چاپ

بازار آریا - رئیس‌جمهور آمریکا روز سه‌شنبه (16‌بهمن) اعلام کرد که ایالات‌متحده باید کنترل غزه را به دست گرفته و برای همیشه کل جمعیت فلسطینی این منطقه ویران شده ساحلی را جابه‌جا کند. این یکی از گستاخانه‌ترین ایده‌هایی است که یک رهبر آمریکایی در سال‌های اخیر مطرح کرده است.
«پیتر بیکر»، «مایکل شی یر» و «ایزابل کرشنر» در گزارش خود در نیویورک تایمز نوشتند، ترامپ که روز سه‌شنبه میزبان‌بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل در کاخ سفید بود، گفت که تمام 2میلیون فلسطینی از غزه باید به کشورهایی مانند مصر و اردن منتقل شوند، و دلیل این هم عملیات ویرانگر اسرائیل بوده است. ترامپ عصر سه‌شنبه در یک کنفرانس خبری گفت: «ایالات‌متحده نوار غزه را تصاحب خواهد کرد و ما نیز در آنجا دست به کار خواهیم شد. ما مالک آن و مسوول خنثی کردن مهمات منفجر نشده و بازسازی غزه و تبدیل آن به قبله‌گاهی برای مشاغل و گردشگری هستیم.» ترامپ قول داد که آن را به «ریویرای خاورمیانه» تبدیل کند.
در حالی که رئیس‌جمهور این موضوع را به عنوان یک ضرورت بشردوستانه و یک فرصت توسعه اقتصادی مطرح کرد، اما در عمل جعبه پاندورای ژئوپلیتیک را با پیامدهای گسترده برای خاورمیانه بازگشایی کرد. کنترل بر غزه یکی از مهم‌ترین نقاط درگیری اعراب و اسرائیل برای دهه‌ها بوده و ایده جابه‌جایی ساکنان فلسطینی‌اش یادآور دورانی است که قدرت‌های بزرگ غربی نقشه‌های منطقه را تغییر دادند و جمعیت منطقه را بدون توجه به خودمختاری محلی به اطراف و اکناف روانه کردند. تصور ایالات متحده برای تسلط بر قلمروهای خاورمیانه، یک پسرفت چشمگیر برای ترامپ خواهد بود، که برای اولین بار در سال 2016 نامزد انتخابات شد و قول داد آمریکا را از منطقه پس از جنگ عراق بیرون بکشد و ملت‌سازی اسلاف خود را محکوم کرد. در رونمایی از این طرح، ترامپ به هیچ مرجع قانونی که به او حق تصرف این سرزمین را می‌دهد، استناد نکرد و همچنین به این واقعیت اشاره نکرد که جابه‌جایی اجباری جمعیت ناقض قوانین بین‌المللی و دهه‌ها اجماع سیاست خارجی آمریکا در هر دو طرف خواهد بود.
او این پیشنهاد را حتی در زمانی که ایالات متحده به دنبال تامین امنیت مرحله دوم آتش‌بس اسرائیل و حماس بود، ارائه کرد که برای آزادی گروگان‌های باقی مانده در غزه و پایان دائمی درگیری‌ها طراحی شده است. مذاکره‌کنندگان حتی قبل از اینکه ترامپ ایده خود را برای بیرون راندن فلسطینی‌ها از خانه‌هایشان اعلام کند، وظیفه خود را بسیار دشوار توصیف کرده بودند. حماس فورا جابه‌جایی دسته‌جمعی را در روز سه‌شنبه رد کرد و مصر و اردن نیز با توجه به تاریخ پرتنش، بار و پتانسیل بی‌ثبات‌کننده این مساله، ایده پذیرش سیل عظیم فلسطینی‌ها را رد کردند. «سامی ابوزهری»، یکی از مقامات ارشد حماس، گفت که جابه‌جایی پیشنهادی ترامپ «دستورالعملی برای ایجاد هرج و مرج و تنش در منطقه است.» وی در بیانیه‌ای که توسط حماس منتشر شد، گفت: «مردم ما در غزه اجازه نخواهند داد که این طرح‌ها عملی شود. آنچه لازم است پایان اشغال و تجاوز به مردم ماست نه بیرون راندن آنها از سرزمینشان.»
