردازد. رهبران و تصمیم‌گیرندگان جهانی فرصت خواهند داشت تا روندهای بازتعریف‌کننده امنیت
انرژی جهانی را مرور کنند.
این روندها شامل تغییرات در تقاضا، عرضه و
تجارت انرژی؛ پذیرش راه‌حل‌های پاک و کارآمد انرژی؛ در دسترس بودن مواد معدنی و
فلزات مورد نیاز برای فناوری‌های
انرژی پاک – از توربین‌های بادی و پنل‌های خورشیدی گرفته تا خودروهای برقی و ذخیره‌سازی باتری – و تخصیص سرمایه‌گذاری در حین گذار از سوخت‌های فسیلی است.//