بازار آریا - در تحولی نگران‌کننده و حامل پیام‌های جدی برای آینده
اقتصاد جهانی و به‌ویژه کشورهای صادرکننده نفت، وزارت
اقتصاد روسیه پیش‌بینی خود از
قیمت نفت برنت در سال 2025 را به شکل چشم‌گیری کاهش داده است؛ تخمینی که می‌تواند نشانه‌ای از تغییرات ساختاری در تقاضای جهانی انرژی، تضعیف رشد
اقتصادی و همچنین دگرگونی در موازنه‌های ژئوپلیتیک جهان باشد.
گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد- حمید ملازاده: در تحولی نگران‌کننده و حامل پیام‌های جدی برای آینده
اقتصاد جهانی و به‌ویژه کشورهای صادرکننده نفت، وزارت
اقتصاد روسیه پیش‌بینی خود از
قیمت نفت برنت در سال 2025 را به شکل چشم‌گیری کاهش داده است؛ تخمینی که می‌تواند نشانه‌ای از تغییرات ساختاری در تقاضای جهانی انرژی، تضعیف رشد
اقتصادی و همچنین دگرگونی در موازنه‌های ژئوپلیتیک جهان باشد.
بر اساس گزارش تارنمای اینترفاکس، وزارت
اقتصاد روسیه قیمت متوسط هر بشکه
نفت برنت در سال 2025 را 68
دلار برآورد کرده؛ عددی که نسبت به پیش‌بینی قبلی این وزارتخانه در سپتامبر 2024 – یعنی 82
دلار – تقریباً 17 درصد کاهش نشان می‌دهد.
این افت فاحش، اگرچه در قالب سناریوی پایه‌ای این وزارتخانه اعلام شده، اما پیامدهایی فراتر از یک تجدیدنظر ساده دارد چرا که نه‌تنها نشان از دورنمای تیره بازار
نفت دارد، بلکه ابعاد سیاسی و
اقتصادی آن، آینده بودجه کشورهایی همچون
روسیه را که متکی به
نفت هستند، با تردیدهای جدی مواجه می‌سازد.
ستون‌های لرزان بودجه
همزمان با این بازبینی،
قیمت پیش‌بینی‌شده برای
نفت اورال – شاخص نفتی اصلی
روسیه – نیز به 56
دلار کاهش یافته، در حالی که بودجه 2025
روسیه بر مبنای
قیمت 70
دلار برای
نفت اورال بسته شده است. این شکاف 14 دلاری، به معنای بحران پنهانی در درآمدهای نفتی دولت
روسیه است.
نفت و
گاز حدود یک‌سوم از کل درآمدهای بودجه‌ای
روسیه را تشکیل می‌دهد و هرگونه افت در
قیمت صادراتی نفت، می‌تواند برنامه‌های توسعه‌ای، نظامی، اجتماعی و حتی امنیتی این کشور را تحت تأثیر قرار دهد. اگرچه وزارت
اقتصاد روسیه این برآورد را "نسبتاً محافظه‌کارانه" توصیف کرده، اما زنگ خطر اصلی را پیش‌تر
بانک مرکزی این کشور به صدا درآورده بود؛ تقاضای جهانی
نفت ممکن است برای سال‌ها کمتر از پیش‌بینی‌ها باقی بماند.
نفت ارزان؛ هشداری جهانی
در اوایل ماه آوریل،
قیمت نفت اورال به پایین‌ترین سطح خود از سال 2023 رسید و در محدوده 53
دلار معامله شد؛ رقمی پایین‌تر از حتی برآورد محافظه‌کارانه جدید وزارت اقتصاد. در هفته گذشته نیز
قیمت این شاخص نفتی زیر 60
دلار باقی ماند. این وضعیت در شرایطی رخ داده که به‌طور همزمان، عوامل متعددی در حال فشار آوردن به
قیمت جهانی
نفت هستند.
مذاکرات میان ایالات متحده و ایران، که نشانه‌هایی از پیشرفت و توافق اولیه بر سر چارچوبی برای بازگشت به توافق هسته‌ای از خود نشان داده‌اند، باعث شده نگرانی‌ها درباره محدودیت عرضه کاهش یابد. روز دوشنبه 21 آوریل، پس از اعلام خبر پیشرفت مذاکرات،
قیمت نفت برنت بیش از 2 درصد کاهش یافت و به حدود 66
دلار در هر بشکه رسید.
سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه
ایران تأیید کرد که دو کشور در روز شنبه به توافقی برای ترسیم چارچوبی اولیه دست یافته‌اند. همچنین، یکی از مقام‌های آمریکایی روند مذاکرات را دارای "پیشرفت بسیار خوب" توصیف کرده است. قرار است سومین دور گفت‌وگوهای سطح بالا، شنبه آینده در عمان برگزار شود.
