بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد : تتر، محبوب‌‌ترین استیبل کوین بازار ارز‌‌های دیجیتال است که همواره قیمتی برابر با دلار آمریکا دارد. طی سالیان گذشته و همراه با گسترش استفاده از ارز‌‌های دیجیتال در کشور، تتر و دیگر استیبل کوین‌‌ها نیز توجهات زیادی را به خود جلب کرده‌‌اند و بسیاری از کاربران از این رمزارز‌‌ها برای تبدیل ریال به دلار و همچنین انتقال وجه استفاده می‌کنند.
با وجود برخی نوسانات، شرکت عرضه‌‌کننده استیبل کوین تتر موفق شده است تا حتی در بحران‌‌ها نیز برابری ارزش این ارز دیجیتال با دلار آمریکا را حفظ کند که از جمله دلایل اصلی محبوبیت این استیبل کوین به شمار می‌‌رود. هرچند در حالی که تتر دلار دیجیتالی محسوب می‌شود و انتظار می‌‌رود که همواره قیمتی برابر با یک دلار داشته باشد، در بازار ایران قیمت تتر (بر حسب ریال یا تومان) همیشه دقیقا برابر با قیمت دلار اسکناس نیست و اغلب کمی گران‌‌تر از دلار معامله می‌شود.
موضوعی که برای بسیاری از کاربران سوال‌برانگیز است که چرا باید نسخه دیجیتالی دلار در ایران قیمتی متفاوت از خود دلار داشته باشد. اخیرا و با توجه به افزایش و کاهش شدید قیمت دلار در کشور، این نوسانات بیش از پیش مورد توجه فعالان قرار گرفته است.
نرخ رسمی و نرخ بازار آزاد
پیش از هرچیز، اشاره به این نکته ضروری است که در حال حاضر دو نرخ متفاوت برای دلار در اقتصاد ایران وجود دارد. نرخ رسمی یا نیمایی، توسط بانک مرکزی تعیین می‌شود و معمولا برای واردات کالا‌‌های اساسی، دارو، هزینه‌های دانشجویان یا مسافران استفاده می‌شود. این نرخ بسیار پایین‌‌تر از نرخ بازار آزاد است، برای عموم مردم در دسترس نیست و میزان آن بسیار محدود است.
دلار بازار آزاد، قیمتی است که بر اساس عرضه و تقاضای واقعی در صرافی‌‌ها و معاملات آزاد شکل می‌گیرد و به مراتب بالاتر از نرخ رسمی است. بنابراین تتر که یک نماینده دیجیتال دلار است، در عمل با نرخ بازار آزاد به ریال معامله می‌شود و نرخ رسمی تاثیری در معاملات آن ندارد.
این تفاوت ساختاری و وجود چندین نرخ ارز، به خودی خود یکی از دلایل زمینه‌‌ای اختلاف قیمت تتر و دلار در کشور به شمار می‌‌رود. هم‌اکنون در ایران نرخ‌‌های متعددی از جمله نرخ رسمی (یا نیمایی)، نرخ حواله‌‌ای و نرخ بازار آزاد به صورت همزمان فعالند و این تعدد نرخ‌‌ها باعث می‌شود قیمت دارایی‌‌هایی که به دلار وابسته هستند نتوانند به‌طور دقیق و ثابت بر مبنای یک معیار واحد ارزش‌‌گذاری شوند.
نقش صرافی‌‌ها، هزینه‌های تبدیل و مکانیزم بازار
در زمان بررسی دقیق چرایی تفاوت قیمت میان تتر و دلار، نحوه تهیه و معامله تتر در ایران اهمیت پیدا می‌کند. معاملات تتر در ایران از طریق صرافی‌‌های ارز دیجیتال داخلی و به صورت آنلاین انجام می‌شود. این صرافی‌‌ها واسطه بین خریداران و فروشندگان تتر هستند و معمولا بابت خدمات خود کارمزد دریافت می‌کنند.
