چاپ

بازار آریا - رسانه‌ها به‌عنوان نهاد‌های مؤثر در اطلاع‌رسانی و توسعه فرهنگی-اجتماعی در ایران همواره با چالش‌های مختلفی مواجه بوده‌اند. اولین گزارش رسانه ایران، که توسط پلتفرم تریبون تهیه و منتشر شده، به بررسی وضعیت رسانه‌های تحت وب کشور در سال 1402 پرداخته و نشان می‌دهد که عوامل اقتصادی، فیلترینگ و کاهش منابع مالی، جدی‌ترین موانع بر سر راه رسانه‌ها هستند.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
مشکلات مالی و بحران اقتصادی؛ بزرگ‌ترین چالش رسانه‌ها طبق داده‌های گزارش، مشکلات اقتصادی و مالی مهم‌ترین چالش رسانه‌ها در سال 1402 بوده است. بیش از 50 درصد رسانه‌ها کاهش درآمد خود را نسبت به سال گذشته اعلام کرده‌اند. دلیل اصلی این افت درآمد به کاهش حمایت‌های مالی و رکود تبلیغات در پلتفرم‌های رسانه‌ای بازمی‌گردد. از سوی دیگر، تورم بالای اقتصادی و هزینه‌های روزافزون برای تولید محتوا و مدیریت زیرساخت‌ها، رسانه‌ها را با بحران مالی جدی روبه‌رو کرده است.
در این گزارش آمده است که نزدیک به 83 درصد رسانه‌ها برای کاهش هزینه‌های خود، اقدام به تعدیل نیرو، متوقف‌کردن توسعه رسانه و کاهش محتوای تولیدی کرده‌اند. این روند، نشان از وضعیت نابسامان اقتصادی رسانه‌ها و تلاش برای بقا در شرایط دشوار دارد.
فیلترینگ و اختلالات اینترنت؛ ضربه‌ای به دسترسی رسانه‌ها در کنار مشکلات اقتصادی، فیلترینگ و اختلالات اینترنت یکی دیگر از چالش‌های عمده رسانه‌ها در سال گذشته بوده است. بیش از 56 درصد مدیران رسانه‌ها اعلام کرده‌اند که فیلترینگ باعث محدودیت در استفاده از سرویس‌های بین‌المللی موردنیاز رسانه‌ها شده و سرعت و دسترسی به سایت‌ها را کاهش داده است.
اختلالات اینترنت در سال 1402، تأثیر مستقیمی بر کاهش ترافیک وب‌سایت‌های خبری و رسانه‌ها داشته است؛ چراکه بسیاری از مخاطبان از طریق شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها به رسانه‌ها دسترسی پیدا می‌کنند و فیلترینگ این ابزارها، ارتباط رسانه‌ها با مخاطبان را دچار بحران کرده است.
وضعیت خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای بر اساس داده‌های این گزارش، حقوق خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای کفاف نیاز‌های مالی آنها را نمی‌دهد. بیش از 84 درصد خبرنگاران، دبیران سرویس و سردبیران اعلام کرده‌اند که برای تأمین معیشت خود مجبور به اشتغال در شغل دوم هستند. این مسئله باعث شده تا تمرکز این افراد بر فعالیت‌های رسانه‌ای کاهش یابد و کیفیت تولید محتوا در رسانه‌ها تحت‌تأثیر قرار گیرد.
همچنین، 54 درصد خبرنگاران و سردبیران تحت پوشش بیمه قرار ندارند. این آمار نشان می‌دهد که بسیاری از فعالان رسانه‌ای در شرایط کاری ناپایدار فعالیت می‌کنند و امنیت شغلی آنها به خطر افتاده است.
درآمد رسانه‌ها؛ وابستگی به تبلیغات و رپورتاژ در بررسی کانال‌های درآمدی رسانه‌ها، انتشار رپورتاژ آگهی به‌عنوان اصلی‌ترین منبع درآمد معرفی شده است. پس از آن، فروش بک‌لینک و تبلیغات بنری قرار دارند. این وابستگی به تبلیغات نشان می‌دهد که مدل‌های درآمدی رسانه‌های ایرانی همچنان سنتی است و امکان تنوع‌بخشی به این مدل‌ها فراهم نشده است.
نزدیک به 30 درصد رسانه‌ها در سال 1402 با کاهش درآمد مواجه بوده‌اند، درحالی‌که تنها 42 درصد توانسته‌اند درآمد خود را افزایش دهند. این اعداد نشان از آسیب‌پذیری بالای رسانه‌ها در برابر نوسانات اقتصادی و کاهش تقاضا برای تبلیغات دارد.
تأثیر سرمایه‌گذاری بخش خصوصی بیش از 90 درصد مدیران رسانه‌ای معتقدند که سرمایه‌گذاری بخش خصوصی می‌تواند به بهبود وضعیت مالی رسانه‌ها کمک کند. بااین‌حال، 61 درصد رسانه‌ها تمایل دارند سرمایه‌گذار جذب کنند، اما چالش‌های موجود از جمله ضعف بازار سرمایه‌گذاری در بخش رسانه، مانع از تحقق این هدف شده است.
چشم‌انداز آینده؛ راهکار‌ها و پیشنهاد‌ها گزارش رسانه ایران تأکید دارد که برای برون‌رفت از چالش‌های موجود، باید به چند محور کلیدی توجه شود:
1. بازبینی مدل‌های درآمدی رسانه‌ها و کاهش وابستگی به تبلیغات سنتی.
2. حمایت‌های دولتی و سیاست‌گذاری‌های پایدار برای کاهش تأثیر فیلترینگ و اختلالات اینترنت.
3. افزایش سرمایه‌گذاری بخش خصوصی و حمایت از نوآوری در مدل‌های کسب‌وکار رسانه‌ای.
4. بهبود وضعیت معیشتی خبرنگاران و فعالان رسانه‌ای از طریق ایجاد امنیت شغلی و بیمه.
گزارش جامع رسانه ایران نشان می‌دهد که رسانه‌های کشور در سال 1402 با مشکلات متعددی از جمله بحران مالی، فیلترینگ و کاهش درآمد دست‌وپنجه نرم کرده‌اند. این چالش‌ها نه‌تن‌ها بر کیفیت محتوای تولیدی اثر گذاشته، بلکه وضعیت فعالان رسانه‌ای را نیز تحت تأثیر قرار داده است. در شرایط کنونی، حمایت‌های هدفمند و سیاست‌گذاری‌های هوشمندانه می‌تواند زمینه‌ساز رشد و بهبود وضعیت رسانه‌ها و بازگشت آنها به مسیر توسعه باشد.
منبع: گزارش جامع رسانه، تریبون