ترامپ مخالفت کشورهای عربی مانند مصر و اردن را نادیده گرفت و پیشنهاد کرد که قدرت متقاعدسازی او آنها را متقاعد خواهد کرد. ترامپ در دیدار قبلی با نتانیاهو در کاخ سفید گفت: «آنها می‌گویند که نمی‌پذیرند. من می‌گویم آنها خواهند پذیرفت.» به نوشته گزارشگران نیویورک تایمز، نتانیاهو که در کنار ترامپ نشسته بود، در حالی که رئیس‌جمهور ایده‌های خود را بیان می‌کرد، لبخند رضایت بر لب داشت. پس از آن، در جریان کنفرانس خبری مشترک، نخست‌وزیر اسرائیل از ترامپ تمجید کرد. نتانیاهو به ترامپ گفت: «شما به خال زدید. شما چیزهایی را می‌بینید که دیگران از دیدن آنها امتناع می‌کنند. شما چیزهایی می‌گویید که دیگران از گفتن آن امتناع می‌ورزند، و پس از اینکه فک‌هایشان افتادن، سر خود را می‌خارند و می‌گویند: «می‌دونی، او درست می‌گه.» وی افزود: «این همان تفکری است که خاورمیانه را تغییر می‌دهد و صلح را به ارمغان می‌‌‌آورد.»
ترامپ در اظهارات خود اصرار داشت که فلسطینی‌ها به سرعت از ایده او استقبال خواهند کرد. ترامپ گفت: «فکر نمی‌‌‌کنم مردم باید به غزه بازگردند. شنیدم که غزه برای آنها بسیار بدیُمن بوده است گویی در جهنم زندگی می‌کنند. غزه مکانی برای زندگی مردم نیست و تنها دلیلی که آنها می‌خواهند برگردند - و من قویا به این اعتقاد دارم- این است که آنها هیچ جایگزینی ندارند.» او پیشنهاد کرد که کشورهای منطقه می‌توانند زمینه اسکان مجدد غزه‌ای‌‌‌ها را در مکان‌‌‌های جدید - شاید «یک قطعه زمین خوب، تازه و زیبا» - که شرایط زندگی بهتری را فراهم می‌کند، چه به‌‌‌عنوان یک قلمرو واحد و چه به تعداد ده‌‌‌ها منطقه، فراهم کنند. او بدون ارائه جزئیات گفت: «امیدوارم بتوانیم کاری واقعا خوب، واقعا خوب انجام دهیم، جایی که آنها نمی‌‌‌خواهند برگردند.» وی در پاسخ به این پرسش که چند فلسطینی در ذهن دارید، گفت: «همه آنها» و افزود: «فکر می‌‌‌کنم آنها هیجان‌‌‌زده خواهند شد.»
غزه سابقه طولانی و دردآوری از درگیری و بحران دارد. بسیاری از مردم غزه از نوادگان فلسطینی‌‌‌هایی هستند که در جریان جنگ 1948 پس از استقلال اسرائیل (رویدادی که در سراسر جهان عرب به نام «نکبه» شناخته می‌شود) خانه‌‌‌های خود را ترک کردند. اکنون ترامپ پیشنهاد می‌کند که آنها دوباره آواره شوند، هرچند کنوانسیون‌‌‌های ژنو - توافق‌‌‌نامه‌‌‌های بین‌المللی که ایالات متحده و اسرائیل هر دو تصویب کردند - جابه‌جایی اجباری جمعیت‌‌‌ها را ممنوع کرده‌اند. مصر در طول جنگ 1948 غزه را تصرف کرد و تا زمانی که اسرائیل آن را به همراه دیگر سرزمین‌های فلسطینی در جنگ 1967 تصرف کرد، آن را تحت کنترل داشت. فلسطینی‌‌‌ها در غزه سال‌ها پس از آن از مقاومت دست برنداشتند و اسرائیل در نهایت در سال 2005 از غزه خارج شد. اما دو سال بعد، پس از شکاف میان حماس و فتح، در نهایت حماس کنترل این منطقه را در دست گرفت.
