بازار آریا - دنیای
اقتصاد : گیلان به‌صورت بالقوه یکی از مهم‌ترین استان‌ها، در نقشه
اقتصادی کشور محسوب می‌شود. از این جهت که گیلان جزو معدود نقاط
ایران است که با مشکل تنش آبی مواجه نیست، این استان سرسبز می‌تواند در حوزه
کشاورزی پایگاه تولید کالاهای اساسی کشور باشد. علاوه‌بر این، گیلان به دلیل قرارگرفتن در مسیر کریدور شمال-جنوب از نظر ژئوپلیتیک، جایگاه ویژه‌ای دارد. دسترسی به مرزهای، زمینی، هوایی و دریایی می‌تواند این استان را به هاب منطقه‌ای در حوزه ترانزیت تبدیل کند.
با همه این‌ها، مشکلات در بخش‌های مختلف باعث‌شده تا گیلان نتواند از ظرفیت‌های خود، بهره‌برداری کافی را داشته‌باشد. در همین راستا استاندار گیلان در نشست با خبرنگاران، به مشکلات زیست‌محیطی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین موانع برای توسعه گیلان اشاره کرد و هشدار داد؛ روند انباشت آلودگی در تالاب انزلی می‌تواند علاوه‌بر ایجاد مشکلات اقتصادی، سلامت مردم را در معرض خطر جدی قرار دهد. همچنین این مقام مسوول تصریح کرد؛ چندنرخی‌بودن
ارز باعث‌شده که در بخش کشاورزی، عمده منافع به کیسه دلال‌ها و واردکننده‌ها برود و کشاورزان سهم اندکی از این سود داشته‌باشند. همچنین رئیس اتاق بازرگانی گیلان در نشست جداگانه‌ای با خبرنگاران، به مسائلی همچون ناترازی برق، قوانین مخل تولید و تجارت، عدم‌دسترسی به نیروی کار متخصص و کاهش نرخ سرمایه‌گذاری به‌عنوان اصلی‌ترین چالش‌ها برای شکوفایی
اقتصاد گیلان اشاره کرد.
آسیب آلودگی به سلامت و اقتصاد
استاندار گیلان برای تحلیل موقعیت
اقتصادی استان بر دو محور اساسی تاکید کرد. در سمت روشن ماجرا، استان از نظر منابع آبی و دسترسی به مشتریان خارجی، وضعیت مناسبی دارد، اما از سوی دیگر مسائلی همچون مشکلات زیست‌محیطی، سد راه توسعه استان شده‌است. هادی حق‌شناس، استاندار گیلان با اشاره به موقعیت ویژه استان گیلان گفت: به‌طور کلی چهار استان در کشور وجود دارند که مرز زمینی، مرز هوایی و مرز دریایی دارند.
این شرایط موقعیت ممتازی به گیلان داده‌است. فرودگاه رشت 28 متر از آب‌های آزاد پایین‌تر است. همین مساله کمک می‌کند که هم برخاستن و هم نشستن هواپیما با سهولت بیشتری انجام پذیرد. همچنین به دلیل موقعیت فیزیکی فرودگاه، مصرف سوخت هواپیما کاهش می‌یابد. به همین دلایل مذکور فرودگاه رشت می‌تواند به هاب هوایی
ایران تبدیل شود.
با این‌حال استان گیلان با چالش‌های زیست‌محیطی جدی مواجه است که می‌تواند علاوه‌بر آسیب به
اقتصاد استان، سلامت شهروندان را نیز در معرض تهدید قرار دهد. حق‌شناس در این رابطه گفت: آلودگی‌های زیست‌محیطی یکی از مهم‌ترین مشکلاتی است که توسعه گیلان را با چالش مواجه می‌کند. در این بین بزرگ‌ترین مشکل، میزان پسابی است که به تالاب انزلی وارد می‌شود. حجم پساب ورودی باعث‌شده تا تالاب انزلی دیگر توان بازسازی طبیعی را نداشته‌باشد و در نتیجه با یک انباشت آلودگی مواجه باشیم. همین مساله باعث‌شده تا کشتی‌ها و قایق‌ها برای پهلوگیری با چالش مواجه شوند.