هراس بازارها
در حالی که امید به بازگشت
نفت ایران به بازارها تقویت شده، ایالات متحده در هفته گذشته تحریم‌هایی جدید علیه پالایشگاه‌های چینی که مظنون به خرید
نفت ایران هستند، اعمال کرد؛ اما به نظر می‌رسد این تحریم‌ها تأثیری بازدارنده بر مذاکرات نداشته‌اند. بازارهای جهانی
نفت اکنون در وضعیتی پارادوکسیکال قرار دارند؛ از یک‌سو ترس از کاهش رشد
اقتصادی جهانی به دلیل جنگ تجاری و تعرفه‌ها در حال افزایش است و از سوی دیگر، امید به رفع محدودیت‌های عرضه با بازگشت
نفت ایران، فشار مضاعفی بر قیمت‌ها وارد می‌کند.
هری چیلیگوریان، رئیس تحقیقات گروه Onyx Capital، در گفت‌وگو با رویترز عنوان کرد: "این احتمال که
نفت ایران به بازار بازگردد، باعث شده سرمایه‌گذاران به‌صورت جدی درباره کاهش بیشتر قیمت‌ها فکر کنند."
نفت در باتلاق رکود؟
وزارت
اقتصاد روسیه در حالی پیش‌بینی
قیمت نفت را کاهش داده که همچنان انتظار دارد رشد تولید ناخالص داخلی این کشور در سال جاری حدود 2 درصد باقی بماند؛ اما نرخ
تورم را از 4 درصد به 8 درصد افزایش داده که نشان از فشارهای داخلی ناشی از کاهش ارزش
نفت و افزایش
قیمت کالاها دارد.
با این حال، این وزارتخانه خطر
رکود ناشی از جنگ تجاری
ترامپ را بزرگ ارزیابی نکرده و عنوان کرده که « همه تجارت‌ها به
آمریکا ختم نمی شود و دیر یا زود تجار مسیرشان را تغییر خواهند داد». اما واقعیت این است که
اقتصاد آمریکا، بزرگ‌ترین مصرف‌کننده
نفت در جهان، همچنان یکی از تعیین‌کننده‌ترین بازیگران بازار
انرژی باقی مانده است.
در همین راستا، نتایج نظرسنجی رویترز نشان داده که احتمال وقوع
رکود در
آمریکا طی 12 ماه آینده به 50 درصد رسیده است؛ رکودی که در صورت وقوع، با کاهش مصرف نفت، زلزله‌ای در بازار جهانی
انرژی ایجاد خواهد کرد.
تصمیم عجیب اوپک‌پلاس
در کنار همه این تحولات، تصمیم اوپک‌پلاس برای افزایش تولید روزانه به میزان 411 هزار بشکه از ماه مه، چشم‌انداز قیمت‌ها را مبهم‌تر کرده است. گرچه برخی کشورها ممکن است به دلیل تخطی از سهمیه‌ها، مجبور به کاهش تولید شوند، اما در مجموع، عرضه
نفت در ماه‌های آینده افزایش خواهد یافت؛ عاملی دیگر در مسیر سقوط بیشتر قیمت‌ها و سوالی که مطرح می شود این که آیا سقف 70
دلار دیگر دست‌نیافتنی است؟
کارشناسان بازار معتقدند که
قیمت نفت اکنون با یک مقاومت روانی در سطح 70
دلار مواجه شده است. یِپ جون رونگ، استراتژیست بازار در IG، می‌گوید: "با توجه به افزایش عرضه و افت تقاضا به دلیل تعرفه‌ها، چشم‌انداز بهبود در تراز عرضه و تقاضا تضعیف شده است." همچنین، کاهش نقدینگی بازار در تعطیلات عید پاک موجب شده نوسانات قیمتی شدیدتر از همیشه باشد.
پایان
نفت 80 دلاری؟
نشانه‌ها و داده‌ها یک پیام واضح را فریاد می‌زنند؛ دوران
نفت 80 دلاری، حداقل برای آینده نزدیک، به پایان رسیده است. اگرچه پیش‌بینی‌ها همیشه در معرض تغییرند، اما هم‌زمانی کاهش تقاضا، رشد
اقتصادی شکننده، بازگشت احتمالی
نفت ایران و افزایش تولید اوپک‌پلاس، دست به دست هم داده‌اند تا
قیمت نفت به سوی محدوده‌های پایین‌تری سقوط کند.
برای کشوری همچون روسیه، که بخش مهمی از بودجه‌اش بر پایه
نفت است، این کاهش
قیمت نه‌تنها یک هشدار مالی، بلکه آغاز زلزله‌ای
اقتصادی است که پیامدهای آن به‌تدریج در بودجه‌ها، پروژه‌های عمرانی، واردات کالاهای اساسی و در نهایت معیشت مردم این کشور ظاهر خواهد شد. و این تنها
روسیه نیست که باید نگران باشد؛ شاید جهان وارد عصر
نفت ارزان و پرتنش شده است.