بازار آریا - دنیای
اقتصاد : بررسی‌ها نشان می‌دهد کمک‌های خارجی اثر چندانی بر رشد
اقتصادی کشورهای هدف خود نداشته است. این امر باعث کاهش کمک‌های خارجی در سرتاسر جهان شده است. به گفته کارشناسان، کاهش کمک‌ها اگرچه انتخاب‌های دشواری ایجاد می‌کند، اما فرصتی برای بازنگری در سیستم‌های ناکارآمد است.
علیرضا کتانی: ایلان ماسک می‌گوید آژانس کمک‌های خارجی
آمریکا یا یواس‌اید (USAID) یک «سازمان جنایتکار» است. دونالد ترامپ، رئیس جمهور
آمریکا می‌گوید که این سازمان «توسط یک دسته از دیوانه‌های رادیکال اداره می‌شود.» اگرچه این عبارات، تحقیرآمیز به نظر می‌رسند، اما خالی از حقیقت نیستند. این زبان ممکن است چپ‌گرایان را بر آن داشته باشد که فرض کنند همه استدلال‌ها علیه کمک‌های خارجی پوچ هستند؛ اما این‌طور نیست. کمک‌های خارجی هرگز نتوانسته‌اند اهدافی را که برای آن پرداخت می‌شوند، برآورده کنند.
به گزارش اکونومیست اگرچه روشی که
آمریکا برای کاهش کمک‌ها به کار برده، غیرعادی است، اما کاهش کمک‌های خارجی، بخشی از یک روند جهانی است.
ترامپ با نادیده گرفتن ایرادات قانونی، بودجه یواس‌اید را قطع کرده است. سایر کمک‌کنندگان غربی با سرعت کمتری، کمک‌های خود را کاهش داده‌اند؛ اما در هر صورت، کمک‌ها در حال کاهش است. سر کر استارمر، نخست‌وزیر
انگلیس بودجه کمک‌های بریتانیا را امسال 40درصد کاهش می‌دهد تا بتواند دفاع را تقویت کند. دولت اقلیت
فرانسه در نظر دارد کمک‌ها را بیش از یک‌سوم در سال جاری کاهش دهد.
آلمان نیز در حال کم کردن کمک‌هاست. یک دوره جدید و پرهیز از کمک در حال آغاز است. این دوران انتخاب‌های دردناکی را به همراه دارد. اما فرصتی برای بازنگری در سیستم ناکارآمدی که مدت‌هاست نیاز به بازنگری دارد، ارائه می‌دهد.
تاریخچه کمک‌های خارجی
بیش از 60سال است که کشورهای ثروتمند به کشورهای فقیر، به امید بهبود زندگی آنها
پول می‌دهند. هنگامی که جان اف کندی در سال1961 یواس‌اید را راه‌اندازی کرد، هم از امنیت ملی و هم از تعهد اخلاقی برای کمک به فقرا صحبت کرد. در آغاز این قرن، زمانی که کمک‌کنندگان به دنبال افزایش رشد
اقتصادی در جنوب جهانی بودند، کمک‌ها افزایش یافت. تا سال2023 کشورهای ثروتمند بیش از 250میلیارد
دلار در سال برای آن هزینه می‌کردند؛ فارغ از مبلغی که برای پناهندگان در
خانه خرج می‌شود.
با این حال، مزایای این همه
پول نقد در بهترین حالت محدود بوده است. بزرگ‌ترین موفقیت‌ها از برنامه‌های بهداشت جهانی و کمک‌های بشردوستانه مانند کمک به قربانیان سیل و قحطی حاصل می‌شود. واکسن‌ها و کلینیک‌ها که توسط کمک‌های مالی تامین می‌شوند به کاهش سه چهارم مرگ‌ومیر کودکان در آفریقا از دهه1960 کمک کرده‌اند. داروهای ضدویروسی که توسط
آمریکا تامین می‌شود، با زنده نگه داشتن افراد مبتلا به HIV و کاهش احتمال ابتلای دیگران به این بیماری، به کاهش مرگ و میر ناشی از ایدز به نصف در دو دهه تا سال2020 کمک کرد. اما چنین هزینه‌هایی تنها یک‌چهارم کل جریان کمک‌ها را تشکیل می‌دهد و حدود یک‌سوم کمک‌های اعطایی به کشورهای جنوب صحرای آفریقا را تشکیل می‌دهد. بیشتر مابقی صرف ایجاد زیرساخت و کمک‌های
اقتصادی مثلا از طریق یارانه دادن به صنایع یا پرداخت حقوق معلمان می‌شود. اگر هدف تقویت رشد باشد، این کمک‌ها چندان کارساز نیست. درآمد واقعی آفریقا به ازای هر نفر فقط کمی بیشتر از سه دهه قبل است. بهره‌وری کل عوامل تولید نیز، با آنچه در سال1970 بود، تفاوت کمی دارد.