مساله آلودگی آب شرب شهروندان مشکل دیگری است که می‌تواند سلامت شهروندان گیلانی را با خطر مواجه کند. حق‌شناس با تاکید بر اهمیت این موضوع گفت: گیلان برخلاف دیگر استان‌های کشور با مشکل فرونشست زمین مواجه نیست و همین مساله این استان را مستعد آلودگی آب کرده‌است، بنابراین احداث تصفیه‌خانه در این استان باید به اولویت سیاستگذار تبدیل شود؛ این در حالی است که نسبت به میانگین کشور، میزان پیشرفت طرح‌های آب و فاضلاب در گیلان حدود 40 واحد‌درصد کمتر از بقیه نقاط کشور است. او تاکید کرد: این آمادگی در بخش‌خصوصی وجود دارد که در شهر صنعتی رشت یک تصفیه‌خانه احداث شود که متاسفانه به دلیل پیچیدگی بوروکراسی اداری تا به حال این امر تحقق پیدا نکرده‌است.
پنج نفر در‌برابر 52هزار خانوار
فضای رانتی ناشی از چند نرخی‌بودن
ارز نکته دیگری بود که استاندار گیلان به آن اشاره کرد. حق‌شناس در این رابطه گفت:
قیمت هر کیلو چای بین 5 تا 6دلار است. در حال‌حاضر حدود 70هزار‌تن واردات چای داریم و 30هزار‌تن در داخل کشور تولید می‌شود که از این میزان 95درصد مربوط به استان گیلان است. بیش از 52هزار خانوار ایرانی در پروسه تولید چای داخلی مشغول به فعالیت هستند. واردکنندگان چای از
ارز نیمایی برای واردات استفاده می‌کنند، اما چای وارداتی که در سوپرمارکت‌ها به‌فروش می‌رسد با رقمی بالاتر از نرخ نیما عرضه می‌شود؛ در واقع واردکننده هم از اختلاف نرخ نیمایی و نرخ آزاد سود می‌برد و هم رقمی را تحت‌عنوان سود به
قیمت اضافه می‌کند. او افزود: با یک محاسبه ساده مشخص می‌شود که سالانه 6هزار‌میلیارد‌تومان سود، نصیب 5 یا 6نفر می‌شود؛ این در حالی است که مجموع 52هزار خانواری که از کاشت و فروش چای ایرانی ارتزاق می‌کنند، سالانه مجموعا 2هزار میلیارد‌تومان فروش دارند که از این میزان هزار‌میلیارد‌تومان هزینه کاشت، داشت و برداشت محصول می‌شود. این به آن معناست که 52هزار خانوار کمتر از 20درصد 5 نفر سود می‌برند.
حق‌شناس با اشاره به لزوم توجه به مساله بهره‌وری در حوزه
کشاورزی گفت: یکی از راهکارها در تولید محصولات
کشاورزی به‌‌‌‌‌سازی و به‌‌‌‌‌نژادی محصولات
کشاورزی است. در حال‌حاضر در کشورهایی همچون، فیلیپین،
چین و ویتنام، در هر هکتار تا 10تن برداشت محصول صورت می‌گیرد؛ این در حالی است که در شمال کشور بهره‌وری در سطح مطلوب نیست و میزان برداشت محصول به‌مراتب کمتر است، به همین‌دلیل مجبوریم سالانه تا یک‌میلیون‌تن واردات
برنج داشته باشیم که این رقم نیز با نرخ نیمایی وارد کشور می‌شود. این واردات با نرخ
ارز پایین‌تر با هدف دفاع از مصرف‌کننده صورت می‌گیرد، اما واقعیت آن است که
قیمت برنج در بازار مطابق با نرخ نیمایی نیست و رفاه به مصرف‌کننده نهایی منتقل نمی‌شود. استاندار گیلان تاکید کرد: راه‌حل موضوع آن است که تخصیص
ارز نیمایی به واردکنندگان متوقف شود.
