چاپ

بازار آریا -
مشروح گفت گوی خبرنگار جماران با غلامرضا انصاری معاون اقتصادی سابق وزیر امور خارجه و سفیر پیشین ایران در انگلیس، روسیه و هند را در ادامه می‌خوانید:
رئیس جمهور در سفر به خوزستان تأکید کرد که با همه جای دنیا غیر از رژیم صهیونیستی می‌توانیم رابطه داشته باشیم. مقام معظم رهبری نیز در فرمایشات اخیر خودشان تأکید کردند باید مراقب باشیم با چه کسی مواجهیم و با چه کسی معامله می‌کنیم. به نظر می‌رسد این فرمایش رهبری در رابطه با مذاکرات آینده بود. اما پس از آن وزیر امور خارجه در حاشیه نشست هیأت دولت گفت که تا به امروز هیچ انتقال پیامی بین ایران و آمریکا اتفاق نیفتاده است و ملاک ما همان بی اعتمادی گذشته ما به آمریکا است. ارزیابی شما از این فضا چیست؟
برداشت شخصی من از سخنان این سه بزرگوار و سخنرانی‌هایی که در هفته‌های اخیر داشته‌اند، هماهنگی و همسویی برای ورود به دوره جدیدی در سیاست خارجی با توجه به تحولات بسیار جدی و گسترده در صحنه منطقه و بین‌المللی است. همچنین فکر می‌کنم به خصوص صحبت مقام معظم رهبری در روز عید مبعث رسول اکرم(ص) چراغ سبزی بود برای دور جدیدی از مراودات هوشمندانه بر اساس عقل، ایمان، عزت، حکمت و مصلحت در صحنه‌های منطقه‌ای و بین‌المللی و دوجانبه با کشورها، به شیوه‌ای که دولت و شورای عالی امنیت ملی آن را تأیید کنند. البته ایران هیچگاه میز مذاکره را ترک نکرده و بارها حسن نیت طرف مقابل را آزموده ولی با شرایط جدید منطقه‌ای و بین‌المللی روبرو هستیم که نیاز به ابتکارات و محاسبات جدیدی هست.
می‌توانید اشاره‌ای به این تحولات تأثیرگذار بر ایران داشته باشید؟
تحولات، بسیار گسترده و ادامه‌دار است ولی به چند مورد مهم آن اشاره می‌کنم:
1- شاهد بحران اوکراین بودیم که معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی را به شدت تحت تأثیر قرارداده از جمله:
- روسیه در همه ابعاد استراتژیک به چین نزدیک شده، اروپا شدیدا نگران امنیت خود است و بدترین رابطه را با روسیه دارد،
- رابطه چین با اروپا به شدت آسیب دیده،
- اروپا با متهم کردن ایران در کمک به روسیه در جنگ اوکراین و اقدام ضد امنیت اروپا، بدترین مواضع و رفتارها را علیه ایران اتخاذ کرد و مرتب ایران را به اسنپ بک در موضوع برجام تهدید می‌کند در هر صورت فرصت کم ایران تا حل و فصل نهایی موضوع هسته‌ای در چهارچوب برجام از اهمیت بالایی برخوردار است،
- در حالی که با فشارهای آمریکا موضوع فلسطین در حال فراموشی بود و اعراب در حال عادی‌سازی روابط با اسرائیل بودند شاهد بزرگترین شکست تاریخی اطلاعاتی رژیم صهیونیستی در اقدام گروه‌های فلسطینی به نام طوفان الاقصی بودیم که علی‌رغم جنایات گسترده، رژیم صهیونیستی به هیچ‌کدام از اهداف خود نرسید و موضوع و سرنوشت فلسطین در رأس اخبار جهان قرار گرفت،
2- در آمریکا شاهد یک انتخابات استثنایی بودیم که منتخب آن با گذشتگان خود بسیار متفاوت است و به نظر می‌رسد قصد دارد با تکیه بر قدرت نظامی و علمی و مالی با روش شاهنشاهی امور داخل و مواجهه با دیگر کشورها را اداره کند که با اعتراضات گسترده روبرو خواهد شد. ترامپ قصد دارد خود را قدرتمند و خطرناک معرفی کند اگرچه اقدامات خطرناک از چنین شخصیتی غیر ممکن نیست.
