چاپ

بازار آریا - مترجم: مهدی نیکوئی مجمع جهانی اقتصاد چندی پیش گزارش مشاغل 2025 خود را منتشر کرده است که به بررسی کامل بازار کار جهان می‌‌‌پردازد. این گزارش، روندها و تغییرات بزرگ پیش‌‌‌رو در 5 سال آینده را پیش‌بینی می‌کند.
در این مقاله، ما تغییرات مورد انتظار در مشاغل، فرصت‌‌‌های موجود برای شاغلان و مهارت‌‌‌های موردنیاز در سال‌های پیش‌‌‌رو را پوشش می‌‌‌دهیم. گزارش مشاغل مجمع جهانی اقتصاد، هر دو سال یک‌‌‌بار منتشر می‌شود و گزارش اخیر آنها به بررسی تغییرات بازار کار از سال 2025 تا 2030 می‌‌‌پردازد. این گزارش بر اساس نظرسنجی از‌ هزار کارفرما در سطح جهان تنظیم شده است که در مجموع نماینده 14 میلیون شاغل از 22 صنعت مختلف هستند.
در این گزارش برآورد شده است که تا سال 2030 به طور خالص 78 میلیون شغل جدید در سطح جهان ایجاد می‌شود. این رقم ناشی از ایجاد 170 میلیون شغل جدید و حذف 92 میلیون شغل از مشاغل کنونی است.
5 روند بزرگ اثرگذار بر بازار کار
تحولات بازار کار ناشی از 5 روند بزرگ جهانی است که بر اساس میزان اهمیتشان در زیر شرح داده شده‌‌‌اند:
1. تغییر تکنولوژی
کارفرمایان انتظار دارند که تغییرات تکنولوژی، بیش از هر عامل دیگری بر بازار کار اثر بگذارد. طبق نظرسنجی مجمع جهانی اقتصاد «بیشتر کارفرمایان (60 درصد) انتظار دارند که افزایش دسترسی به تکنولوژی‌‌‌های دیجیتال فراتر از هر روند دیگری منجر به تحول کسب و کارشان شود.» به‌‌‌ویژه هوش ‌‌‌مصنوعی و خودکارسازی (اتوماسیون) این روند بزرگ را پیش می‌‌‌برند: 86‌درصد از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی انتظار دارند که هوش مصنوعی و تکنولوژی‌‌‌های پردازش اطلاعات بیشترین اثر را بر آینده مشاغل داشته باشند. این رقم برای روبات‌‌‌ها و سیستم‌های خودمختار 58‌درصد است.
2. ابهام اقتصادی
مجمع جهانی اقتصاد می‌‌‌نویسد که «از ابتدای 2025، چشم‌‌‌انداز اقتصاد جهانی به نظر تحت‌تاثیر ترکیبی از خوش‌بینی محتاطانه و ابهام ادامه‌‌‌دار است.»
به این دلیل، ابهام اقتصادی، یکی از مهم‌ترین روندهای تاثیرگذار بر بازار کار خواهد بود. با اینکه میانگین تورم جهانی در سال 2024 کاهش یافت و اقتصاد، تاب‌‌‌آوری خود را اثبات کرد، نیمی از کارفرمایان انتظار دارند افزایش هزینه زندگی منجر به تغییرات سازمانی شود.
همچنین 42‌درصد از آنها بر این باورند که کاهش رشد اقتصادی بر عملیاتشان اثر خواهد گذاشت. این متغیرهای اقتصادی باعث ترسیم یک چشم‌‌‌انداز استخدام محتاطانه شده است.
3. گسست جغرافیایی اقتصاد
تنش‌‌‌های جهانی باعث گسست و منطقه‌‌‌ای شدن مبادلات تجاری شده است. این وضعیت متضاد با روند چند دهه پیش به سمت جهانی شدن است. هم‌‌‌اکنون دولت‌‌‌های مختلفی را می‌‌‌بینیم که محدودیت‌ها و مشوق‌‌‌های مختلفی برای مبادلات تجاری بین‌المللی در نظر می‌‌‌گیرند.
