چاپ

بازار آریا - دنیای‌اقتصاد‌ – گروه بازار نفت: در ماه‌های اخیر، ائتلاف اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس(متشکل از کشورهای عضو اوپک و تولیدکنندگان مستقل مانند روسیه) تصمیمات کلیدی را در راستای تعدیل کاهش عرضه نفت اتخاذ کرده‌است. این تصمیمات نه‌تنها بازتابی از تحولات بازار انرژی است، بلکه نشان‌دهنده بازی پیچیده ژئوپلیتیک، اقتصاد و مدیریت عرضه در سطح جهانی است. در این تحلیل به بررسی عمیق‌تر این موضوع می‌‌‌‌‌‌‌پردازیم.
تاریخچه کاهش و افزایش تولید
از زمان شیوع کووید-19 در سال‌2020، اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس با کاهش بی‌سابقه تقاضای نفت مواجه شد و مجبور به اجرای کاهش تولید 10‌میلیون بشکه‌‌‌‌‌‌‌ای در روز شد. این اقدام به تثبیت نسبی قیمت‌ها کمک کرد، اما با بهبود اقتصاد جهانی، چالش جدید تعادل بین عرضه و تقاضا آغاز شد. در سال‌2024، هشت کشور کلیدی اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس شامل عربستان‌سعودی، روسیه، عراق، امارات، کویت، قزاقستان، الجزایر و عمان، به‌صورت داوطلبانه 2‌میلیون و 200‌هزار بشکه در روز از تولید خود کاستند تا از سقوط قیمت‌ها جلوگیری کنند. این تصمیم در پاسخ به کاهش رشد اقتصادی چین و افزایش تولید شیل آمریکا بود.
دلیل تصمیمات جدید
در دسامبر 2024، اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس برنامه افزایش تولید را از ژانویه 2025 به آوریل 2025 موکول کرد، اما در 3 آوریل 2025، این گروه تصمیم گرفت 411‌هزار بشکه در روز به تولید اضافه کند که بسیار بیشتر از برنامه قبلی(135‌هزار بشکه) بود.
چرا این تصمیم گرفته شد؟
• کاهش نگرانی‌های ناشی از اختلال عرضه نفت ایران به دلیل تنش‌های نظامی
• بنیان‌‌‌‌‌‌‌های قوی بازار: بهبود تقاضا از اروپا و آسیا پس از زمستان ملایم.
• فشارهای سیاسی: آمریکا و اتحادیه اروپا خواستار افزایش عرضه برای کاهش تورم بودند.
• رقابت با تولیدکنندگان مستقل: جلوگیری از تسلط بیشتر شیل آمریکا و نفت ونزوئلا بر بازار.
با این حال، اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس اعلام کرد؛ در صورت تغییر شرایط بازار، ممکن است این افزایش تولید را متوقف یا معکوس کند که این نشان‌دهنده انعطاف‌‌‌‌‌‌‌پذیری بالا در سیاستگذاری است.
تاثیرات کوتاه‌مدت و بلندمدت
الف) کاهش قیمت‌ها
پس از اعلام افزایش تولید، قیمت نفت‌برنت 6‌درصد کاهش‌یافت و به زیر 70 دلار رسید ‌و این واکنش نشان‌داد که بازار به افزایش عرضه حساس است.
ب) واکنش کشورهای مصرف‌کننده
• آمریکا: از تصمیم اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس استقبال کرد، زیرا به کاهش تورم کمک می‌کند.
• چین: با وجود کاهش قیمت، نگران کاهش رشد تقاضا در بلندمدت است.
ج) تاثیر بر تولیدکنندگان رقیب
• تولید شیل آمریکا ممکن است تحت‌فشار قرار گیرد، زیرا قیمت‌های پایین‌تر، حاشیه سود را کاهش می‌دهد.
• ونزوئلا و ایران به دلیل تحریم‌ها، نمی‌توانند از این فرصت استفاده کنند.
چالش‌های پیش‌‌‌‌‌‌‌روی اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس
• اختلاف داخلی: برخی اعضا مانند عراق و روسیه تمایل به تولید بیشتر دارند.
• رشد انرژی‌های تجدیدپذیر: فشار برای کاهش وابستگی به نفت در اروپا و آمریکا.
• عدم‌قطعیت تقاضا: اگر اقتصاد جهانی وارد رکود شود، افزایش تولید می‌تواند به سقوط قیمت‌ها منجر شود.
آیا اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس همچنان تعیین‌‌‌‌‌‌‌کننده است؟
نشست بعدی اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس در 5 ماه مه 2025 برگزار می‌شود تا درباره سطح تولید در ژوئن تصمیم‌گیری کند.
سناریوهای محتمل:
1. ادامه افزایش تدریجی تولید اگر تقاضا قوی بماند.
2. توقف افزایش در صورت کاهش قیمت‌ها.
3. بازگشت به محدودیت‌ها اگر بحران ژئوپلیتیک(مانند تنش در خاورمیانه) عرضه را مختل کند.
اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس با مدیریت هوشمندانه عرضه، همچنان نقش کلیدی در ثبات بازار نفت ایفا می‌کند، اما چالش‌هایی مانند رقابت با انرژی‌های پاک، اختلافات داخلی و نوسانات تقاضا، آینده این ائتلاف را تحت‌تاثیر قرار خواهد داد. تصمیمات آینده این گروه نه‌تنها بر قیمت نفت، بلکه بر اقتصاد جهانی و روابط بین‌المللی تاثیرگذار خواهد بود. نکته پایانی اینکه اگر قیمت نفت به زیر 65 دلار برسد، احتمال بازگشت به سیاست‌های کاهش تولید قوی‌‌‌‌‌‌‌تر می‌شود، بنابراین بازی اوپک‌‌‌‌‌‌‌پلاس هنوز تمام نشده‌است.