کارمزد صرافی‌‌ها خود عاملی است که می‌تواند قیمت نهایی تتر را مقداری بالاتر ببرد؛ برای مثال اگر صرافی 1 تا 3درصد کارمزد از هر معامله بگیرد، طبیعی است که قیمت خرید تتر نیز برای مشتری افزایش پیدا می‌کند.
همچنین در ایران صرافی‌‌های مختلف کارمزد‌‌های متفاوتی دارند و حتی دیده شده است که برخی صرافی‌‌های کوچک‌تر به دلیل کمبود نقدینگی، نرخ تتر را کمی بیشتر از بازار محاسبه می‌کنند تا کمبود عرضه را جبران کنند.
در این بین تامین تتر از منابع خارجی نیز بر قیمت تاثیرگذار است. در شرایط معمول، بخشی از تتر موجود در بازار ایران حاصل گردش داخلی است؛ افرادی که تتر دارند، آن را می‌‌فروشند و بدون اینکه نیاز باشد تتر جدیدی وارد کشور شود معاملات انجام می‌شوند.
در این حالت اگر بازار متعادل باشد، قیمت تتر تقریبا معادل قیمت دلار آزاد خواهد بود و فقط کارمزد صرافی اختلاف ایجاد می‌کند.
اما اگر تقاضا به ناگهان افزایش پیدا کند و تتر کافی در داخل کشور دست به دست نشود، تعداد فروشندگان تتر کم و خریداران زیاد می‌شوند که تتر را کمیاب می‌کند.
در چنین شرایطی دیگر قیمت تتر ارتباط مستقیمی با قیمت دلار اسکناس لحظه‌‌ای ندارد و مکانیزم بازار آزاد یعنی عرضه و تقاضا تعیین‌‌کننده اصلی قیمت می‌شود.
رفتار معامله‌‌گران و جو روانی بازار نیز در مقاطع مختلف بر قیمت تتر تاثیرگذار است. در اقتصاد ایران که بی‌‌ثباتی دیده می‌شود، انتظارات و ترس‌‌های عمومی نقش مهمی در هجوم ناگهانی به بازار ارز دارد.
انتشار اخباری مانند عدم توافق در مذاکرات، تشدید تحریم‌ها و ناآرامی‌‌های داخلی می‌توانند به ناگهان موجی از نگرانی‌‌ها درباره آینده ارزش ریال ایجاد کنند. در چنین شرایطی، بسیاری از مردم به صورت هیجانی تلاش می‌کنند ریال را به دلار یا تتر تبدیل کرده و از ارزش دارایی‌‌های خود محافظت کنند.
این عامل روانی می‌تواند در بازه کوتاه قیمت تتر را بالاتر ببرد، زیرا فروشندگان با مشاهده تقاضای شدید نرخ‌‌ها را افزایش می‌دهند و ترس از کاهش ارزش پول ملی و تمایل شدید به خرید دارایی امن؛ باعث می‌شود افراد حاضر شوند مبلغ بیشتری برای تتر پرداخت کنند.
طی چند سال گذشته خلاف این موضوع نیز دیده شده است. مثلا با انتشار خبری امیدبخش درباره بهبود اوضاع سیاسی یا اقتصادی، ممکن است تعداد فروشندگان ارز افزایش یابد و مدتی قیمت‌‌ها افت کند یا حداقل رشد متوقف شود. اما در مجموع جو روانی جامعه ایران طی سال‌های اخیر بیشتر به سمت نگرانی و تلاش برای حفظ سرمایه بوده و این فضای ذهنی به تثبیت تقاضای بالای تتر کمک کرده است.
عقب ماندن قیمت تتر
لازم به ذکر است که در برخی شرایط، تتر می‌تواند قیمت کمتری نسبت به دلار نیز پیدا کند. اخیرا و در زمانی که قیمت دلار با سرعت بسیار زیادی جهش پیدا کرد نیز این موضوع دیده شد و تتر در صرافی‌‌ها با قیمت کمتری معامله می‌شد.