در هفته‌‌‌های پس از آتش‌‌‌بس، «استیو ویتکاف»، فرستاده ترامپ در خاورمیانه، از غزه بازدید کرد و گفت که بازسازی آن 10 تا 15 سال طول خواهد کشید. ویتکاف روز سه شنبه به خبرنگاران گفت: «اگر یک صدم خسارتی که من در غزه دیدم شما داشتید، هیچ کس اجازه نمی‌یافت به خانه‌اش بازگردد. این چقدر خطرناک است. 30‌هزار مهمات منفجر نشده وجود دارد. ساختمان‌هایی هستند که هر لحظه ممکن است فروریزند. هیچ خدمات شهری وجود ندارد.» ترامپ هم به این موضوع پرداخت و گفت که بازگشت فلسطینیان به غزه واقع‌بینانه نیست. ترامپ قبل از آمدن نتانیاهو به خبرنگاران گفت: «آنها در حال حاضر هیچ جایگزینی ندارند جز خروج.»
او گفت: «منظورم این است که آنها آنجا هستند زیرا هیچ جایگزینی ندارند. آنها چه دارند؟ در حال حاضر غزه توده بزرگی از آوار است.» ترامپ گفت که اسکان مجدد فلسطینی‌ها شبیه پروژه‌های املاک و مستغلات نیویورک است که او کار خود را بر اساس آن بنا کرده است. نکته مهم مغفول در این دیدار این است که اشاره چندانی به این مساله نشد که اسرائیل مقصر این حجم از ویرانی در غزه است.
گزارشگران نیویورک تایمز می‌نویسند، «اندرو میلر»، مشاور سابق سیاست خاورمیانه در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما و جو بایدن و یکی از اعضای ارشد مرکز پیشرفت آمریکا، می‌گوید: «پیشنهاد ترامپ به معنای واقعی کلمه نامفهوم‌‌‌ترین پیشنهادی است که تا به حال از یک رئیس‌‌‌جمهور آمریکا شنیده‌‌‌ام.» ترامپ اصرار داشت که جدی است، حتی در شرایطی که بسیاری از خبرنگاران می‌‌‌پرسیدند آیا چنین چیزی امکان‌‌‌پذیر است یا خیر. رئیس‌جمهور آمریکا گفت: «این تصمیمی نبود که به سادگی گرفته شود.» با این حال، این پیشنهاد آنقدر خیالی به نظر می‌رسید، آنقدر خالی از جزئیات بود و آنقدر در تضاد با تاریخ بود که قضاوت در ارزش آن سخت بود.
این گزارشگران معتقدند خود ترامپ هم نمی‌داند چه می‌خواهد. آنها می‌نویسند: ترامپ در بعدازظهر سه‌شنبه، در حالی که برخی از دستورات اجرایی را امضا می‌کرد، به خبرنگاران گفت که فلسطینی‌ها «هیچ راه‌حلی» جز خروج از غزه نخواهند داشت، زیرا غزه فقط «محلی ویران شده است.» کمی بعد، او از نتانیاهو در دفتر بیضی شکل استقبال کرد و از این هم فراتر رفت و گفت که می‌‌‌خواهد «همه» آنها را جابه‌جا کنند و مردم غزه باید «هیجان زده» شوند تا در جایی بهتر زندگی کنند که او انتظار داشت مصر و اردن آن «جا» را فراهم کنند.