چاپ

بازار آریا - دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، روز دوشنبه با یک تاکتیک آشنا، تلاش خود را برای توافق هسته‌ای با ایران آغاز کرد: او یک کنفرانس خبری پر‌سر‌و‌صدا در دفتر بیضی‌شکل برگزار کرد و در‌حالی‌که یک متحد محتاط با ناراحتی در کنار او نشسته بود، برنامه مذاکره خود را مطرح کرد.
دیوید ایگناتیوس 9 آوریل در روزنامه واشنگتن‌پست نوشت: این بار فرد کنار ترامپ بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل بود. او اشتباه ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین را مرتکب نشد که در اواخر فوریه برنامه ترامپ برای ارائه استدلال‌های متقابل را قطع کرد. نتانیاهو به‌رغم نگرانی‌هایش، دهان خود را در برابر بازی دیپلماتیک ترامپ با دشمن اصلی اسرائیل بسته بود.
ترامپ دوست دارد بمب‌های لفاظی را به روی مخاطب پرتاب کند، حتی زمانی که مطمئن نیست آنها کجا فرود می‌آیند. این در مورد تلاش او برای صلح در اوکراین صدق می‌کند، که تاکنون به نظر می‌رسد تنها درگیری در آنجا را تشدید کرده است. اعلام تعرفه ترامپ بازارهای مالی جهانی را تکان داده است و اکنون تلاش او برای گفت‌وگوهای رودررو با ایران - با تهدید به اقدام نظامی در صورت شکست دیپلماسی.
اعلام غافلگیرکننده ترامپ مبنی بر گفت‌وگوهای مستقیم با یک مقام سطح عالی ایرانی، به‌سرعت توسط سید‌عباس عراقچی، وزیر امور خارجه، بررسی و اعلام شد ایران تنها با مذاکرات غیرمستقیم موافقت کرده است. یکی از مقامات دولت گفت که تیم استیو ویتکاف، فرستاده ویژه خاورمیانه، پیام‌هایی مبنی بر گفت‌وگوهای مستقیم از طریق عمان، جایی که نشست شنبه برنامه‌ریزی شده بود، ارسال کرد. این مقام گفت اگر مذاکرات مستقیم نباشد، ویتکاف ممکن است به عمان نرود.
این مقام استدلال کرد آنچه برای شکستن دیوار بی‌اعتمادی عمیق دو طرف لازم است یک «بحث همه‌جانبه» است. دو مقام دولتی نزدیک به مذاکرات به من گفتند که ویتکاف در صورت دعوت احتمالا به تهران سفر خواهد کرد.
ایران هم کنجکاو و هم محتاط به نظر می‌رسد. عراقچی در مقاله‌ای که روز سه‌شنبه توسط روزنامه واشنگتن پست منتشر شد، گفت که ایران گشایش ترامپ در برابر ایران را «نمایانگر تلاشی واقعی برای شفاف‌سازی مواضع و باز کردن پنجره‌ای به سوی دیپلماسی» می‌داند. او با اشاره به تمایل مکرر ترامپ برای توقف «جنگ‌های بی‌پایان» نوشت: «نمی‌توانیم تصور کنیم رئیس‌جمهور ترامپ بخواهد رئیس‌جمهور دیگری شود که در یک جنگ فاجعه‌بار در خاورمیانه غرق شده است.»
عراقچی به عنوان نقطه شروع، مذاکرات غیرمستقیم را مطرح کرد و گفت: ما حاضریم اهداف صلح‌آمیز خود را روشن کنیم و اقدامات لازم را برای رفع هرگونه نگرانی احتمالی انجام دهیم. به نوبه خود، ایالات متحده می‌تواند با نشان دادن اینکه به هر توافقی که انجام دهد پایبند است، نشان دهد که در دیپلماسی جدی است و اگر به ما احترام گذاشته شود، آن را متقابلا پاسخ خواهیم داد.
