چاپ

بازار آریا - حسین بهبودی * Dr.hbehboudi@yahoo.com دنیای تجارت در زمانه کنونی بیشتر به آشفته‌بازاری تبدیل شده که زمان در آن به سرعت در حال گذر است و در این میان اغلب کسب‌و‌کارها با نوعی اختلال روبه‌‌‌رو هستند که هر لحظه بر دلشوره و اضطراب مدیرانشان می‌‌‌افزاید. علاوه بر این، ظهور و حضور پرشتاب پدیده هوش مصنوعی این نگرانی را در تمام عرصه‌‌‌های منابع انسانی دو‌چندان کرده، به گونه‌‌‌ای که سرعت فراگیری گسترده آن در بخش صنعت، تجارت و خدمات می‌تواند ویرانی بسیاری از مشاغل و صنایع را موجب شود.
تکنولوژی سریع‌‌‌تر از آنچه ما فکر می‌‌‌کنیم در حرکت است و به همین دلیل کسب‌و‌کارهای کنونی باید خیلی بیشتر از اسلاف خود تلاش کنند تا بتوانند محصول و خدمات خود را بر بستر این پدیده نوین با کیفیت بالا در زمان کوتاه‌‌‌تر و با هزینه پایین‌‌‌تر به دست مصرف‌کننده برسانند تا نسبت به بقای خود در آینده امیدوارتر باشند. سرعت تحولات پیش رو چنان قدرتمندتر و پیچیده‌‌‌تر از قدرت فهم و درک انسان‌هاست که شاید حتی نتوانیم در برهه‌‌‌هایی از زمان، همگام با این قدرت حیرت‌‌‌انگیز پیش برویم. همه رهبران و مدیران شرکت‌ها و کسب‌‌‌‌وکارها محال است این سوال را از خود نپرسند که «بعد از این چه کنیم یا چه بر سر حرفه ما خواهد آمد؟»
پیش‌بینی روند سال پیش رو، ظهور تکنولوژی‌‌‌های بزرگ‌تر و برتر، تغییر مستمر رفتارهای فردی مصرف‌کننده، یادگیری مفاهیم و مهارت‌‌‌های جدید و به‌‌‌روز پرسنل، اثرات حیرت‌‌‌انگیز هوش مصنوعی، تولید عوامل شادی‌‌‌آفرین برای کارکنان، جذب بهترین رهبران و مدیران سازمانی، تغییر نگاه جنسیتی، تعیین استراتژی‌‌‌های کوتاه‌‌‌مدت همراه با آمادگی و چابکی سازمان جهت رویارویی با تغییرات ناگهانی و... را شامل می‌شود.
در سال جدید، عدم‌تمایل شرکت‌ها به استفاده از تکنولوژی‌‌‌های جدید می‌تواند آنها را فرسنگ‌‌‌ها از رشد و توسعه دنیای مدرن عقب نگه دارد. بنابراین، به نظر می‌رسد توجه خاص به جذب و استفاده از تکنولوژی‌‌‌های نوین و تربیت مستمر منابع انسانی، راه بسیار مناسبی جهت گریز از عقب‌ماندگی‌‌‌های هولناک خواهد بود. در این میان نگرانی‌های کارکنان، مدیران و رهبران سازمانی در خصوص تاثیر هوش مصنوعی بر مشاغل مختلف را نمی‌توان کتمان کرد ولی باید این واقعیت را هم پذیرفت که تبلور و ظهور این نوع پدیده‌‌‌ها در نهایت انبوه فرصت‌‌‌های شغلی جدید دیگری را با خود به همراه خواهد داشت. با همه این اوصاف، در مجموع در سال پیش رو شاهد ظهور فرصت‌‌‌های جدید و چالش‌‌‌های نوین در محیط‌‌‌های کاری خواهیم بود.
موضوع دیگر این است که ادامه رفتارها و سیاست‌‌‌های تبعیض‌‌‌آمیز جنسیتی در میان نسل حاضر یا همان نسل زد هیچ خریداری ندارد. بهتر است جهت جذب بهترین نیروها، فارغ از جنسیت آنها، یک تجدید نظرکلی در منابع انسانی سازمان‌ها به عمل آید. آموزش و یادگیری دائمی برای سازمان‌ها هم دیگر یک انتخاب نیست، بلکه اجبار است. امروز سرمایه‌گذاری در بخش آموزش به یک اصل تبدیل شده و دیگر به آن به چشم یک هزینه نگاه نمی‌شود، بلکه آموزش به دارایی‌‌‌ ناملموس و بسیار با‌‌‌ارزش شرکت‌ها بدل شده است. وقتی گفته می‌شود بزرگ‌ترین سرمایه هر کسب‌و‌کاری منابع انسانی آن است، بدیهی است ارزش این دارایی با آموزش‌‌‌های به‌‌‌روز و منظم افزایش می‌‌‌یابد.
توسعه مهارت‌‌‌ها از طریق آموزش‌‌‌های حرفه‌‌‌ای اعتبار سازمان شما را در درون و بیرون آن به شدت افزایش خواهد داد و به طور یقین تحولات و موفقیت‌‌‌های بعدی را برایتان به ارمغان خواهد آورد. با آموزش‌‌‌های مفید، افراد زمان بیشتری برای خلاق بودن، کنجکاو بودن و سرزنده بودن از خودشان بروز خواهند داد. بنابراین برای به دست آوردن ارزش، در وهله اول خودتان باید ارزش‌‌‌آفرین شوید تا در مرحله بعدی ارزش‌‌‌های تکمیلی توسط مشتریان و مصرف‌کنندگان به منصه ظهور برسد.