در زمانی که دلار ناگهان گران می‌شود، قیمت تتر نیز باید افزایش پیدا کند اما این اتفاق در لحظه رخ نمی‌دهد زیرا بازار تتر، معمولا کمی با تاخیر نسبت به نوسانات بازار دلار آزاد واکنش نشان می‌دهد.
در این زمان‌ها و با توجه به بازار بسیار کوچک‌تر تتر نسبت به دلار کاغذی، معمولا خریدار‌‌ها همچنان قیمت قبلی تتر را مد نظر دارند و حاضر به خرید تتر‌‌های بسیار گران‌‌تر در کوتاه‌مدت نیستند. فروشندگان نیز ممکن است به دلایلی مانند عدم اطمینان به حفظ قیمت دلار در محدوده‌های بالا، تتر‌‌های خود را با قیمت کمتر از ارزش لحظه‌‌ای دلار عرضه کرده و به فروش برسانند.در این بین باید به این نکته مهم نیز توجه داشت که در زمانی که ارزش دلار به سرعت افزایش پیدا می‌کند، اکثر حجم تقاضا همچنان متوجه اسکناس و دلار فیزیکی است و بسیاری از افراد از تتر استفاده نمی‌کنند. به همین دلیل در شرایطی که جو بازار هیجانی است و همه به دنبال معامله اسکناس هستند، تقاضا برای تتر ممکن است کمتر باشد. در نتیجه، تتر ممکن است به افزایش دلار واکنش سریعی نشان ندهد و پایین‌‌تر از ارزش دلار معامله شود.
شرایط بازار ارز‌‌های دیجیتال نیز می‌تواند در نوسانات قیمت تتر تاثیرگذار باشد. در برخی زمان‌ها، فعالان بازار ارز‌‌های دیجیتال ممکن است تصمیم به فروش گسترده دارایی‌‌های خود و تبدیل آنها به تتر بگیرند.
در این شرایط، حجم تتر در بازار افزایش پیدا می‌کند و فروشندگان تتر زیادی در بازار وجود خواهند داشت که به دلیل تلاش برای نقد کردن سریع دارایی، حاضر هستند تا تتر‌‌ها را با قیمت کمتری به فروش برسانند.
هشدار و خطر پولشویی
در سال‌های اخیر و همزمان با رشد معاملات رمزارز‌‌ها در ایران، مشاهده شده است که برخی افراد سودجو و کلاهبردار از تفاوت قیمت تتر و دلار به عنوان ابزاری برای فریب کاربران ناآگاه استفاده کرده‌‌اند. در حالی که در شرایط عادی، تفاوت قیمت میان تتر و دلار در حد چند درصد طبیعی و قابل توجیه است، اما زمانی که این اختلاف به صورت غیرمنطقی و بیش از حد زیاد ظاهر می‌شود، زنگ خطری برای سرمایه‌‌گذاران و فعالان بازار است؛ زیرا این اختلاف قیمتی می‌تواند نشانه‌‌ای از یک طرح کلاهبرداری یا پولشویی باشد.
کلاهبرداران و سارقانی که به روش‌های غیرقانونی ریال به دست آورده‌‌اند، تلاش می‌کنند تا با ایجاد پلتفرم‌‌های کلاهبرداری، تتر را با قیمت بسیار بیشتر از نرخ معاملات روز در صرافی‌‌ها از کاربران خریداری کنند. کاربرانی که فریب این طرح را می‌‌خورند، تتر‌‌ها را از صرافی‌‌ها خریداری کرده و سپس به کلاهبرداران می‌‌فروشند تا در ازای آن، پول کلاهبرداری و آلوده را دریافت کنند.
بنابراین، کاربران بدون اطلاع از پیشینه پول پرداخت شده ممکن است ناخواسته وارد یک چرخه پولشویی دیجیتال شوند و دارایی آلوده را وارد گردش مالی کنند. برای جلوگیری از افتادن در دام چنین سوءاستفاده‌هایی، ضروری است که کاربران نسبت به چرایی و میزان تفاوت قیمت معامله تتر و دلار در بازار آگاه باشند و تنها از منابع معتبر خرید و فروش تتر را انجام دهند.