بازار آریا - فائزه مومنی در گزارشی با مشاورت سمیه توحیدلو، جامعه‌شناس، به این موضوع پرداخته است که چرا
مهاجرت امری ساده نیست؟
به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ سیاستمداران فکر می‌کنند
مهاجرت کردن امری ساده است؛ به همین دلیل خطاب به جوانانی که ترک وطن کردهاند یا آنها که قصد
مهاجرت دارند، یا اتهام بی‌علاقگی به وطن می‌زنند یا تصمیم آنها برای
مهاجرت را زیر سوال می‌برند.
طرح این اتهامات خطاب به جوانانی که
مهاجرت کردهاند، همیشه غیرمنصفانه است. به‌خصوص برای سیاستمدارانی که وضعیت امروز کشور مدیون تصمیم‌های نادرست آنهاست.
اخیراً رئیس‌جمهوری در جمع دانشجویان دانشگاه شریف گفته: «رفتن ساده است ولی می‌توانید بمانید و
ایران را بسازید.» هرچند مسعود پزشکیان سعی کرده منصفانه‌ترین نگاه را به مقوله
مهاجرت داشته باشد اما آنچه ایشان مطرح کرده، خلاف نظراتی است که جوانانِ مهاجرت‌کرده مطرح می‌کنند.
اصولاً
مهاجرت یک تصمیم ساده نیست و اغلب افرادی که
مهاجرت کردهاند، مراحل بسیار سختی را پشت سر گذاشته‌اند. احتمالاً ماه‌ها و شاید سال‌ها طول می‌کشد که افراد تصمیم به
مهاجرت می‌گیرند و زمان زیادی لازم است که این تصمیم عملی شود.
فردی که
مهاجرت می‌کند، دارایی‌هایش را می‌فروشد و در کشوری دیگر باید از صفر شروع کند.
در سال‌های گذشته شمار زیادی از ایرانیان برای ادامه تحصیل از کشور خارج شده‌اند.
ایران در سال‌های 2019 و 2020 در فهرست 20 کشوری قرار گرفته است که دانشجویانش میل به ماندن ندارند و برای ادامه تحصیل راهی دانشگاه‌های بین‌المللی می‌شوند.
آن‌گونه که رصدخانه
مهاجرت گزارش داده، در حال حاضر بیش از 350 هزار دانشجو خواستار آزاد شدن مدارک خود شده‌اند تا بتوانند مسیر
مهاجرت خود را هموار کنند. درخواست چنین حجمی از
مهاجرت دانشجویان، واکنش‌های متفاوت مدیران دولتی و سیاستمداران را به دنبال داشته است.
پژوهش‌های
اقتصادی نشان می‌دهد جوامع توسعه‌یافته در چهار جنبه با کشورهای در حال توسعه متفاوت‌اند؛ این کشورها دارای
اقتصاد شکوفا و در حال رشد، دولت پاسخگو به شهروندان، بوروکراسی توانا و حاکمیت قانون هستند.
اغلب افرادی که
مهاجرت می‌کنند به این امید از کشور خارج می‌شوند که به سطحی از این جنبه‌ها دسترسی پیدا کنند.
جدایی کار از
خانه جزو اصول بوروکراسی است و به نظر می‌رسد بوروکراسی در جوامع خارج از
ایران متفاوت عمل می‌کند و به لحاظ فرهنگی، اجتماعی، هویتی و
اقتصادی درگیر خواهید شد.
ممکن است در اینجا یک دانشجو یا استاد دانشگاه برجسته یا متخصص حرفه‌ای باشید و در شبکه خودتان رشد، و پله‌های زیادی در وطن خود طی کرده باشید، اما بعد از
مهاجرت باید از قدم اول شروع کنید.
بنابراین
مهاجرت اساساً کار ساده‌ای نیست؛ یعنی افسوس افرادی که آن سوی آب‌ها هستند و سختی می‌کشند یا جور دیگری با بیماری یا مرگ عزیزان‌شان مواجه می‌شوند، همگی ضربه‌های عاطفی و روحی در کنار تمام ویژگی‌های
اقتصادی است.
مهاجرت یک تصمیم فردی است. کسی که
مهاجرت می‌کند به دنبال جریان آزاد
سرمایه در جامعه جهانی است و می‌خواهد خودش را عضوی از جامعه بزرگ جهانی کند که به خاطر تحریم‌ها و شرایط داخل کشور، این امکان اگر هم وجود دارد دسترسی به آن سخت است و برای همه شدنی نیست.
نمی‌شود صرفاً به سختی یا آسانی
مهاجرت نگاه کرد. حتی اخلاقاً نمی‌شود به افراد گفت بمانید و اینجا را بسازید؛ چون ممکن است کسی نخواهد به عنوان پرچم‌دار عمل کند؛ یعنی مسوولیت اجتماعی بزرگی را به‌عهده بگیرد و بیشتر کیفیت زندگی فردی خودش مورد تصورش است یا حتی تصورش این است که باید برود و بیاموزد و اگر بعد در داخل کشور شرایط بهتری پیش آمد، برگردد.
نکته‌ای که درباره
مهاجرت وجود دارد این است که نفس
مهاجرت نیست که برای جامعه مهاجر‌فرست ضربه‌زننده است، بلکه برنگشتن، عدم امکان‌های رابطه‌ای و سخت یا سیاسی شدن اینهاست که مشکل ایجاد می‌کند.
در این شرایط دیگر معنادار نیست که بگوییم بمانید و بسازید؛ یعنی واقعیت قضیه این بود که این صورت مساله که گفته می‌شود، صورت مساله درستی نیست.
اگر یک مسیر باز ایمن وجود داشته باشد، تک‌تک مهاجران در توسعه کشور، بهره‌وری بیشتر حوزه‌های
اقتصادی و کیفیت بالاتر آموزش، پژوهش و فرهنگ می‌توانند اثرگذار باشند.//
منبع:
تجارت فردا، شماره 572