عنصر دیگری که باید در سال جدید در نظر داشته باشید این است که اگر در امر فروش با رقبای خود بر مبنای تجربه مشتری رقابت می‌‌‌کنید، بدانید که هنوز در حال سپری کردن دوران طفولیت تجاری خود هستید. به عبارت دیگر امروزه اگر تلاش‌‌‌های شما برای اطمینان از اینکه مشتری به اندازه هزینه‌‌‌ای که پرداخت کرده مزایا دریافت می‌کند بنا شده، این اصل دیگر برای ادامه فعالیت‌‌‌های تجاری شما کافی نخواهد بود، چون در دنیای کنونی، تغییرات بزرگ با جمع‌‌‌آوری داده‌‌‌های مفید شروع می‌شود. یعنی اگر در حوزه مدیریتی خود نتوانید چیزی را بشمارید یا بسنجید قطعا نمی‌توانید آن را مدیریت کنید. برای فائق آمدن به این اصل، باید روی سفر مصرف‌کننده متمرکز شوید، چون سفر مشتری تنها ستون تمایز رقابتی در آینده برای تجارت شما خواهد بود.
مثالی که این روزها در دنیای تجارت دهان به دهان می‌‌‌چرخد و جالب توجه به نظر می‌‌‌رسد، این است که طبق نظرسنجی‌‌‌های اخیر، اعتماد مردم به آرایشگرهای خود بیشتر از رهبران کسب‌و‌کارهاست. بنابراین در سال آتی این رهبران کسب‌و‌کارها هستند که باید این قاعده را به هم بریزند و فرآیندهای مجدد اعتماد در تجارت را طراحی کنند و به اجرا بگذارند تا در شرایط بحرانی و تنگناهای اقتصادی قادر باشند روی اطمینان مشتریان طلایی و نقره‌‌‌ای خود حساب ویژه‌‌‌ای باز کنند. این امر مهیا نمی‌شود مگر اینکه رهبران و مدیران تجاری استراتژی‌‌‌ها، دیدگاه‌‌‌ها و اهداف شفاف خود را بر رضایت مصرف‌کننده‌‌‌های خود معطوف کنند. این یعنی نفوذ و بعد، تسلط در قلب مشتری با انعطاف‌‌‌پذیری، مهربانی، شکیبایی و ارائه راه‌‌‌های مفید و به‌‌‌روز جهت حل مشکلات و رفع نیازهای احتمالی آنها.
مطلب حائز اهمیت دیگر این است که این روزها که جوامع افسرده و سرگردان هستند، در محیط‌‌‌های تجاری، جایگاه کاری از مقام ویژه‌‌‌ای برخوردار خواهد بود. به همین دلیل بسیاری از سازمان‌ها باید بر شادی و در نهایت رضایت روحی و روانی کارکنان خود متمرکز شوند و توجه ویژه‌‌‌ای را در این حوزه انسانی مبذول دارند تا بهره‌‌‌وری و کارآیی‌‌‌شان چند برابر شود. البته این نکته را هم در نظر داشته باشید، موضوعی که باعث شادمانی یک نیروی کار می‌شود، ممکن است برای نفر دیگر چنین کاربردی نداشته باشد. این یعنی فرآیند شادمانی اصلی چندوجهی است و بنابراین، برای راضی نگه داشتن عموم کارکنان باید مشوق‌‌‌های مختلف هر یک از آنها را کشف کرد و بر اساس آنها این فرآیندها را به اجرا درآورد. هرچند کشف تفاوت‌‌‌های کارکنان برای مدیریت، کاری است بس دشوار ولی این اصل را در نظر داشته باشید که تنها با این روش می‌توانید پتانسیل‌‌‌های واقعی کارکنان، میزان رشد خلاقیت و افزایش انگیزه در تک‌‌‌تک آنها را عملی سازید.
در نهایت، عواملی مثل تهدیدهای امنیتی و ژئوپلیتیک، احتمال بازگشت سیاست فشار حداکثری و در نتیجه اعمال تحریم‌‌‌های بیشتر، ادامه تنش‌‌‌های منطقه‌‌‌ای و تاثیر آن بر اقتصاد کشور، ادامه اعتراضات کارگری و صنفی با موضوع افزایش دستمزدها، کاهش ارزش پول ملی و تلاطم‌‌‌های ارزی و فشارهای تورمی، چالش‌‌‌های مربوط به بخش انرژی و اعمال محدودیت‌های جدید مربوط به بخش صادرات نفت و گاز ایران، تداوم مشکلات اقتصادی و سیاسی بین کشورها و تهدیدهای منطقه‌‌‌ای که موجب بروز آسیب‌‌‌های جدی به بدنه کسب‌و‌کارها - به‌خصوص آن دسته از صنایعی که وابستگی ارزی و زنجیره تامین مواد اولیه خارجی دارند - خواهد شد، دیگر مشکلاتی هستند که مدیران کشور در سال جدید با آن مواجه خواهند بود.
با توجه به این شرایط، مدیران و رهبران سازمانی باید تمام تلاش خود را برای چابکی مجموعه‌‌‌های تحت مدیریت خود معطوف کنند تا در گردبادها و سونامی‌‌‌های احتمالی، امکان هرگونه تغییر سیاست و استراتژی را داشته باشند تا ماندگار شوند و از خطر سقوط در امان بمانند؛ شاید چیزی شبیه دوران سخت کووید.
* دکترای مدیریت حرفه‌‌‌ای کسب‌و‌کار