چاپ

بازار آریا - گروه بین‌الملل دفاع‌پرس: با بهبود روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و ترکیه، دو طرف در سال 1993 تصمیم به تأسیس شورای کسب‌وکار ترکیه-اسرائیل گرفتند تا به تقویت ارتباطات اقتصادی دو جانبه کمک کنند. فعالیت‌های این شورا بر روی فناوری اطلاعات، نوآوری، فناوری‌های پیشرفته، تجهیزات پزشکی، کشاورزی و غذا متمرکز بود.این شورا همچنین بازدیدهایی از هیأت‌های مشترک کسب‌وکار ترکیه و اسرائیل از جمهوری‌های آسیای مرکزی سازماندهی کرد تا به تشویق همکاری‌های مشترک در کشورهای ثالث بپردازد.
در سال های اخیر تمرکز شورا بر پیشبرد همکاری در زمینه‌های فناوری، ساخت و ساز، انرژی و مالی بوده است.در حال حاضر از جمله مهم‌ترین حوزه‌های همکاری اقتصادی میان ترکیه و رژیم صهیونیستی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: تجارت دوجانبه ترکیه و اسرائیل از سال‌ها پیش روابط تجاری گسترده‌ای داشته‌اند. حتی در دوره‌هایی که روابط سیاسی آن‌ها تنش‌زا بوده، تجارت دوجانبه تحت تأثیر منفی قرار نگرفته است. ارزش تجارت میان دو طرف در دهه‌های اخیر به طور پیوسته افزایش یافته و ترکیه به یکی از شرکای تجاری اصلی اسرائیل تبدیل شده است.صادرات ترکیه به اسرائیل شامل محصولات کشاورزی، ماشین‌آلات، مواد شیمیایی و منسوجات می‌شود، در حالی که اسرائیل به ترکیه محصولاتی مانند فناوری‌های پیشرفته، تجهیزات الکترونیکی و محصولات شیمیایی صادر می‌کند.سال 2022 به‌عنوان یک نقطه عطف مهم در روابط تجاری بین دو طرف (ترکیه و اسرائیل) محسوب می‌شود. زیرا این سال با حجم تجارت بی‌سابقه و رتبه‌بندی ترکیه به‌عنوان چهارمین صادرکننده بزرگ به اسرائیل با 6.7 میلیارد دلار رقم خورد.زمینه‌های اصلی صادرات شامل آهن و فولاد به ارزش 1.2 میلیارد دلار، مواد شیمیایی به ارزش 670 میلیون دلار، خودروها به ارزش 545 میلیون دلار و موارد دیگر بود. شایان ذکر است که آهن ترکیه در صدر فهرست صادرات به بازار اسرائیل قرار دارد و 65 درصد از نیازهای فولادی اسرائیل را که در صنایع مختلف از جمله صنایع نظامی استفاده می‌شود، تأمین می‌کند. در همان سال، 17 شرکت ترکیه‌ای که در تولید و صادرات آهن و فولاد تخصص دارند، توافق‌نامه‌های همکاری با نزدیک به 400 شرکت اسرائیلی برای افزایش صادرات امضا کردند. در سال 2022، اسرائیل در فهرست صادرکنندگان به ترکیه در رتبه 29 قرار داشت و حجم صادرات آن به ترکیه 2.5 میلیارد دلار بود. صادرات اسرائیل به ترکیه شامل مواد شیمیایی، محصولات پلاستیکی نهایی، فرآورده‌های نفتی و موارد دیگر بود. انرژی و همکاری‌های استراتژیک علاوه بر روابط تجاری میان ترکیه و اسرائیل، یک ارتباط اقتصادی استراتژیک غیرمستقیم نیز بین آنکارا و تل‌آویو وجود دارد. به دلیل موقعیت جغرافیایی و ظرفیت‌های اقتصادی ترکیه، این کشور به‌عنوان یک راهرو انرژی مهم در منطقه محسوب می‌شود. 60 درصد از تأمین نفت اسرائیل از جمهوری آذربایجان و قزاقستان تأمین می‌شود و این نفت از طریق خاک و آب‌های سرزمینی ترکیه عبور می‌کند.به گزارش روزنامه اقتصادی اسرائیلی «The Marker»، این مزیت به اردوغان قدرتی می‌دهد تا در صورت لزوم، ضربه‌ای به اقتصاد اسرائیل وارد کند. همچنین، این جنبه از روابط اقتصادی بین ترکیه و اسرائیل را می‌توان به تمایلات ترکیه برای ساخت یک خط لوله گاز که گاز اسرائیل را از طریق ترکیه به اروپا منتقل کند، مرتبط دانست. دو طرف همچنین در زمینه اکتشاف گاز در حوضه شرقی دریای مدیترانه همکاری می‌کنند، در راستای مانورهای ترکیه که به منظور تقویت ادعاهای خود در مورد مرزهای دریایی‌اش انجام می‌دهد.