بازار آریا - دنیای
اقتصاد - صدیقه نژادقربان : کوهستان‌‌‌ها در زندگی بشر از ابتدا تا آینده زمین، نه‌تنها تاثیرگذار است بلکه امری حیاتی و بسیار حائز اهمیت است. اما برآیند جریاناتی که بر روی سیاره رخ داده، این جواهر طبیعی را در معرض خطری جدی قرار داده است. از ناامنی غذایی، تغییرات آب و هوایی و از دست دادن تنوع زیستی، تا عدم‌دسترسی به خدمات، نابرابری‌‌‌های جنسیتی،
فقر و مهاجرت، مناطق کوهستانی جهان امروز را با چالش‌‌‌هایی بزرگ مواجه کرده است.
کوه‌‌‌ها بیش از 25درصد از سطح زمین را پوشانده‌‌‌اند و حدود یک میلیارد نفر در آن زندگی می‌کنند. ساکنان مناطق مرتفع و کوهستانی جهان همچنین محصولات غذایی کلیدی و بیشتر آب شیرین جهان را فراهم می‌کنند. اما اکنون بحران آب و هوا و بهره‌‌‌برداری بیش از حد از منابع طبیعی، تهدیدی جدی برای اکوسیستم‌های کوهستانی است. افزایش دما موجب ذوب شدن یخچال‌‌‌های طبیعی با سرعت بی‌‌‌سابقه‌‌‌ای شده و بر منابع آب تاثیر می‌‌‌گذارد و افراد و حیواناتی را که کوه را
خانه خود می‌‌‌نامند، تحت‌تاثیر قرار می‌دهد.
سازمان ملل به همراه سازمان خواربار و
کشاورزی ملل متحد (فائو) اخیرا و به مناسبت روز جهانی کوهستان (11 دسامبر) با تاکید بر بحران‌هایی که کوهستان‌‌‌ها را به‌‌‌عنوان یکی از منابع حیاتی بشریت تهدید می‌کند، راهحلهایی را برای آینده پایدار کوهستان‌‌‌ها با سه‌‌‌محور «نوآوری، سازگاری و جوانان» ارائه کرده است.
کوه‌‌‌ها جواهرات طبیعی هستند که باید آنها را غنیمت بشماریم. آنها
خانه 15درصد از جمعیت جهان هستند و حدود نیمی از نقاط مهم تنوع زیستی جهان را میزبانی می‌کنند. آنها آب شیرین را برای زندگی روزمره نیمی از بشریت فراهم کرده و به حفظ
کشاورزی و تامین
انرژی پاک و دارو کمک می‌کنند.
متاسفانه کوه‌‌‌ها در معرض تهدید تغییرات آب و هوایی، بهره‌‌‌برداری بیش از حد و آلودگی قرار دارند که این خطر را برای مردم و کره زمین افزایش می‌دهد. با ادامه گرم شدن آب و هوای جهانی، ذوب شدن یخچال‌‌‌های طبیعی کوهستانی بر منابع آب شیرین در پایین‌دست تاثیر می‌‌‌گذارد و مردم کوهستان یا به‌‌‌عبارتی برخی از فقیرترین مردم جهان، با سختی‌های بیشتری برای بقا مواجه می‌‌‌شوند.
شیب‌‌‌های تند به این معنی است که پاکسازی جنگل برای کشاورزی، سکونتگاه‌‌‌ها یا زیرساخت‌‌‌ها می‌تواند باعث فرسایش خاک و همچنین از بین رفتن زیستگاه شود. «فرسایش» و «آلودگی» به کیفیت آب جاری در پایین‌دست و بهره‌‌‌وری خاک آسیب می‌‌‌رساند. در واقع، بیش از 311 میلیون نفر از مردم روستاهای کوهستانی در کشورهای در حال توسعه در مناطقی زندگی می‌کنند که در معرض تخریب تدریجی زمین قرار دارند که 178 میلیون نفر از آنها در برابر ناامنی غذایی آسیب‌‌‌پذیر هستند.
از 20 گونه گیاهی که 80درصد غذای جهان را تامین می‌کنند، شش گونه از آنها یعنی ذرت، سیب‌زمینی، جو، سورگوم، گوجه‌فرنگی و سیب از کوه‌‌‌ها منشأ گرفته و تنوع یافته‌اند.