گزارش‌‌‌های مجمع جهانی اقتصاد نشان می‌دهد که از سال 2020 تا 2024، میزان محدودیت‌های تجاری دوبرابر شده است که خود می‌تواند ریسکی برای رشد اقتصادی جهانی باشد. (در سال‌جاری و با روی کار آمدن دولت جدید ایالات متحده، چنین محدودیت‌هایی افزایش بیشتری هم داشته‌‌‌اند.) با این شرایط، صنایعی که به شدت متکی بر زنجیره‌‌‌های تامین جهانی هستند (مانند صنایع خودروسازی و معدن‌کاری) اثرات زیادی از این روندها خواهند پذیرفت؛ در حالی که صنایع بومی و خودکفا اثرپذیری کمتری خواهند داشت.
4.‌گذار سبز
گذار سبز به سمت اقتصاد پاک‌‌‌تر همچنان یک اولویت برای بسیاری از سازمان‌ها در سراسر جهان خواهد بود. نزدیک به نیمی از کارفرمایان شرکت‌کننده در نظرسنجی اعتقاد دارند که اقدامات مختلف برای کاهش انتشار کربن (گازهای گلخانه‌‌‌ای) به تغییرات وسیعی در سطح کسب و کارها منجر خواهد شد. این روند به‌‌‌ویژه در صنایع آلاینده مانند خودروسازی، هوافضا و معدن‌کاری مشهود خواهد بود؛ چرا که کربن‌‌‌زدایی از عملیات نیازمند ارتقای مهارت نیروی کار و بازآموزی مهارت‌‌‌های آنهاست. مجمع جهانی اقتصاد دریافته است که برخلاف افزایش 12 درصدی شاغلان دارای مهارت‌‌‌های سبز در بازه 2022 تا 2023، مازاد تقاضا برای مهارت‌‌‌های آنها باعث می‌شود بازار کار برای این دسته از شاغلان و متقاضیان شغلی بسیار مساعدتر از سایرین باشد.
5. تغییرات جمعیت‌‌‌شناختی
گزارش مجمع جهانی اقتصاد حاکی از آن است که جهان در حال تجربه همزمان دو روند جمعیت‌‌‌شناختی مهم است: یکی از آنها سالخورده شدن جمعیت در کشورهای پردرآمد و دیگری افزایش جمعیتِ واقع در سنین کار در کشورهای کم‌‌‌درآمدتر. این تغییرات به شدت بر عرضه نیروی کار در سطح جهان اثر می‌‌‌گذارد. 40‌درصد از کارفرمایان جهانی تحت‌تاثیر سالخوردگی جمعیت قرار می‌‌‌گیرند و 25‌درصد از آنها افزایش متقاضیان شغلی را تجربه خواهند کرد. با درک این روندهای بزرگ اثرگذار بر بازار کار جهانی، اجازه دهید نگاهی به برآوردهای مجمع جهانی اقتصاد از رشد و افول احتمالی مشاغل بیندازیم.
رشد و افول مشاغل تا سال 2030
این گزارش، با جمع‌‌‌آوری نظرات کارفرمایان درباره مشاغل مستعد رشد، افول یا ثبات برآورد کرده است که تا سال 2030، تعداد مشاغل رسمی در جهان 7‌درصد افزایش یابد. در حالی که انتظار می‌رود 92 میلیون از مشاغل کنونی حذف شود، 170میلیون موقعیت شغلی جدید ایجاد خواهد شد. به‌عبارت دیگر، ‌هزار کارفرمای شرکت‌کننده در نظرسنجی به طور کلی تحت‌تاثیر نگرانی‌های اخیر راجع به بیکاری‌‌‌های گسترده ناشی از اتوماسیون و رواج هوش مصنوعی قرار ندارند.
حوزه‌‌‌های مستعد رشد و افول
به احتمال زیاد جای تعجب نیست که در 5 سال پیش‌‌‌رو، می‌توان انتظار رشد قابل‌توجهی در بسیاری از مشاغل فنی را داشت.