گیلانی‌ها اولین گروهی بودند که ارتباط تجاری را با روس‌ها شکل دادند. سرای تجاری
ایران بیش از 100سال‌پیش در
روسیه تشکیل شده‌است، بنابراین گیلانی‌ها آشنایی خوبی با فرهنگ تجاری روس‌ها دارند. همین مساله می‌تواند گیلان را به مقر فرماندهی
تجارت با اوراسیا تبدیل کند، با این‌حال بخش‌خصوصی در این استان با چالش‌های جدی مواجه است. سامان نظری رئیس اتاق بازرگانی گیلان در رابطه با این چالش‌ها گفت: در تمام دنیا بخش‌خصوصی با دولت همکاری تنگاتنگی دارد و در انتخاب وزرا نقش اساسی دارد. متاسفانه در حال‌حاضر توجه کافی به بخش‌خصوصی صورت نمی‌گیرد.
بخش‌خصوصی در دوران سخت تحریم به دولت کمک کرده‌است، اما برخورد نامناسب در این سال‌ها باعث‌شده تا فعالان اتاق انگیزه خود را از دست بدهند. او با تاکید بر لزوم تامین امنیت
اقتصادی در فضای کشور گفت: در حال‌حاضر ما ابزارهایی مانند سوئیفت و ال‌‌‌‌‌سی را در اختیار نداریم. با همه این‌ها بخش‌خصوصی تلاش می‌کند که راه‌های جایگزینی برای
تجارت پیدا کند، با این‌حال فعالان اتاق در مرحله بعدی با مشکل بخشنامه‌های ضد‌تجارت که نوعی خودتحریمی است، مواجه می‌شوند. او افزود: در حال‌حاضر حجم زیادی
کالا در گمرک معطل مانده که به دلیل همین خودتحریمی‌ها اجازه ترخیص ندارند. همه این کالاها بعدتر به اموال تملیکی منتقل می‌شوند. مشخص نیست که چرا چنین فرآیندی صورت می‌گیرد و کسی پاسخگوی این مشکلات نیست.
نظری با اشاره به مشکلات در حوزه
کشاورزی اشاره کرد و گفت: متاسفانه هر سال‌در کشور در یک کالای
کشاورزی خاص کمبود و در کالای دیگر مازاد داریم. از سوی دیگر امکان صادرات
کالا فراهم نیست. تجار ایرانی وقتی با طرف خارجی وارد معامله می‌شوند، باید عقد قراردادهای بلندمدت را در دستور کار قرار دهند، با این‌حال به دلیل تنظیم‌بازار، صادرات محدود می‌شود. واقعیت آن است که در تمام دنیا برای تنظیم‌بازار از ابزار واردات استفاده می‌شود تا آسیبی به صادرکنندگان وارد نشود. چالش‌های حوزه نیروی انسانی و مساله
مهاجرت نیروی کار متخصص مساله دیگری بود که رئیس اتاق گیلان به آن اشاره کرد. او در این رابطه گفت: در حال‌حاضر ما برای
تجارت با روسیه، به اندازه لازم به نیروهایی که با زبان روسی آشنایی کافی دارند، دسترسی نداریم. همچنین نیروهایی که طی یک پروسه در کشور تربیت می‌شوند، پس از آشنایی با حوزه کاری، اغلب کشور را ترک می‌کنند. دلیل این است که نمی‌توانیم نیازهای مالی این نیروها را تامین کنیم.
ضربه ناترازی به تولید گیلان
ناترازی برق، چالش‌های مالیاتی و مشکل در جذب
سرمایه مسائل دیگری است که بخش تولید و
تجارت گیلان با آن مواجه است. رئیس اتاق گیلان با اشاره به مساله ناترازی
انرژی در کشور گفت: ما از سال‌گذشته اطلاع داشتیم که در سال‌جاری با مشکل کمبود
برق روبه‌رو خواهیم بود. از هم‌اکنون هم پیش‌بینی می‌شود که در سال‌آینده با خاموشی‌های گسترده مواجه خواهیم شد. واقعیت این است که مشکل
انرژی تعمیق پیدا کرده‌است و حل آن در کوتاه‌مدت امکان‌پذیر نیست. او در رابطه با زیان‌های ناشی از قطعی
برق در استان گیلان تصریح کرد: فقط در نیمه اول سال‌جاری، قطعی برق، 25هزار میلیارد‌تومان به صنایع گیلان زیان وارد کرده‌است. علاوه‌بر این، مساله تعطیلی‌های مکرر در کشور نیز مشکلات را افزایش می‌دهد.
