چاپ

بازار آریا - توافق‌نامه 12.3 میلیارد پوندی امضا شده بین عراق و انگلیس، هرچند به ظاهر گامی مثبت در جهت تقویت روابط اقتصادی و سیاسی دو کشور است، اما از زاویه‌ای دیگر می‌توان به آن نگاه کرد که در حقیقت این پروژه می‌تواند به تنش‌ها و رقابت‌های جدید در خاورمیانه دامن بزند. به گفته رسانه‌های ترکیه‌ای به‌ویژه با توجه به پروژه‌های ترکیه در منطقه این توافق به نظر می‌رسد که بیشتر بر منافع سیاسی انگلیس متمرکز است تا بر تقویت واقعی همکاری‌های منطقه‌ای.
تأثیر منفی جاه‌طلبی‌های سیاسی انگلیس
در نگاه اول، توافق‌نامه مذکور به‌عنوان یک گام مثبت در جهت بازسازی عراق و ارتقای روابط دوجانبه معرفی می‌شود، اما واقعیت این است که انگلیس، به‌ویژه پس از برگزیت، به دنبال بازسازی نفوذ خود در خاورمیانه است و این قرارداد تنها ابزار دیگری برای تحقق این هدف به شمار می‌رود. رویکرد انگلیس در این توافق، عمدتاً به تحمیل منافع خود در منطقه و گسترش نفوذ سیاسی‌اش به‌ویژه در حوزه انرژی و زیرساخت‌ها می‌پردازد، که می‌تواند به جای هم‌افزایی اقتصادی، رقابت‌های منفی و تضاد منافع میان کشور‌های منطقه ایجاد کند. به‌ویژه اگر انگلیس سعی کند پروژه‌ها و قرارداد‌ها را در راستای اولویت‌های خود هدایت کند، احتمال دارد که تنش‌هایی با ترکیه و دیگر کشور‌های حوزه خلیج فارس شکل بگیرد.
پروژه جاده توسعه ترکیه در خطر رقابت‌های جدید
به گفته رسانه‌های ترکیه هدف اصلی پروژه جاده توسعه ترکیه تقویت تجارت منطقه‌ای و اتصال خلیج فارس به اروپا است. این پروژه، که با حمایت قطر و امارات متحده عربی نیز مواجه شده، ممکن است در صورت هم‌راستایی با منافع انگلیس تحت فشار قرار گیرد. اگر انگلیس بر پروژه‌های خود تمرکز کند و آن‌ها را در راستای منافع تجاری و سیاسی خود هدایت کند، نه تنها می‌تواند با ترکیه وارد رقابت شود، بلکه ممکن است باعث تضعیف همکاری‌های منطقه‌ای و تقویت رقابت‌ها گردد. این وضعیت می‌تواند فرصت‌های اقتصادی ترکیه در منطقه را با خطر مواجه کند و به ناآرامی‌های جدید دامن بزند.
سوءاستفاده از روابط تاریخی برای پیشبرد منافع انگلیس
یکی از نکات نگران‌کننده در این توافق، استفاده انگلیس از روابط تاریخی‌اش با کشور‌های حوزه خلیج فارس است. انگلیس با توجه به روابط نزدیک خود با عربستان سعودی و امارات، ممکن است تلاش کند تا این روابط را در جهت منافع خود در عراق و منطقه به کار گیرد. این رویکرد می‌تواند در برابر کشور‌های دیگر مانند ترکیه و ایران که در پروژه‌های منطقه‌ای حضور دارند، به نوعی تهدید به شمار آید. همچنین این سوءاستفاده از روابط تاریخی ممکن است نه تنها به هم‌افزایی منافع بین‌المللی منتهی نشود، بلکه به رقابت‌های بیشتر و درگیری‌های سیاسی و اقتصادی در منطقه بیانجامد.
تأثیرات منفی در زمینه انرژی و منابع طبیعی عراق
یکی از بخش‌های قابل‌توجه در توافق، سرمایه‌گذاری بریتیش پترولیوم (BP) در میدان‌های نفتی کرکوک است. اگرچه این گام به افزایش ظرفیت تولید نفت عراق کمک خواهد کرد، اما به‌ویژه با توجه به مناقشات موجود در مورد کرکوک و منابع انرژی آن، می‌تواند به شعله‌ور شدن درگیری‌های محلی و منطقه‌ای منجر شود. کرکوک که از نظر استراتژیک و اقتصادی برای ترکیه اهمیت زیادی دارد، به دلیل منابع انرژی و تراکم جمعیت ترکمن‌ها، می‌تواند کانون جدیدی از تنش‌ها و رقابت‌ها باشد.
چالش‌های ژئوپلیتیکی و عدم انسجام در سیاست‌های منطقه‌ای
اگر انگلیس نتواند سیاست‌های خود را با واقعیت‌های منطقه‌ای تطبیق دهد، ممکن است همکاری‌های منطقه‌ای به جای تقویت، با چالش‌های جدی مواجه شود. به‌ویژه اینکه ایران همچنان نفوذ زیادی در عراق دارد و احتمالاً نسبت به حضور انگلیس در این پروژه‌ها واکنش منفی نشان خواهد داد. همچنین، مواضع دولت ترامپ در قبال ایران نیز می‌تواند فضای سیاسی عراق را به‌طور قابل‌توجهی تحت تأثیر قرار دهد و فرصت‌هایی را برای انگلیس به‌منظور گسترش نفوذ خود ایجاد کند. اما این نفوذ ممکن است منجر به افزایش رقابت‌ها و تنش‌های جدید در منطقه شود.
رقابت‌های بیشتر یا همکاری‌های واقعی؟
با توجه به شرایط کنونی و رویکرد انگلیس در این توافق، احتمالاً این پروژه‌ها به جای اینکه به هم‌افزایی اقتصادی و تقویت همکاری‌های منطقه‌ای منجر شوند، موجب افزایش رقابت‌ها و ایجاد بحران‌های جدید در خاورمیانه خواهند شد. انگلیس باید مراقب باشد که در پی تحمیل منافع خود در منطقه نباشد، زیرا این کار می‌تواند روابط حساس میان کشور‌های مختلف را به خطر بیندازد. پروژه جاده توسعه که هدف اصلی آن تبدیل عراق به یک مرکز تجاری و لجستیکی است، در صورتی که با هماهنگی و رعایت منافع همه طرف‌ها پیش رود، می‌تواند به تقویت یکپارچگی اقتصادی و سیاسی در خاورمیانه کمک کند، اما اگر انگلیس منافع خود را در اولویت قرار دهد، این پروژه ممکن است به کانون رقابت‌های جدید تبدیل شود.