اما آنچه در حال حاضر شاهد آن هستیم اینکه، اکوسیستم‌های کوهستانی در معرض خطر آلودگی قرار دارند و میکروپلاستیک‌ها حتی در ارتفاعات قله اورست نیز پیدا شده‌‌‌اند. بر اساس داده‌‌‌های پانل بین‌دولتی تغییرات آب و هوا، تا 84درصد از گونه‌‌‌های کوهستانی بومی در معرض خطر انقراض قرار دارند.
این مشکل همه ما را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. گزارش مشترک سازمان ملل و فائو تاکید می‌کند، مردم جهان باید ردپای کربن را از زندگی پاک کنند و مراقب این گنجینه‌‌‌های طبیعی باشند.
راهحلهای کوهستانی برای آینده‌‌‌ای پایدار
روز جهانی کوهستان که از سال 2003 توسط فائو جشن گرفته می‌شود، آگاهی در مورد اهمیت کوه‌‌‌ها برای زندگی ایجاد می‌کند، فرصت‌‌‌ها و محدودیت‌های توسعه کوهستان را برجسته می‌سازد و اتحادهایی ایجاد می‌کند که تغییرات مثبتی را برای مردم کوهستان و محیط‌‌‌های اطراف جهان به ارمغان می‌‌‌آورد.
اهمیت کوهستان و خطراتی که آن را تهدید می‌کند باعث شده تا موضوع امسال روز جهانی کوهستان، با عنوان «راه حل‌‌‌های کوهستانی برای آینده‌‌‌ای پایدار- نوآوری، سازگاری و جوانان» نام‌گذاری شود.
طی قرن‌‌‌ها، جوامع کوهستانی راهحلهایی برای سازگاری با محیط‌‌‌های خشن خود، مقابله با تغییرات آب و هوایی، کاهش
فقر و حفاظت یا احیای تنوع زیستی و اکوسیستم‌ها در مناطق کوهستانی ایجاد کرده‌‌‌اند. هدف روز جهانی کوهستان 2024 تمرکز بر راهحلهای نوآورانه، تقویت استراتژی‌‌‌های سازگاری و توانمندسازی جوانان برای آینده‌‌‌ای پایدار است.
روز جهانی کوهستان 2024 (IMD 2024) دقیقا بر ظرفیت و نیازهای مردم خود از طریق رویکرد سه‌‌‌گانه «نوآوری، سازگاری و جوانان» متمرکز است.
نوآوری برای پرداختن به مسائل پیچیده مرتبط با کوه ضروری است. این موضوع شامل پیشرفت‌‌‌های فناوری، مانند راهحلهای
دیجیتال برای نظارت و حفاظت، و همچنین حل مشکلات خلاقانه مانند
کشاورزی هوشمند با آب و هوا و رویکردهای جدید برای معیشت، مدیریت منابع و تامین مالی است.
از آنجا که تغییرات آب و هوایی فشارهای محیطی را بر کوه‌‌‌ها تشدید می‌کند، سازگاری برای ایجاد انعطاف‌‌‌پذیری و کاهش آسیب‌‌‌پذیری ضروری می‌شود. استراتژی‌‌‌های سازگاری متناسب با اکوسیستم‌ها و جوامع کوهستانی شامل راهحلهایی مانند رویکردهای مبتنی بر اکوسیستم برای کاهش خطر بلایا و ادغام سیستم‌های دانش بومی است. در نهایت، مشارکت فعال، معنادار و فراگیر جوانان در تصمیم‌گیری برای تضمین پایداری طولانی‌مدت راهحلهای کوهستانی ضروری است. جوانان به اقدامات اقلیمی، برابری جنسیتی، عدالت اجتماعی، نوآوری، ارتقای فرهنگ و شمولیت متعهد هستند. IMD 2024 کار شایسته و اشتغال با کیفیت برای جوانان، آموزش همگانی و در دسترس، و فرصت‌‌‌های کارآفرینی را که به حفاظت و استفاده پایدار از منابع کوهستانی کمک می‌کند، ترویج می‌دهد. روز جهانی کوهستان 2024 بستری برای تبادل دانش، نمایش بهترین شیوه‌‌‌ها و بسیج کنش جمعی است. با پذیرش نوآوری، سازگاری، توانمندسازی جوانان و رویکردهای مشارکتی، می‌توان راه را برای آینده‌‌‌ای پایدارتر و انعطاف‌‌‌پذیرتر برای جوامع کوهستانی و اکوسیستم‌ها هموار کرد.