بازار آریا - بازار جهانی هنر در سال 2024 برای دومین سال پیاپی، با روندی نزولی روبه‌رو بوده است. در همین رابطه گزارشی از سوی آرت بازل و
بانک UBS منتشر شده که نشان می‌دهد ارزش دادوستدهای جهانی هنر نسبت به سال پیش از آن 12درصد کاهش یافته و به 5.57میلیارد
دلار رسیده است.
این گزارش که به قلم دکتر کلر مک‌اندرو، پژوهشگر
اقتصاد هنر و بنیان‌گذار موسسه تحقیقاتی Arts Economics نوشته شده، چشم‌اندازی همه‌جانبه از وضعیت بازار هنر در سال گذشته میلادی پیش روی خوانندگان می‌گذارد.این گزارش تاکید می‌کند هرچند کاهش ارزش کلی بازار چشمگیر بوده، اما شمار معاملات رشدی 3درصدی را تجربه کرده و به 5.4میلیون تراکنش رسیده که نشانه‌ای از پویایی بازار در رده‌های قیمتی پایین‌تر است. در این میان، بخش فروشندگان خصوصی و نگارخانه‌های کوچک که گردش مالی کمتر از 250 هزار
دلار داشتند، با رشد چشمگیر 17درصدی روبه‌رو شدند. همچنین، گرچه فروش‌های آنلاین نسبت به اوج دوران همه‌گیری کاهش یافته، ولی همچنان 18درصد از بازار را به خود اختصاص داده‌اند و این میزان بیش از دو برابرِ دوران پیش از کروناست.
بر اساس این گزارش، ایالات متحده همچنان پیشتاز بازار جهانی هنر است و در سال گذشته، 43درصد از ارزش کل بازار را به خود اختصاص داده است. بریتانیا نیز جایگاه دوم را از
چین بازپس گرفته و با 18درصد، بالاتر از چینِ 15درصدی قرار گرفته است. افت شدید بازار
چین کاهش 31درصدی و رسیدن به کمترین سطح از سال 2009 از دلایل اصلی این جابه‌جایی بوده است.
فرانسه نیز با وجود کاهش 10درصدی در فروش، جایگاه چهارم جهانی خود را حفظ کرده و همچنان بزرگ‌ترین بازار هنری در میان کشورهای اتحادیه اروپاست.
ژاپن برخلاف روند نزولی دیگر بازارهای آسیایی، رشدی اندک ولی پایدار را تجربه کرده است.
در این گزارش به نقل از سایت هنرگردی آمده هرچند چالش‌هایی چون تنش‌های ژئوپلیتیکی،
تورم و سیاست‌های محافظه‌کارانه تجاری همچنان سایه بر بازار هنر انداخته‌اند، اما نشانه‌هایی از بازگشت امید نیز دیده می‌شود. نمایشگاه‌های هنری همچنان یکی از مهم‌ترین بسترهای فروش بوده‌اند و 31درصد از فروش نگارخانه‌ها در این بستر انجام شده است.
در سال 2024، بازار حراج آثار هنری با افتی قابل‌توجه روبه‌رو شده است و فروش عمومی آثار در حراجی‌ها تا 25درصد کاهش یافته؛ در‌حالی‌که فروش‌های خصوصیِ موسسه‌ها با رشدی 14درصدی از مسیر متفاوتی حرکت کردند.
این دوگانگی، چرخشی چشمگیر در رفتار فروشندگان و خریداران را آشکار می‌کند. به نظر می رسد در فضای ناپایدار سیاسی و اقتصادی، فروشندگانِ آثار گران‌بها ترجیح دادند که به‌جای عرضه آثار در حراجی‌ها، به سراغ فروش‌های خصوصی با امنیت و انعطاف بیشتر بروند. داده‌ها نشان می‌دهد سهم فروش‌های حراجی اعم از عمومی و خصوصی از بازار جهانی در سال 2024 به 41درصد رسیده و سهم نگارخانه‌ها و فروشندگان خصوصی 59 درصد بوده است. این جابه‌جایی نه‌تنها روندی تازه را بازتاب می‌دهد، بلکه گویای بازتعریف نقش حراجی‌ها در بازار جهانی هنر است.
در این گزارش آمده است در شرایط پرنوسان، امنیت، انعطاف و ناشناس‌ماندن، کلیدهایی طلایی برای صاحبان آثار گران‌بها هستند. از همین‌روست که فروش خصوصی چه از سوی نگارخانه‌ها و چه از سوی حراجی‌هاتوانست در سال 2024رشد قابل‌توجهی داشته باشد.
نکته مهم دیگر گزارش این است که در سال گذشته، بخش چشمگیری از آثار نگارخانه‌ها را افراد جدیدی خریده‌اند که تازه وارد این بازار شده‌اند. فروشندگان اعلام کردند که فضای مجازی و پلتفرم‌های اینترنتی اصلی‌ترین راه جذب خریداران جدید بوده است. این دگرگونی، نه تنها شیوه دادوستد را تغییر داده، بلکه زبان و رفتار بازار هنر را نیز دگرگون کرده است.
بخش قابل‌توجهی از فروشندگان اعلام کرده‌اند که بازدهی مالی پایین‌تر نسبت به سال گذشته داشته‌اند، حتی اگر فروش کلی آنها تغییر نکرده باشد. این چالش به‌ویژه در
اروپا و
آمریکا مشهودتر بوده چون هزینه‌های حمل‌ونقل، اجاره‌بهای نمایشگاه و هزینه نیروی انسانی در این مناطق بالاست.
در این گزارش آمده است که نمایشگاه‌های هنری همچنان جایگاه خود را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بسترهای فروش حفظ کرده‌اند، اما رفتار فروشندگان نسبت به آنها تغییر کرده است. در این گزارش تاکید شده است که نگاه بازیگران بازار هنر به سال 2025 با احتیاطی آمیخته با امید همراه است. خریداران و فروشندگان در حال بازتنظیم نقشه راه خود هستند و برخی به فرصت‌های تازه فکر می کنند و برخی هم چشم‌انتظار آرامش و ثبات سیاسی و
اقتصادی به سر خواهند برد. در این میان، نشانه‌هایی از بهبود شرایط دیده می‌شود که با کاهش نرخ تورم، تثبیت بازارهای مالی، و کاهش نرخ بهره در بسیاری از کشورها، نویدبخش رونق دوباره بازارهای هنر است.
یکی از دگرگونی‌های بنیادین که در گزارش امسال برجسته شده، افزایش سهم نسل‌های جوان‌تر در بازار هنر است. بر پایه پژوهش UBS خریداران تازه‌ای در حال ورود به بازارند که به‌جای تمرکز صرف بر سرمایه‌گذاری، با ارزش‌محوری، عدالت اجتماعی، زیست‌بوم‌گرایی و فناوری‌دوستی وارد میدان می‌شوند. این گزارش برآورد می‌کند که در بیست سال آینده، بیش از 84 تریلیون
دلار ثروت میان نسل‌های گوناگون جابه‌جا خواهد شد و بازار هنر را دگرگون خواهد کرد.
نسل تازه، برخلاف نسل‌های پیشین، گرایش بیشتری به خرید آنلاین، پشتیبانی از هنرمندان معاصر، و مشارکت در پروژه‌های فرهنگی با بُرد اجتماعی دارد. از این رو، گالری‌ها و موسسه‌های هنری باید خود را با زبان، ذائقه و رفتار این خریداران سازگار کنند.