3- آقای ترامپ قصد داشت بحران اوکراین را یک شبه حل کند، ولی عکس‌العمل روس‌ها حکایت از پیچیدگی و به درازا کشیدن ماجرا دارد و خواسته‌های بلند بالای آقای پوتین قابل توجه است.
4- در موضوع خاورمیانه با دخالت مؤثر، آتش بس را به نتانیاهو تحمیل کرد که بعد از شکست نتانیاهو در گسترش جنگ به منطقه این دومین شکست واضح برای او بود و اختلافات اجتماعی داخل و کابینه رژیم صهیونیستی را افزایش داد.
5- تصمیمات ترامپ در مورد اوکراین و گرین لند و موضعش در مورد حقوق بشر، خروج از نهاد و سازمان‌های بین‌المللی و محیط زیست و دیدگاه‌های ضد لبیرال دموکراسی‌اش به شدت اروپا(متحد دیرینه آمریکا) را نگران و عصبانی کرده و سرنوشت ناتو را زیر سؤال برده است.
6- چین به عنوان بزرگترین رقیب هژمونی آمریکا که نگرانی هر دو حزب آمریکاست، به سرعت در حال پیشرفت در حوزه‌های اقتصادی، نظامی، علمی و تکنولوژیست به ویژه پس از دستاوردهای اخیر چین، «دیپ سیک» که همه بازارهای «های تک» آمریکا را با بحران رو به رو کرد و اقدامات ترامپ در صحنه جهانی آینده مواجهه با چین را با ابهام روبرو کرده است.
7- رژیم صهیونیستی موفق شد ضربات جدی به گروه‌های فلسطینی و حزب الله لبنان وارد کند، ولی علی‌رغم هر گونه جنایتی که مرتکب شد، نتوانست آنها را از بین ببرد و به هیچ کدام از اهداف خود نرسید و از بدو تآسیس خود اینقدر از داخل و خارج دچار پاشیدگی و انزوای سیاسی در سطح جهان و نفرت عمومی قرار نگرفته بود.
8- در موضوع خاورمیانه، از اجلاس 1993 اسلو ترامپ اولین رئیس جمهور آمریکا است که با تندروهای اسرائیل در مورد نادیده گرفتن حقوق فلسطینی‌ها همسو است که قطعا در مقابل کشورهای منطقه، اسلامی و جهان قرار دارد و نفرت عمومی را علیه امریکا گسترش می‌دهد.
9- جمهوری اسلامی در حوزه توانمندی‌های نظامی، علمی و دانش هسته‌ای و موشکی و حوزه دانش بنیان و نیروی انسانی کارآمد، دستاوردهای بزرگی داشته است، ولی به علت هزینه بر بودن این دستاوردها و تحریم‌های به شدت مخرب و از طرف دیگر انتخاب مسیرهای اشتباه اقتصادی از جمله دخالت بیش از حد دولت در امورات اقتصادی، از نظر معیشت مردم و و انتظارات اجتماعی مردم با تنگناهایی رو به رو است که برای حل آنها نیاز به بازنگری و تصمیمات جدیدی در حوزه داخلی و مراودات خارجی خود دارد.
اینها نمونه‌هایی از تحولات داخلی و خارجی است که به طور مستقیم و یا غیر مستقیم بر ج.ا.ا. اثرگذار است و برای مواجهه با آنها شیوه‌های جدیدی می‌طلبد و نظام، نیاز به نگاه‌ها و توجهات جدید و بدیع دارد تا بتواند منافع خود را تأمین کند.
