بازار آریا - حسین کریمی / تحلیلگر بازارهای مالی حذف چهار صفر از
پول ملی به معنای تغییر واحد
پول بوده و به‌عنوان یک اصلاح پولی شناخته می‌شود. این اقدام می‌تواند بر
اقتصاد و همچنین بازار
سرمایه اثرات قابل‌توجهی بگذارد که در ادامه به آن می‌پردازیم:
ساده‌سازی محاسبات و معاملات مالی: با حذف چهار صفر از
پول ملی، ارقام کوچک‌تر می‌شوند و همین موضوع کمک می‌کند تا گزارش‌دهی مالی ساده‌تر شود.
افزایش اعتماد به
پول ملی: در شرایط فعلی ریال
ایران یکی از بی‌ارزش‌ترین ارزهای جهان است و همین موضوع علاوه بر اثرات واقعی، اثرات روانی بسیار مخربی نیز دارد؛ بنابراین حذف چهار صفر از
پول ملی می‌تواند از نظر روانی اعتماد عمومی به
پول ملی را افزایش دهد و اثرات مخرب روانی را کاهش دهد.
کاهش هزینه‌های چاپ و نگهداری پول: با حذف چهار صفر علاوه بر اثرات روانی و همچنین ساده‌سازی محاسبات، نیاز به اسکناس‌های با ارزش پایین کاهش می‌یابد؛ بنابراین هزینه‌های چاپ و توزیع
پول نیز کاهش خواهد یافت.
تسهیل در
تجارت بین‌المللی: واحد
پول جدید می‌تواند در معاملات خارجی اعتبار بیشتری به همراه داشته باشد، به‌ویژه اگر همزمان با حذف چهار صفر از
پول ملی میزان
تورم نیز کاهش یابد.
برای اجرای بهتر سیاست حذف چهار صفر از
پول ملی می‌توان از تجربه کشورهای دیگر که چنین سیاستی را اجرا کرده‌اند استفاده کرد. به عنوان نمونه ترکیه در سال 2005 چنین سیاستی را به صورت نسبتا موفق، البته با حذف شش صفر از
پول ملی خود اجرایی کرد. قابل توجه است که ترکیه از 1970 تا اوایل 2000 با
تورم مزمن و بسیار بالا مواجه بود. در دهه 1990، نرخ
تورم سالانه گاهی به بیش از 100درصد نیز می‌رسید. در آن زمان ارزش
پول ملی ترکیه به‌طور مداوم کاهش می‌یافت و اسکناس‌های با ارزش اسمی بسیار بزرگ (مانند یک میلیون لیر) رایج شده بود. همین موضوع باعث شد تا ترکیه سیاست حذف شش صفر از
پول ملی خود را اجرایی کند. نکته مهم در ارتباط با کشور ترکیه این بود که حذف صفر از
پول ملی همراه با اصلاحات ساختاری گسترده‌ای و با کمک صندوق بین‌المللی
پول (IMF) و
بانک جهانی اجرا شد.
در نهایت و در یک جمع‌بندی می‌توان بیان کرد که حذف شش صفر از
پول ملی ترکیه سبب شد
تورم در این کشور تا حدود زیادی کنترل شود؛ این موضوع همچنین در جذب سرمایه‌گذاری خارجی نیز موثر بود. با وجود اثرات مثبت فراوان حذف صفر از
پول ملی، این موضوع هزینه‌های زیادی نیز به همراه دارد و هیچ تضمینی برای موفقیت این طرح وجود ندارد. از مهم‌ترین چالش‌ها و مشکلات حذف چهار صفر از
پول ملی می‌توان به این موارد اشاره کرد:
هزینه‌های اجرایی: تغییر سیستم‌های مالی، بانکی و حسابداری هزینه‌بر خواهد بود.
نیاز به اصلاحات پایدار: اگرچه حذف صفرها اثرات مثبت روانی و
اقتصادی به همراه دارد اما موفقیت بلندمدت آن به ادامه اصلاحات
اقتصادی وابسته خواهد بود.
تاثیر محدود در کوتاه‌مدت: حذف صفرها به‌تنهایی نمی‌تواند مشکلات بنیادی
اقتصاد ایران را حل کند و نیاز است در کنار این سیاست، اقدامات و سیاست‌های مکمل نیز اجرایی شود.
جمع‌بندی
برای اجرای موفقیت‌آمیز حذف صفر از
پول ملی نیاز است دولت قبل از اجرای این سیاست ابتدا
تورم را کنترل کرده و وضعیت
اقتصاد را از حالت بی‌ثبات فعلی خارج کند. همچنین نیاز است دولت و
بانک مرکزی با انجام اقدامات لازم نقدینگی را کنترل کرده و نظام بانکی را اصلاح کرده و به عبارتی دیگر اصلاحات
اقتصادی لازم را انجام دهد.
قابل توجه است که
ایران اکنون با مشکلاتی مانند
تورم بالا، نقدینگی زیاد و بی‌ثباتی
اقتصادی مواجه است که این مشکلات می‌توانند اثرات مثبت حذف صفر را محدود کرده یا حتی خنثی کنند؛ بنابراین نیاز است قبل از انجام این سیاست ابتدا شرایط لازم برای اثرگذاری آن فراهم شود. شایان ذکر است که حذف چهار صفر از
پول ملی به‌تنهایی موفق نخواهد بود و نیاز است با ایجاد زیرساخت‌های مناسب، سیاست‌های پولی و مالی انقباضی و حمایت خارجی شرایط لازم برای موفقیت طرح فراهم شود. به‌نوعی می‌توان گفت حذف صفر باید بخشی از یک برنامه جامع اصلاحات
اقتصادی باشد، نه اقدامی جداگانه.