با این اوصاف انرژی یکی از حوزه‌های مهم همکاری بین ترکیه و اسرائیل است. اسرائیل به دلیل منابع گاز طبیعی کشف شده در مدیترانه شرقی، به عنوان یک بازیگر مهم در حوزه انرژی در منطقه شناخته شده است. ترکیه که به عنوان یک مرکز ترانزیت انرژی در نظر گرفته می‌شود، به اسرائیل به چشم یک شریک بالقوه برای انتقال گاز طبیعی به اروپا نگاه می‌کند. مذاکراتی درباره احداث خطوط لوله انتقال گاز از اسرائیل به ترکیه و سپس به اروپا انجام شده است، هرچند که این پروژه‌ها به دلیل عوامل سیاسی و اقتصادی هنوز به سرانجام نرسیده‌اند؛ اما دو طرف امید زیادی به همکاری در این حوزه دارند. گردشگری گردشگری نیز یکی از بخش‌های مهم روابط اقتصادی دو طرف است. در ژوئیه 1992 به دنبال سفر وزیر جهانگردى اسرائیل به ترکیه، توافق‏نامه مهمى در این مورد به امضاء رسید که براساس آن، طرفین تسهیلات زیادى را در زمینه مهاجرت و توریسم براى اتباع دو طرف در نظر گرفتند. یهودیان ترک‌تبار نیز با سفر به اسرائیل، نقش مهمى در معرفى پتانسیل‌هاى مختلف ترکیه ایفا مى‏کنند. علاوه بر این، اسرائیل قصد دارد از طریق این صنعت، مقدمات سفر اتباع اسرائیلى را به کشورهاى منطقه و بالعکس فراهم کند. طبق برآورد کارشناسان، سفرهاى اتباع اسرائیلى به ترکیه رشد چشمگیرى یافته و به منبع درآمدى براى ترکیه تبدیل شده است.در حال حاضر یکی از عمده‌‏ترین بخش همکاری‌هاى اقتصادى و تجارى ترکیه و اسرائیل، بخش توریسم و جهانگردى است. به‌نحوی که هزاران گردشگر اسرائیلی هر ساله به ترکیه سفر می‌کنند و از تفریحگاه‌های ساحلی و جاذبه‌های توریستی این کشور بهره می‌برند. این امر نشان‌دهنده اهمیت ترکیه به‌عنوان یک مقصد توریستی محبوب برای اسرائیلی‌ها حتی با وجود نوسانات در روابط دیپلماتیک است. کشاورزى زیربناى اقتصاد ترکیه بر کشاورزى و دامدارى استوار است؛ از این رو، توسعه کشاورزى و مکانیزه کردن آن از اهداف اصلى ترکیه است؛ به طورى که با استفاده از دانش فنى مهندسان اسرائیلى تحولى مهم در کشاورزى این کشور به وجود آمده است. اجراى پروژه گاب (Gab) به عنوان عظیم‌‏ترین پروژه عمرانى و کشاورزى، نمونه‌ای از اقدامات دولت ترکیه در این بخش است. طرح توسعه جنوب شرق آناتولى نیز که شامل پروژه‏‌هاى بزرگ و کوچکى در زمینه آب‏رسانى، سدسازى، کشاورزى و بخش‌هاى عمرانى است، با استفاده از برنامه کشاورزى اسرائیلى، مبنى بر زمین کمتر، آب کمتر و تولید بیشتر، رونق اساسى یافته است. پروژه «ماناگادات» نیز از پروژه‌‏هاى مهم آب‏رسانى است که ترکیه با کمک کارشناسان اسرائیلى درصدد تکمیل آن برآمد. همکاری‌های فناورانه و علمی رژیم صهیونیستی به دلیل پیشرفت‌هایی که در زمینه فناوری‌های نوآورانه داشته، روابط گسترده‌ای با ترکیه در این زمینه ایجاد کرده است. شرکت‌های اسرائیلی و ترکیه ای در حوزه‌هایی مانند فناوری‌های کشاورزی، فناوری اطلاعات و بهداشت با یکدیگر همکاری می‌کنند. جدایی اقتصاد از سیاست افزون بر مواردی که عنوان شد، دو طرف در بخش‌های فرهنگی، آموزشی، علمی، حفظ محیط زیست، مبارزه با مواد مخدر، ارتباطات و بهداشت نیز با یکدیگر تعامل و همکاری داشته‌اند. در سال‌های اخیر ترکیه و رژیم صهیونیستی تلاش کرده‌اند تا قوانین تجاری دست و پاگیر بین خود را حذف کنند و تعرفه‌های گمرکی را بردارند.تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری مالی، اجتناب از اخذ مالیات مضاعف و همکاری‌های اقتصادی و علمی نیز از جمله بخش‌های دیگر همکاری‌های مشترک دو طرف است. در مجموع، باید گفت که علاوه بر همکار‌ی‌های نظامی، همکار‌ی‌های غیرنظامی ترکیه و رژیم صهیونیستی نیز گسترش می‌یابد و دو طرف پتانسیل‌های بسیاری برای توسعه مناسبات اقتصادی دارند.با وجود همکاری‌های اقتصادی قوی، روابط سیاسی میان ترکیه و اسرائیل همواره با بحث‌هایی روبه‌رو بوده است. مواضع تند ترکیه در قبال مسئله فلسطین و انتقادهای علنی رجب طیب اردوغان از سیاست‌های اسرائیل، به‌ویژه در دوره‌هایی مانند جنگ غزه، باعث ایجاد تنش در روابط سیاسی شده است؛ اما این تنش‌های سیاسی معمولاً تأثیر محدودی بر روابط اقتصادی داشته و دو طرف توانسته‌اند همکاری‌های تجاری خود را حتی در شرایط دشوار حفظ کنند. بر این اساس، تحریم‌هایی که آنکارا علیه تل‌آویو وضع کرده، به‌طور جدی بر روابط تجاری بین ترکیه و اسرائیل تأثیر نگذاشته است. زیرا حزب عدالت و توسعه همچنان به رویکرد سنتی و عمل‌گرای خود در جداسازی اقتصاد از سیاست پایبند است. در کل، روابط اقتصادی ترکیه و اسرائیل نمایانگر یک الگوی پیچیده است که در آن منافع اقتصادی بر اختلافات سیاسی غلبه کرده و باعث ادامه همکاری‌های دو جانبه شده است. انتهای پیام/