بزرگنمايي:

بازار آریا - تسنیم /یکی از آسیب های بازار کار بحث اشتغال غیر رسمی است که مطابق اظهارات معاون اشتغال این سهم در سال 1402 برابر با 55.6 درصد از شاغلین بوده است.
اشتغال غیررسمی یکی از چالش‌های عمده اقتصادی و اجتماعی در بسیاری از کشورهای جهان، از جمله ایران، به شمار می‌رود. اشتغال غیررسمی به کارهایی اطلاق می‌شود که خارج از چارچوب‌های قانونی، نظارتی، و حمایتی دولت‌ها انجام می‌شود و افرادی که در این بخش فعالیت می‌کنند از حقوق و مزایای شغلی قانونی برخوردار نیستند. این نوع اشتغال می‌تواند در بخش‌های مختلفی همچون کشاورزی، صنایع دستی، خدمات، و فروشندگی باشد.
 حجم بالای اشتغال غیررسمی در کشور زیاد است. طبق آمارهای مختلف، درصد بالایی از نیروی کار در ایران در بخش غیررسمی اشتغال دارند. برخی منابع رسمی نشان می‌دهند که این سهم در برخی سال‌ها به حدود 30تا 40درصد از کل اشتغال کشور می‌رسد. این آمار نشان‌دهنده گستردگی این نوع اشتغال و نیاز به اصلاحات جدی در بازار کار است.
از ویژگی‌های اشتغال غیررسمی می توان به این اشاره کرد که افراد شاغل در این بخش معمولاً از بیمه‌های اجتماعی، بازنشستگی، و سایر حقوق قانونی مانند مرخصی استعلاجی، حقوق پایه، و تعطیلات رسمی برخوردار نیستند. این افراد اغلب دستمزدهایی پایین‌تر از میانگین حقوق رسمی کشور دریافت می‌کنند و در شرایط کاری نامناسب و پرخطر فعالیت می‌کنند.

نقش اشتغال غیررسمی در اقتصاد کشور به عنوان یک عامل بازدارنده در برابر بیکاری محسوب می‌شود. این نوع اشتغال به افراد کمک می‌کند تا در شرایط اقتصادی دشوار به درآمدی دست یابند، هرچند که این درآمد به طور عمده غیرقانونی و بدون هیچ‌گونه حمایت اجتماعی است.
از جمله دلایل گسترش اشتغال غیررسمی در ایران شامل بحران های اقتصادی و بیکاری و سختی های شرایط شغلی رسمی و عدم شفافیت در بازار کار است. یکی از دلایل اصلی رشد اشتغال غیررسمی در کشور، بحران‌های اقتصادی، نرخ بالای بیکاری و مشکلات بازار کار است. بسیاری از افراد به دلیل نبود فرصت‌های شغلی رسمی و مناسب، به کار در بخش‌های غیررسمی روی می‌آورند.
 شرایط دشوار در بخش‌های رسمی، شامل کارهای با دستمزدهای پایین، مشکلات دسترسی به مزایای قانونی، و رقابت شدید برای شغل‌های رسمی باعث می‌شود افراد به سمت بازار غیررسمی کشیده شوند.
در بسیاری از موارد، بازار کار به دلیل نبود شفافیت و نظارت مناسب، زمینه را برای رشد فعالیت‌های غیررسمی فراهم می‌آورد. کسب‌وکارهای کوچک و متوسط که به دنبال کاهش هزینه‌های نیروی کار هستند، ترجیح می‌دهند که از نیروی کار غیررسمی استفاده کنند.
عدم امنیت شغلی, کاهش کیفیت زندگی و از بین رفتن حقوق و مزایای قانونی از جمله نتایج منفی اشتغال غیر رسمی است. افراد شاغل در بخش غیررسمی با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند و از امنیت شغلی برخوردار نیستند. این امر می‌تواند به مشکلات اجتماعی و روانی برای این افراد منجر شود.
 به دلیل عدم دسترسی به بیمه‌های درمانی و اجتماعی، بسیاری از افراد شاغل در این بخش‌ها از خدمات بهداشتی و درمانی مناسب محروم هستند که این خود باعث کاهش کیفیت زندگی آن‌ها می‌شود.افراد در اشتغال غیررسمی نمی‌توانند از مزایای قانونی مثل حقوق بازنشستگی، بیمه بیکاری و حقوق پایه استفاده کنند که این موضوع می‌تواند بر رفاه اجتماعی و اقتصادی آن‌ها تاثیر منفی بگذارد.