دشمن در حال القاء چه تصوراتی به افکار عمومی در مورد ایران است؟
پس از تحولات لبنان و سوریه «ضعف ایران» و ضرورت «حمله به ایران»، محور اصلی تبلیغات بوده است که مقام معظم رهبری در چند سخنرانی به دشمن از ارتکاب به اشتباه تحلیلی و ارزیابی در مورد توان ایران هشدار دادند و با اقدامات مانوری که انجام شد، ظاهرا کارساز بوده است و این تبلیغات تا حدودی فروکش کرد. موج جدیدی که آغاز کرده‌اند «ضعف و در نتیجه اشتیاق به مذاکره/م است که با روشنگری‌های ریاست محترم جمهوری و وزیر امور خارجه و سخنرانی مقام معظم رهبری مقابله خوبی با آن انجام شد.
اگر مذاکره‌ای با آمریکا صورت بگیرد چه ثمراتی می‌تواند برای مراودات بین المللی و اقتصادی ایران داشته باشد؟
قطعا تحریم‌ها آثار عمیق و مخربی بر اقتصاد و زیرساخت‌های کشور وارد کرده است؛ ولی ما نباید خود تحریمی‌ها را هم فراموش کنیم. ایران با توجه به ظرفیت‌ها و موقعیت جغرافیایی که دارد خیلی بهتر می‌توانست در مقابل تحریم‌ها و خنثی سازی آثار آن عمل کند، همان طور که در بعضی از زمینه‌ها اقدام شد. در هر صورت اگر مذاکرات به عنوان روش حل و فصل اختلافات و همزمان کنار گذاشتن تحریم‌ها توسط طرفین پذیرفته شود، که قطعا رسیدن به آن کار ساده‌ای نخواهد بود، فضای کاملا جدیدی بر مراودات خارجی ایران حاکم خواهد شد، ولی من این مرحله را فعلا بسیار دور از انتظار می‌بینم. اختلافات 46 ساله ایران و آمریکا زخم‌های عمیقی را ایجاد کرده که به سادگی قابل درمان نیست، ولی اگر بتوانند دو طرف از طریق مذاکره بی واسطه در مدیریت خصومت‌ها و توجه به اشتراکات و برنامه‌ریزی راه‌های بهبود زخم‌ها از موضع برابر، به توافق برسند، باز هم شروع مثبت و تأثیر گذاری است.
اساسا ورود به فضای مذاکره و تشریح مواضع و رفع ابهامات و حل اختلافات ممکن، محیط غیر خصمانه‌ای را فراهم می‌کند و ایران می‌تواند به محیط داخلی خود توجه آسان‌تری داشته باشد و به روابط خارجی خود گستردگی، تنوع و ثبات بیشتری بدهد.
اشاره داشتید که آمریکا تلاش دارد زودتر از خاورمیانه خلاص شود و به سراغ رقیب اصلی خود، چین برود. وقتی از ترامپ در مورد ایران سؤال کرده بودند گفته بود با یک تلفن می‌تواند مشکل را حل کند و در موضوع غزه این توانمندی را نشان داد. اگر مذاکرات ایران و آمریکا آغاز شود، چه مدت طول می‌کشد دو طرف روابط عادی داشته باشند؟
بله، ترامپ آرزو دارد با ادامه و تکمیل طرح ابراهیم، با محوریت ساختار سنتکام در خاورمیانه، خود را از دردسرهای این منطقه خلاص کند، که با توجه به عملکرد اسرائیل حساسیت جهان اسلام و افکار عمومی مردم جهان رؤیایی بیش نیست، ولی در رابطه با ایران، عرض کردم 46 سال روابط خصمانه و زخم‌های عمیق، یک شبه قابل ترمیم نیست ولی اگر آمریکا بپذیرد با ایران از موضع برابر و با حفظ احترام از طریق اقدامات عملی قابل اثبات، دور جدیدی از مراودات را آغاز کند، در مسیر درست و امیدوار کننده‌ای حرکت می‌کنیم.