بازار آریا - فارس /بررسی‌ها نشان می‌دهد نقدینگی موردنیاز بانک‌ها در روزهای منتهی به سال جدید افزایش‌یافته چرا که حجم درخواست اعتباری این نهادها از بانک مرکزی به بالاترین سطح خود از ابتدای امسال رسیده است.
 بر اساس تازه‌ترین آمار بانک مرکزی از عملیات بازار باز تا تاریخ 13 اسفندماه، بانک‌ها در مجموع اعتباری بالاتر از 320 هزار میلیارد تومان درخواست کرده‌اند و حدود 80 درصد از این درخواست‌ها مورد تأیید قرار گرفته است.افزایش حجم تقاضا طی چندین حراج اخیر و مراجعه بیشتر بانک‌ها به بازارهای شبانه و بین‌بانکی، گویای کمبود نقدینگی در نظام بانکی است. در این هفته نیز حجم درخواست‌ها نسبت به هفته گذشته بیشتر بوده است. همچنین، از اواخر تابستان گذشته تاکنون، بانک مرکزی دیگر با تمامی درخواست‌های بانک‌ها برای دریافت اعتبار موافقت نمی‌کند.با این که در هفته‌های اخیر موافقت بانک مرکزی با اعطای اعتبار از 250 همت فراتر نرفته بود، در این هفته این مبلغ افزایش یافت.شماری از کارشناسان بر این باورند که این اقدام ریشه در سیاست پولی بانک مرکزی برای مهار تورم و کنترل رشد نقدینگی دارد.
عملیات بازار باز چیست؟
همان گونه که افراد برای اخذ وام به بانک‌ها رجوع می‌کنند، بانک‌ها نیز به‌منظور تأمین مالی و دریافت اعتبار به بانک مرکزی مراجعه دارند. این فرایند در چارچوب عملیات بازار باز انجام می‌شود.در این سازوکار، بانک‌ها اوراق خود را نزد بانک مرکزی به گرو می‌گذارند و میزان اعتبار موردنیازشان را اعلام می‌کنند.سپس بانک مرکزی مشخص می‌کند چه بخشی از این تقاضا را می‌پذیرد و بانک‌ها با چه نرخ سود و در چه سررسیدی ملزم به بازخرید اوراق خواهند بود.
بانک مرکزی کوتاه آمد
طبق گزارش جدید بانک مرکزی از عملیات بازار باز منتهی به 13 اسفندماه، 23 بانک در مجموع 323 هزار و 370 میلیارد تومان اعتبار درخواست کرده‌اند که نسبت به هفته پیشین، افزایش قابل‌توجهی را نشان می‌دهد. این رقم بالاترین حجم درخواست از حداقل ابتدای سال جاری است. در همین هفته، بانک مرکزی با 261 هزار میلیارد تومان از این سفارش‌ها موافقت کرده است.درحالی‌که در هفته‌های گذشته این رقم روی 250 همت ثابت مانده بود. همچنین، نسبت قبولی به کل درخواست‌ها که در هفته پیش 84 درصد بود، اکنون به 80 درصد رسیده است.در ماه‌های اخیر، این نسبت غالباً در محدوده 70 درصد قرار داشت و از اواخر تابستان به بعد، بانک مرکزی از تأیید همه درخواست‌های اعتباری بانک‌ها خودداری می‌کرد.

فشار به مردم از طریق نظام بانکی
کامران رحیمی، کارشناس اقتصاد ایران در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس گفت: علت اصلی این رویکرد بانک مرکزی، کاهش شدت سیاست پولی انبساطی برای مهار نقدینگی و تورم است. هنگامی که بانک‌ها نتوانند به طور کامل نیازهای مالی خود را از بانک مرکزی تأمین کنند، به شبکه بانکی رجوع می‌کنند. این کارشناس اقتصادی ادامه داد: این فرایند گروگذاری اوراق و بازخرید آن در نظام بانکی با نام «ریپو» شناخته می‌شود. به بیان دیگر، بانک‌ها در ابتدا اوراق خود را با قیمت و نرخ تعیین‌شده توسط بانک مرکزی به این نهاد می‌فروشند و در مقابل، اعتبار دریافت می‌کنند اما متعهد هستند در پایان هفت روز، این اوراق را با نرخ سالانه 23 درصد دوباره از بانک مرکزی بازخرید کنند.وی افزود: افرایش قابل‌توجه اعتبارگیری در بازار شبانه، تأییدی بر کسری نقدینگی بانک‌هاست، چرا که بازار شبانه نیز یکی از مسیرهای تأمین مالی بانک‌ها در شبکه بانکی به‌حساب می‌آید.رحیمی تأکید کرد: هر دوی این موارد که نیاز بانک‌ها به نقدینگی را نشان می‌دهد در نهایت منجر به فشار به مردم خواهد شد.
نرخ سود 23 درصدی بازخرید اوراق
در حراج این هفته، سررسید اعتبارها هفت‌روزه بود و بانک‌های دریافت‌کننده اعتبار می‌بایست طی شش روز بدهی خود را تسویه کنند. این تسویه از طریق بازخرید اوراقی که نزد بانک مرکزی به گرو گذاشته‌اند، با نرخ سود سالانه 23 درصد انجام می‌شود. تا سیزدهم اسفندماه، 251 همت از توافقات بازخرید گذشته سررسید شده و ارزش مانده توافق سررسید نشده به 261 همت رسیده است.
افزایش فعالیت در بازار شبانه
یکی دیگر از ابزارهای بانک مرکزی برای مدیریت نیاز مالی بانک‌ها، بازار قاعده‌مند یا بازار شبانه است.نرخ بهره در این بازار 24 درصد در نظر گرفته شده و بانک‌ها موظف‌اند اوراق خود را به گرو بگذارند و طی 24 تا 48 ساعت، آن‌ها را با نرخ سود تعیین‌شده بازخرید کنند.طی هفت روز منتهی به 6 اسفندماه، به طور میانگین روزانه بین 50 تا 61 همت اعتبارگیری در این بازار صورت‌گرفته است. در روز 7 اسفند، 6 بانک در مجموع 50 هزار و 490 میلیارد تومان اعتبار قاعده‌مند دریافت کردند و در پایان این روز، سررسید 52 هزار و 990 میلیارد تومان از این اعتبارات فرارسید. طی روزهای هشتم تا سیزدهم اسفند نیز این فرایند ادامه داشته اما سطح آن تا 61 همت نیز در برخی روزها افزایش‌یافته است. در آخرین روز، 45.9 همت اعتبارگیری قاعده‌مند صورت‌گرفته و 50.8 همت از اعتبارات قبلی سررسید شده است.

بازار