بزرگنمايي:

بازار آریا - کوروش احمدی* ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌‌‌جمهور اوکراین به کاخ‌سفید رفت تا تفاهم و معامله‌‌‌ای را با آمریکا در ارتباط با بهره‌‌‌برداری از معادن اوکراین امضا کند و احتمالا این‌گونه تصور می‌‌‌کرد که این یک معامله منصفانه و برد-برد برای دو طرف خواهد بود.
در ازای این معامله، زلنسکی خواستار این بود که تضمین‌‌‌های امنیتی هم به اوکراین داده شود تا در صورتی که آتش‌‌‌بس و صلحی برقرار شد، دوباره روسیه بعد از مدتی به اوکراین حمله نکند. دونالد ترامپ با دادن تضمین‌‌‌ امنیتی مخالفت کرد و گفت که وقتی آمریکا برای بهره‌‌‌برداری از معادن به اوکراین برود، همین حضور آمریکایی‌‌‌ها نوعی ضمانت است. بنابراین ترامپ حاضر به دادن ضمانت امنیتی به زلنسکی نشد و این در حالی است که این موضوع برای اوکراین خیلی مهم بود. فرض بر این بود که اوکراین آتش‌‌‌بس را می‌‌‌پذیرد، صلح برقرار می‌شود و در ضمن این توافق آتش‌‌‌بس بخش عمده‌‌‌ یا تمام اراضی تحت اشغال روسیه به روسیه تعلق خواهد گرفت. اما نه‌تنها هیچ‌گونه ضمانت امنیتی به اوکراین داده نشد؛ بلکه این تهدید مانند شمشیری بالای سر اوکراین خواهد بود که شاید روسیه چند ماه دیگر به این کشور حمله کند.
بنابراین دیدار زلنسکی و ترامپ نه‌تنها دستاوردی نداشت؛ بلکه احتمالا به تشدید تنش‌‌‌ها دامن خواهد زد. البته این مواجهه کاملا رسانه‌‌‌ای شد. هرچند گفته می‌شود که دخالت جی‌‌‌دی ونس، معاون ترامپ یک کمین بوده و ونس بعد از اینکه زلنسکی با طرح ترامپ موافقت نمی‌‌‌کند، وارد بحث می‌شود تا زلنسکی را در برابر رسانه‌‌‌ها کاملا بی‌‌‌اعتبار کند. اما چیزی که برای آنها قابل پیش‌بینی نبود، احتمالا این بود که رئیس‌‌‌جمهور اوکراین نیز به این صحبت‌‌‌ها واکنش نشان داد و کوتاه نیامد.
در بعد دیگر این تنش را باید بین آمریکا و اروپا مورد بررسی قرار داد. امروز شکاف بین دو سوی آتلانتیک بسیار جدی و گسترده است. در دوره اول ریاست‌جمهوری ترامپ نیز همین وضعیت را شاهد بودیم و روابط بین ترامپ و رهبران لیبرال دموکرات اروپایی مانند خانم مرکل و ماکرون بسیار پرتنش بود. این نوع تقابل ادامه پیدا کرد و در مبارزات انتخاباتی نیز دونالد ترامپ حرف‌‌‌های نسنجیده و غیردیپلماتیک زیادی در مورد اروپا بیان کرد. 
در ادامه نیز مساله اوکراین و سیاست‌‌‌های ترامپ در این زمینه باعث تشدید این وضعیت شد؛ به‌ویژه همراهی‌‌‌ و همسویی ترامپ با ولادیمیر پوتین این وضعیت را بیش از پیش تشدید کرد. ترامپ درباره نقش روسیه در اوکراین به نحوی صحبت‌‌‌ می‌‌‌کرد که انگار این اوکراین است که به روسیه تجاوز کرده و نه بالعکس و کیت کلاگ، نماینده ویژه ایالات‌متحده در امور اوکراین و روسیه به‌وضوح گفت که لازم نیست اروپا در مذاکرات شرکت داشته باشد. 