شغلی که بیشترین رشد مورد انتظار را دارد، متخصص بزرگ‌‌‌داده‌‌‌هاست. پس از آن مهندسان تکنولوژی مالی (fintech) و متخصصان هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی قرار گرفته‌‌‌اند.
برخی دیگر از حوزه‌‌‌های شغلی پرتقاضا در سال‌های پیش‌‌‌رو عبارتند از: توسعه‌‌‌دهنده نرم‌‌‌افزار و اپلیکیشن، متخصصان جمع‌‌‌آوری و مدیریت داده، متخصصان خودروهای برقی و بدون راننده، متخصصان طراحی رابط کاربری (UI/UX)، رانندگان کامیون سبک و خدمات تحویل، متخصصان اینترنت اشیا، تحلیلگران و دانشمندان تحلیل داده، ‌‌‌ مهندسان محیط‌‌‌زیست، متخصصان دواپس (devops) و مهندسان انرژی‌‌‌های تجدیدپذیر.
مشاغل دارای سریع‌‌‌ترین نرخ رشد
این گزارش همچنین عنوان کرده است که مشاغل خط مقدم (مانند کارگران کشاورزی، رانندگان تحویل مرسوله و کارگران ساختمانی) و مشاغل مراقبتی و خدماتی (مانند متخصصان پرستاری و متخصصان آموزش‌‌‌هایی مانند معلمان دوره دوم آموزشی) بیشترین سرعت رشد را خواهند داشت.
همچنین در حالی که مشاغل فنی تقاضای زیادی را تجربه خواهند کرد، شغل‌‌‌های فیزیکی-دستی افول خواهند داشت. متصدیان خدمات پستی، تحویل‌‌‌داران بانک و کارکنان دفتری ثبت داده، همگی با افول مورد انتظار 20درصدی تعداد مشاغل مواجه خواهند شد.
مشاغل دارای سریع‌‌‌ترین نرخ افول
شروع دهه 2020 میلادی با ابهام‌‌‌های مختلفی همراه بود. این دهه با فراگیری پاندمی کووید-19 آغاز شد، سپس تورم جهانی فرا رسید،
جنگ اوکراین شروع شد و افزایش یکباره استفاده از هوش مصنوعی اتفاق افتاد. تمام این موارد بر تصور ما از مهارت‌‌‌های پرتقاضای آینده اثر گذاشتند. پس از چند سال مبهم، اکنون گزارش‌‌‌ مجمع جهانی اقتصاد حاکی از کاهش اختلال در مهارت‌‌‌های مورد تقاضا به سطح پایدارتر 39درصدی است. این رقم به معنای آن است که کارفرمایان شرکت‌کننده در نظرسنجی اعلام کرده‌‌‌اند که 39‌درصد از مهارت‌‌‌های محوری شاغلان تا سال 2030 تغییر خواهد کرد. همچنین، براساس این گزارش، شکاف مهارتی (فاصله مهارت‌‌‌های موجود و مهارت‌‌‌های موردنیاز) مهم‌ترین مانع در تحول کسب‌و‌کارها خواهد بود؛ چرا که 63‌درصد از کارفرمایان
آن را یک مانع بزرگ در دوره 2025 تا 2030 دانسته‌‌‌اند. با این شرایط، چه مهارت‌‌‌هایی تقاضای بیشتری خواهد داشت؟
جای تعجب نیست که برآوردها از افزایش تقاضا برای مهارت‌‌‌های مرتبط با تکنولوژی و هوش مصنوعی خبر می‌دهند؛ به طوری که سه مهارت نخست فهرست در همین زمینه هستند. مهارت‌‌‌های خلاقانه و انتزاعی نیز در رده چهارم است.
تفکر خلاق، تاب‌‌‌آوری، انعطاف‌‌‌پذیری و چابکی، مجموعه مهارت‌‌‌های مورد انتظار رده پنجم هستند. در نهایت کنجکاوی و یادگیری مادام‌‌‌العمر در رده ششم از مهارت‌‌‌های مورد تقاضا در 5 ساله پیش‌‌‌رو قرار گرفته‌‌‌اند.
منبع: European Business Review