سامان نظری پیش‌بینی کرد: از اواخر فروردین سال‌آینده، نتایج مشکلات را شاهد خواهیم بود. در حال‌حاضر موجودی انبار واحدهای صنعتی در حال کاهش است. این مساله به‌طور مشخص، نشانه‌ای از کاهش تولید در سال‌آینده است. رئیس اتاق گیلان در رابطه با مشکلات مناطق آزاد به‌خصوص منطقه آزاد انزلی گفت: متاسفانه هجمه‌های زیادی به مناطق آزاد وارد می‌شود. البته برخی سوءاستفاده‌ها در این مناطق اتفاق می‌افتد، اما بخش‌خصوصی با این فسادها ارتباطی ندارد. نظری در رابطه با
تجارت با اوراسیا گفت: در نمایشگاه اوراسیا، نمایندگان کشورهایی مانند قزاقستان، ازبکستان و تاجیکستان به پاویون گیلان مراجعه می‌کردند و درخواست داشتند که از ظرفیت‌های استان به‌عنوان یک هاب برای ترانزیت کالاهایی همچون گوشت و نهاده دامی استفاده کنند. او افزود: برای این منظور پیشنهاد شد که طی یک قرارداد 5ساله زمین در اختیار سرمایه‌گذاران خارجی قرار گیرد تا آنها سازه خود را احداث کنند.
نظری در ادامه گفت: در حال‌حاضر، تولید در مناطق آزاد هیچ مزیتی برای تولیدکننده ندارد. فعالان در منطقه آزاد، مالیات ارزش‌افزوده را پرداخت می‌کنند و همچنین نمی‌توانند کالای خارجی وارد منطقه کنند، در نتیجه فعالان
اقتصادی در این منطقه، مجبورند از کالاهای داخلی استفاده کنند، با این‌حال تولیدکنندگان برای وارد‌کردن کالای داخلی به منطقه آزاد باید پاسخگوی گمرک باشند؛ در صورتی‌که اگر در سرزمین اصلی تولید می‌کردند با این مشکلات مواجه نبودند. رئیس اتاق بازرگانی گیلان در رابطه با چالش کاهش سرمایه‌گذاری در کشور گفت: در حال‌حاضر هریک از اشخاص برای حفظ
سرمایه تلاش می‌کنند تا دارایی خود را به کالاهایی همچون
طلا تبدیل کنند تا ارزش آن را حفظ کنند، بنابراین طبیعی است که فضای
اقتصادی کشور برای یک سرمایه‌گذار که سود و ریسک را به‌دقت تحلیل می‌کند، جذابیت کافی برای سرمایه‌گذاری را ندارد.
برای اینکه بتوانیم افراد را به سرمایه‌گذاری ترغیب کنیم باید مقررات مخل تولید و
تجارت را از دستور کار خارج کنیم. نظری با اشاره به اهمیت مساله ترانزیت در پیشرفت استان گیلان گفت: حتی اگر کالایی برای تولید نداشته باشیم، می‌توانیم با ایجاد یک خط ترانزیت هند را به
روسیه و سپس
اروپا متصل کنیم. با استفاده از همین خط ترانزیت می‌توان
اقتصاد منطقه را متحول کرد. همه این داده‌ها نشان می‌دهد؛ استان گیلان به‌طور بالقوه می‌تواند سهم بیشتری در تولید ناخالص داخلی کشور داشته‌باشد، بااین‌حال تعلل در استفاده از این ظرفیت‌ها می‌تواند باعث شود که این مزیت‌ها کمرنگ شود. عدم‌توجه به تکمیل خط راه‌آهن در استان گیلان، ممکن است باعث حذف
ایران از کریدور شمال-جنوب شود. همچنین آلودگی‌های زیست‌محیطی، در صورت تداوم، هم بخش
کشاورزی و هم سلامت شهروندان گیلانی را تهدید خواهد کرد.