بازار آریا - دنیای
اقتصاد : بامداد دوشنبه و در آخرین روز سال 2024 که خبر درگذشت جیمی کارتر، رئیس‌جمهوری اسبق آمریکا، در صدر خبرهای دنیا قرارگرفت، خبرگزاری‌ها القاب مختلفی را برای او برگزیدند؛ القابی همچون بدشانس‌ترین رئیس‌جمهوری
آمریکا تا رئیس‌جمهور ناکام. اما هیچ‌کدام از تیترهایی که در خبرگزاری‌ها برای خبر درگذشت کارتر منتشر شده است، شاید نتواند به اندازه کافی پیوند نام او با
ایران را بیان کند. حتی روز درگذشت او هم به‌نوعی با نام
ایران پیوند خورد. او درست در روزی درگذشت که مصادف با چهل‌و‌هفتمین سال سفر به
ایران در سال 56 بود، همان سفری که در سخنرانی شب کریسمسش
ایران را به عنوان «جزیره ثبات در منطقه‌ای آشوب‌زده» معرفی کرد و شاه را «محبوب مردم» توصیف کرد. اما حوادث پس از آن سفر مشهور به تهران، طی یک سال غلط بودن سخنانش را ثابت کرد و از آنجا نام او با
ایران تا آخرین روز زندگی‌اش در صد‌سالگی عجین شد.
انقلاب اسلامی
ایران و فرار محمدرضا پهلوی از ایران، ماجرای استرداد محمدرضا پهلوی به ایران، اشغال سفارت
آمریکا و به گروگان گرفته شدن 444روزه 52 دیپلمات آمریکایی در تهران، شکست عملیات پنجه عقاب در صحرای طبس برای آزادی گروگان‌های آمریکایی، صدور اولین تحریم‌های آمریکایی علیه ایران، توقیف کلیه دارایی‌های
ایران در بانک‌های آمریکایی و شعبه‌های خارجی، توقف خرید
نفت از ایران، تشکیل نیروی موسوم به «واکنش سریع» در خلیج فارس، و قطع رابطه سیاسی
ایران و
آمریکا از جمله رویدادهایی بود که درکارنامه سی‌و‌نهمین رئیس‌جمهور
آمریکا در مورد
ایران تا لحظه آخر زندگی‌اش حک شد.
درواقع کارتر هیچ‌گاه نتوانست شکست خود در ماجرای تسخیر سفارت کشورش در تهران و شکست عملیات طبس را از کارنامه کاری‌اش پاک کند؛ مسائلی که درکنار بحران‌های داخلی کشورش در آن زمان، از او یک رئیس‌جمهور ناکام یا بداقبال از حزب دموکرات ساخت.
کارتر به‌عنوان یک رئیس‌جمهور دموکرات از سال 1977تا 1981 برای یک دوره چهارساله رئیس‌جمهور
آمریکا بود و درنهایت در رقابت با رونالد ریگان جمهوری‌خواه شکست خورد. یکی از مهم‌ترین دلایل شکست کارتر در کارزار انتخاباتی‌اش ناتوانی او در حل پرونده گروگانگیری دیپلمات‌های آمریکایی در تهران بود. از همان‌جا بود که نام
ایران دیگر او را رها نکرد. تایم‌لاین زیر درواقع بخش بزرگی از کارنامه کاری کارتر در ارتباط با
ایران است:
17 ژانویه 1979: کارتر در یک کنفرانس خبری اظهار کرد که شاه
ایران را ترک کرده است (روز قبل) و حکومت بختیار بر اساس قانون اساسی در راس امور است.
1 فوریه 1979: امام خمینی (ره) از تبعید در
فرانسه بازگشت تا رهبری انقلاب اسلامی
ایران را بر عهده بگیرد.
12 فوریه 1979: کارتر در یک کنفرانس خبری بر آمادگی
آمریکا برای همکاری با دولت
ایران تاکید کرد. او همچنین نسبت به محدودیت در صادرات
انرژی ایران ابراز نگرانی کرد.
4 نوامبر 1979: 66 دیپلمات آمریکایی در سفارت
آمریکا در تهران (لانه جاسوسی آمریکا) توسط دانشجویان خط امام گروگان گرفته شدند.
ایران در ادامه 14نفر از آنها را آزاد کرد.
11 دسامبر 1979: واردات
نفت از
ایران ممنوع شد.
13 نوامبر 1979: رونالد ریگان، فرماندار سابق کالیفرنیا، در یک سخنرانی تلویزیونی ملی نامزدی خود را برای ریاست‌جمهوری اعلام کرد.