کمک به دولت‌ها یا کمک به مردم؟
یکی از مشکلات مربوط به کمک‌های خارجی این است که این کمک‌ها به‌صورت معمول به دولت‌ها تحویل داده می‌شوند. گسترش دستوری صنایع و حمایت از آنها با
پول نقد اهداکنندگان، استراتژی است که توسط دولت‌ها انتخاب می‌شود و به ندرت جواب می‌دهد. مشکل دیگر رابطه انحرافی بین کمک‌ها و نخبگان محلی است. در برخی کشورها، حتی زمانی که کمک‌ها برای خدمات ضروری پرداخت شده‌اند، در عمل به آنها این امکان را می‌دهد تا
پول خود را در پروژه‌های بیهوده هدر دهند. در برخی از کشورهای دریافت‌کننده کمک، سهم عظیمی از فعالیت‌های
اقتصادی با هدف انجام دستورات متعدد و همپوشانی اهداکنندگان مختلف انجام می‌شود. در 60سال پس از استقلال، برای اهالی کشور مالاوی در آفریقا، آژانس‌های کمک‌رسانی بیش از دولت ملی خودشان هزینه کرده‌اند. مقامات این کشور نقشی بسیار بیشتر از نظارت را در رابطه با کمک‌های خارجی بر عهده گرفته‌اند و بخش عمده‌ای از آنها را خودشان مصرف کرده‌اند.
بررسی‌ها نشان می‌دهد هزینه فرصت کمک خارجی برای دولت‌های ثروتمند نیز در حال افزایش است. کسری‌های مالی بسیار گسترده است. بدهی‌های عمومی خیلی زیاد است و با افزایش سن جوامع،
پول نقد بیشتری برای حقوق بازنشستگی و مراقبت‌های بهداشتی مورد نیاز خواهد بود. علاوه بر این، هزینه‌های امنیتی نیز بیشتر شده است. اعضای اتحادیه
اروپا برای حمایت از اوکراین و جلوگیری از پیشروی ولادیمیر پوتین، باید بودجه دفاعی خود را دوبرابر کنند که منجر به افزایش بیش از 300میلیارد یورویی (320میلیارد دلار) بودجه اتحادیه
اروپا خواهد شد. دولت‌های ثروتمند ممکن است احساس کنند وظیفه اخلاقی برای کمک به فقرای جهان دارند؛ اما حفظ امنیت شهروندان خود را در اولویت قرار خواهند داد.
چه باید کرد؟
کشورهای ثروتمند باید چه کار کنند؟ یکی از پاسخ‌ها این است که از هزینه کردن برای برنامه‌هایی که جواب نمی‌دهند، دست بردارند و روی کمک‌هایی که اثرگذار هستند، مثل هزینه‌های بهداشتی تمرکز کنند. با این حال، حتی در اینجا، دولت‌ها باید مراقب باشند که از
پول خود به بهترین شکل استفاده کنند. آنها تنها در صورت وقوع سه وضعیت باید به یک کشور خارجی کمک کنند.
آنها باید در مناطقی که دولت‌ها (یا آژانس‌های سازمان ملل) قدرت هماهنگی ویژه‌ای دارند مستقیما و بدون واسطه عمل کنند. مورد دیگر شرایطی است که دولت‌ها یقین دارند عموم مردم مثلا، به‌دلیل یک بیماری همه‌گیر جدید، دچار مشکلی حاد در آن منطقه خواهند شد و مورد آخر، شرایطی که اثرات جانبی مثبتی مانند جلوگیری از گسترش جهانی بیماری‌های عفونی ایجاد می‌شود.
متاسفانه، این رویکرد
ترامپ نیست. قطع کمک‌های او بخشی از یک برنامه دقیق نیست، بلکه یک اقدام ضد ووکیسم است. تعطیلی یواس‌اید توسط او بر برنامه‌های خوب نیز تاثیر گذاشته است. برخی از مقامات
ترامپ از استفاده از کمک به‌عنوان ابزاری برای جلب حمایت سیاسی از سوی کشورهای دریافت‌کننده کمک صحبت می‌کنند؛ اما بعید است این ایده منافع زیادی را برای فقرا به همراه داشته باشد. حمله او به
تجارت آزاد نیز هیچ نفعی برای آنها نخواهد داشت.
همه اینها کشورهای فقیر را در موقعیت ضعیفی قرار می‌دهد. کمک‌کنندگان غیرغربی مانند
چین و
امارات متحده عربی بعید است که شکافی را که غرب باقی می‌گذارد، پر کنند. آنها بیشتر به زیرساخت‌ها و مزیت‌های سیاسی علاقه‌مند هستند تا اثرات جانبی مثبت. بنابراین دارایی عمومی کشورهای دریافت‌کننده آسیب خواهد دید. این آسیب برای فقیرترین آنها بیشترین خواهد بود.
درد طاقت‌فرسا خواهد بود، اما دوران قدیم بازنمی‌گردد. دولت‌ها و نخبگان در کشورهای فقیر باید از این لحظه استفاده کنند تا بوروکراسی خود را تقویت کنند، حکمرانی خود را بهبود بخشند و اصلاحات پیشران رشد را پیش ببرند. خوب یا بد، آنها باید اکنون حاکم بر سرنوشت خود باشند.