حتی اوکراین نیز از حضور در مذاکرات حذف شد. این در حالی است که ترامپ در زمان رقابت‌‌‌های انتخاباتی‌‌‌اش وعده داده بود که 24ساعت بعد از استقرارش در کاخ‌سفید آتش‌‌‌بس و صلح در اوکراین برقرار خواهد شد. بنابراین او با نوعی غرور و تکبر در برابر اروپا و اوکراین و ابراز علاقه به پوتین وارد این روند شد و این خصوصیات باعث شد که اروپایی‌‌‌ها نتوانند رویکرد ترامپ را بپذیرند و قضیه به این شکل درآمد.
همچنین این اتفاقات به نگرانی اروپا از احتمال همسویی دولت ترامپ با روسیه یا رها‌‌‌ کردن اروپا به حال خود دامن زده است. این مساله همان رویایی است که همواره کرملین از ابتدای جنگ سرد داشته و کوشیده است تا واشنگتن را از ایفای نقش به‌‌‌عنوان محور امنیت اروپا منصرف کند. فرصتی که ترامپ امروز ایجاد کرده است، شاید بی‌‌‌سابقه‌‌‌ترین فرصت برای کرملین در دهه‌‌‌های اخیر باشد و به یک پیروزی برای پوتین منجر شود.
در شرایطی که نمی‌‌‌توان افق یک پیروزی نظامی را برای روسیه در جنگ با اوکراین متصور بود، امید پوتین این است که پارادایم جهانی تغییر کند و غرب از حمایت از اوکراین دست بردارد.
اما اروپا راه خود را می‌رود و طی جلسات اخیر اروپایی‌‌‌ها با زلنسکی شاهد بودیم که آنها رویکرد کاملا متفاوتی را نسبت به رویکرد دولت ترامپ به نمایش گذاشتند و مشخص کردند که حاضر نیستند همسو با خواسته‌‌‌های ترامپ گام بردارند و برنامه‌‌‌های خود را برای داستان صلح اوکراین دارند. این رویکرد، ضمن اینکه شاید هشداری به ترامپ باشد که مسائل آن‌گونه که او تصور می‌‌‌کرد پیش نخواهد رفت، باعث شد که توپ در زمین ترامپ قرار بگیرد و همه منتظر عکس‌‌‌العمل رئیس‌‌‌جمهور آمریکا هستند.
البته سیاست‌‌‌ها و مواضع ترامپ واکنش‌‌‌های دیگری را نیز به دنبال داشت. داگ فورد، پس از نشست با جاستین ترودو و دیگر نخست‌‌‌وزیران استانی کانادا، هشدار داده بود که اگر ترامپ تعرفه‌‌‌های 25درصدی تهدیدشده را علیه کالاهای کانادایی اجرایی کند، انتاریو صادرات برق خود به ایالت‌‌‌های مرزی شمال آمریکا را متوقف خواهد کرد. در عین حال مردم کانادا و مردم مکزیک نیز به صورت غیررسمی از تحریم کالاهای آمریکایی صحبت کرده‌‌‌اند.
همزمان سخنان معاون ترامپ در مونیخ در حمایت از راست افراطی در اروپا و ملاقات با رهبر حزب آلترناتیو آلمان، با انتقاد تند رهبران اروپایی مواجه شد و صدراعظم آلمان آن را محکوم کرد. وزیر دفاع انگلیس هر مذاکره‌‌‌ای درباره اوکراین بدون اوکراین را مردود دانست.
لذا چنین کنش و واکنش‌‌‌هایی اکنون در حال شکل گرفتن است و امروز نوبت ترامپ است که چه واکنشی به این مسائل نشان دهد.
البته در خصوص چشم‌‌‌انداز و سناریوهای احتمالی این روند، ممکن است تا مدت طولانی این تنش‌‌‌ها به‌ویژه در بحث اوکراین تداوم داشته باشد؛ زیرا شخصیت ترامپ به‌گونه‌‌‌ای نیست که بخواهد کوتاه بیاید و حتی شاید برخوردش را تندتر هم کند. در نتیجه ممکن است این تنش‌‌‌ها یک دوره‌‌‌ای تداوم داشته باشد و احیانا داخل آمریکا نیز نسبت به سیاست‌‌‌هایی که ترامپ در پیش گرفته نارضایتی‌‌‌هایی شکل بگیرد. در این صورت باید منتظر باشیم و ببینیم که تعادل قوا در هفته‌‌‌ها و ماه‌‌‌های آینده چگونه شکل می‌گیرد.
* دیپلمات پیشین ایران در سازمان ملل