14 نوامبر 1979: با دستور اجرایی، کلیه اموال دولت
ایران مسدود شد.
15 دسامبر 1979: محمدرضا پهلوی به اصرار ایالات متحده، به اقامت 10هفته‌ای‌اش در
آمریکا پایان داد و این کشور را به مقصد پاناما ترک می‌کند.
11 آوریل 1980: کارتر در جلسه مصاحبه با سردبیران و پخش‌کنندگان تلویزیونی گفت: در مورد گروگان‌هایی که در سفارت نگهداری می‌شوند، «ما حق استفاده از هر وسیله‌ای را که طبق قوانین بین‌المللی مجاز است برای خود محفوظ می‌دانیم».
28 آوریل 1980: استعفای سایروس ونس، وزیر امور خارجه وقت آمریکا، به دلیل عدم حمایت و مخالفت با تصمیم کارتر برای انجام ماموریت نظامی نجات گروگان‌های آمریکایی در ایران.
22 سپتامبر 1980: تبادل نظر با خبرنگاران در مورد جنگ
ایران و
عراق و آغاز تهاجم نظامی
عراق به
ایران که مصادف با آخرین ماه‌های ریاست‌جمهوری جیمی کارتر بود.
4 نوامبر 1980: رونالد ریگان در انتخابات
آمریکا پیروز شد و کارتر با 49رای الکترال در مقابل 489رای الکترال، از دور دوم ریاست‌جمهوری
آمریکا بازماند.
19 ژانویه 1981: صدور بیانیه الجزایر و امضای دستورالعمل اجرایی آن توسط جیمی کارتر در آخرین روز ریاست‌جمهوری‌اش.
20 ژانویه 1981: به دنبال صدور بیانیه الجزایر و انتقال حدود هشت‌میلیارد
دلار از دارایی‌های
ایران از
بانک فدرال «رزرو» نیویورک و شعب خارجی بانک‌های آمریکایی به یک حساب امانی دولت الجزایر نزد
بانک انگلیس، 52آمریکایی چند ساعت پیش از پایان ریاست‌جمهوری کارتر آزاد شدند و از طریق الجزایر روانه
آمریکا شدند و به این ترتیب بحران گروگانگیری دیپلمات‌های آمریکایی پس از 444روز پایان یافت. درواقع کارتر در حالی کاخ سفید را ترک کرد که پرونده به گروگان گرفته شدن دیپلمات‌هایش در
ایران را نتوانست به سرانجام برساند و گروگان‌ها 20دقیقه پس از سخنرانی رونالد ریگان در مراسم تحلیف ریاست‌جمهوری‌اش از سوی
ایران آزاد شدند.
سال‌ها پس از ترک کاخ سفید، جیمی کارتر در سال 2014در مصاحبه‌ای با شبکه سی‌ان‌بی‌سی درباره بحران گروگانگیری و تصمیمات دشواری که در دوران ریاست‌جمهوری‌اش گرفت، صحبت کرد. به گزارش یورنیوز، او در آن مصاحبه ادعا کرد: «من می‌توانستم دوباره انتخاب شوم اگر علیه
ایران اقدامی نظامی انجام می‌دادم. این کار نشان می‌داد که من قوی، قاطع و مرد هستم.»
جیمی کارتر مدعی شد: «من می‌توانستم
ایران را با سلاح‌هایی که داشتیم از نقشه محو کنم. اما در این فرآیند بسیاری از انسان‌های بی‌گناه کشته می‌شدند و این احتمالا شامل گروگان‌ها هم می‌شد. به همین دلیل من در برابر تمام این توصیه‌ها ایستادگی کردم و در نهایت همه دعاهایم مستجاب شد و تمامی گروگان‌ها سالم و آزاد به
خانه بازگشتند.»
او همچنین در مصاحبه دیگری که درسال 2015 انجام داد درباره بزرگ‌ترین پشیمانی‌اش در دوران ریاست‌جمهوری‌اش گفت: «کاش یک هلی‌کوپتر دیگر می‌فرستادم تا گروگان‌ها را نجات دهد و من دوباره انتخاب می‌شدم.»
بسیاری معتقدند کابوس انقلاب اسلامی
ایران و ماجرای تسخیر سفارت
آمریکا در
ایران هیچ گاه جیمی کارتر را رها نکرد. سرنوشت هم با او یاری نکرد و روز درگذشت او به‌نوعی با
ایران گره خورد. روز سفر تاریخی‌اش به تهران.