سید مالک حسینی, معاون توسعه و کارآفرینی اشتغال وزارت کار در آخرین اظهارات خود با اشاره به اینکه سهم اشتغال غیر رسمی در کشور بالا است بیان کرده است:براساس طرح نیروی کار مرکز آمار در سال 1402برابر با 55.6 درصد از شاغلین است.
وی با بیان اینکه این نوع اشتغال یک نکته ظریف دارد و آن اینکه برای تامین معاش خیلی موثر است،‌ در هر صورت یک شغل است، اما اغلب شاغلان بخش غیر رسمی چندان احساس تعلقی به آن شغل ندارند گفته است: به طور مثال شاید فردی برای 6یا 7سال با استفاده از بستر فضای مجازی در سکوهای حمل و نقل کار کند یا فریلنسر (آزاد کار) باشد،‌ اما احساس داشتن یک شغل را ندارد.
معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی یکی از سیاست‌های وزارت کار در دولت چهاردهم را کم کردن سهم اشتغال غیر رسمی خواند و گفت: کم کردن سهم اشتغال غیر رسمی در دستور کار است که بخش عمده‌ای از آن به بحث بیمه تامین اجتماعی باز می گردد تا این افراد هم بتوانند مانند سایر شاغلان از مزایای بازنشستگی و حمایت‌های قانونی برخوردار باشند.
حسینی افزود: یکی از دلایلی که کاهش نرخ بیکاری را احساس نمی‌کنیم، این است که اصولاً مشاغل غیر رسمی را یک شغل پایدار حساب نکرده و نمی‌توانیم با آن ارتباط برقرار کنیم.
معاون وزیر تعاون ادامه داد: بر اساس آنچه که در مدل نمونه‌گیری مرکز آمار وجود دارد، محاسبه ساعت مشخصی در طول هفته است، بر اساس آن یک جامعه آماری دارند که به صورت تصادفی این نمونه‌گیری انجام می‌شود؛ این شکل محاسبه شاید برای من و شما احساس اشتغال نداشته باشد، اما در استانداردها این شغل محسوب می‌شود. همانطور که در برخی از جوامع شاید انجام فعالیتی با ساعت‌های کمتر از این هم یک شغل محسوب شود اما در دسته بندی‌ شغل ناقص یا پاره وقت قرار می گیرد.
حسینی گفت: بر این اساس یکی از دلایل مهمی که از نظر ظاهری میزان نرخ بیکاری با آمارها احساس متفاوتی را شکل می‌دهد و به آمارها تشکیک داریم، به این برمی‌گردد که ذهنیتی که از اشتغال داریم با چیزی که در شاخص‌ها می‌آید فرق دارد.
به گزاش تسنیم, از جمله راهکارها برای کاهش اشتغال غیررسمی اطلاحات در بازارکار, افزایش نظارت و شفافیت, تقویت آموزش و مهارت آموزی است. دولت باید اقداماتی را در جهت ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب و با کیفیت در بخش‌های رسمی انجام دهد. ایجاد مشوق‌ها برای اشتغال در بخش‌های رسمی و بهبود شرایط کار می‌تواند افراد را از بازار غیررسمی به سمت بازار رسمی جذب کند. برای کاهش اشتغال غیررسمی، نظارت‌های دولتی بر بازار کار و افزایش شفافیت در استخدام‌ها ضروری است. 
همچنین، باید به مشاغل کوچک و متوسط کمک شود تا از مزایای قانونی برخوردار شوند. برای کاهش نرخ بیکاری و اشتغال غیررسمی، باید برنامه‌های آموزشی و مهارت‌آموزی برای جوانان و افراد جویای کار تقویت شود. این اقدام می‌تواند موجب افزایش توانمندی نیروی کار و بهبود دسترسی به شغل‌های رسمی و با شرایط بهتر گردد.
اشتغال غیررسمی پدیده‌ای است که نه تنها باعث کاهش بهره‌وری و کیفیت زندگی نیروی کار می‌شود، بلکه به اقتصاد کل کشور آسیب می‌زند. برای مقابله با این پدیده، نیاز به سیاست‌های کارآمد، اصلاحات در بازار کار و حمایت از مشاغل رسمی وجود دارد. تنها با ایجاد شرایط شغلی بهتر و اعمال سیاست‌های حمایتی می‌توان سهم اشتغال غیررسمی را کاهش داده و بهبود شرایط اقتصادی و اجتماعی را در کشور رقم زد.