ترامپ آشکارا می‌داند که در هر مذاکره‌ای با ایران، اسرائیل یک طرف ثالث نامرئی خواهد بود. بنابراین مهم بود که او تمایل خود را برای مذاکره مستقیم به نتانیاهو که در کنارش بود اعلام کرد. ترامپ در ابتدا به نتانیاهو گفت: «من بهترین رئیس‌جمهوری هستم که اسرائیل تا به حال به دیدنش فکر کرده است.» سپس هدف دیپلماتیک بلندپروازانه خود را به عنوان جایگزینی برای جنگ بیان کرد: «فکر می‌کنم همه موافقند که انجام یک معامله بر انجام کارهای آشکار [نظامی] ارجحیت دارد. و این چیزی نیست که من بخواهم با آن درگیر باشم.»
همان‌طور که ترامپ اغلب انجام می‌دهد، او پیشنهاد مذاکره خود را با صدای شمشیر همراه کرد. وی گفت: اگر مذاکرات با ایران موفقیت‌آمیز نباشد، فکر می‌کنم ایران در خطر بزرگی قرار خواهد گرفت. «این یک فرمول پیچیده نیست. ایران نمی‌تواند سلاح هسته‌ای داشته باشد. این تمام چیزی است که وجود دارد.»
تئاتر دفتر بیضی‌شکل به ترامپ اجازه داد چیزی را به نمایش بگذارد که برای اسلاف دموکرات اخیر او، جو بایدن و باراک اوباما، سخت بوده است - یعنی نشان دادن نتانیاهو که در راس امور است. ترامپ نه تنها قصد خود را برای انجام مذاکرات گسترده با بزرگ‌ترین دشمن اسرائیل اعلام کرد، او همچنین درباره رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، که شاید دومین نگرانی بزرگ اسرائیل است، گفت: «من او را دوست دارم و می‌دانم که او از من خوشش می‌آید.»
ترامپ افزود: «هر مشکلی که با ترکیه دارید، فکر می‌کنم می‌توانم حل کنم - منظورم این است که تا زمانی که منطقی باشید.» این یک پیام معمولی کاخ سفید برای نتانیاهو نیست.
لحن جلسه روز دوشنبه با توقف نتانیاهو در کاخ سفید در اوایل فوریه بسیار متفاوت بود. بحث‌ها سپس بر امید اسرائیل به حمایت ترامپ از اقدام نظامی احتمالی علیه تاسیسات هسته‌ای ایران متمرکز شد. اما مقامات بعدا به من گفتند که ترامپ بیشتر مشتاق دیپلماسی بود تا بمباران. و در ماه مارس، ترامپ نامه‌ای به ایران ارسال کرد و در آن پیشنهاد مذاکره هسته‌ای را داد اما هشدار داد که ایران تنها فرصت دوماهه برای دیپلماسی دارد.
پاسخ اسرائیل این بوده است که اصرار کند هر توافق جدیدی با ایران باید «به سبک لیبی» باشد، یعنی برچیدن کامل تجهیزات بالقوه تسلیحات هسته‌ای. ایران در پیمان 2015 که ترامپ در سال 2018 آن را خنثی کرد، با کنترل‌های محدودتری بر برنامه هسته‌ای خود موافقت کرد.
ساعت در حال حرکت است - و نه فقط در ضرب‌الاجل دوماهه ترامپ برای دستیابی به توافق. تحریم‌ها علیه برنامه هسته‌ای ایران قرار است در اواخر سال جاری بر اساس مفاد «بازگشت فوری» توافق 2015 بازگردند. تصور می‌شود که ایران به اندازه کافی اورانیوم غنی‌شده دارد که در عرض چند هفته می‌تواند آن را به سطح مورد نیاز برای چندین سلاح برساند، اما تحلیلگران معتقدند که برای توسعه یک کلاهک هسته‌ای واقعی که بتواند روی یک موشک بالستیک قرار بگیرد به یک سال یا بیشتر نیاز دارد.
تعامل‌های ترامپ در خاورمیانه با سفر وی به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی، احتمالا در ماه آینده، عمیق‌تر خواهد شد. اگر مذاکرات اولیه بین ویتکاف و عراقچی مثمرثمر باشد، ترامپ تهران را به فهرست مقاصد خود اضافه نمی‌کند؟ پس از آن و با توجه به استعداد ترامپ برای پیشرفت چشمگیر معامله، تهران در مقابل آن مقاومت خواهد کرد؟