دوراهی یارانه-مالیات
گزارش ویژه
بزرگنمايي:
بازار آریا - دنیای اقتصاد : روز گذشته مسعود پزشکیان رئیسجمهور، بهعنوان اصلیترین سخنران در همایش ملی سامانه مؤدیان و صورتحسابهای الکترونیکی حضور یافت. او به همراه وزیر امور اقتصادی و دارایی در سالن همایشهای صدا و سیما حاضر شد و مطابق رویه خاص خود، بدون استفاده از متن از پیش نوشتهشده، سخنان خود را درباره سیاستهای مالیاتی ارائه کرد. رئیسجمهور در سخنان خود بر لزوم بهرهگیری از روشهای نوین برای تحقق عدالت و مقابله با رانت تاکید کرد و با توجه به پیشینه پزشکی خود، نظارت مالیاتی را به عملکرد ارگانهای حیاتی بدن تشبیه کرد. به گفته او، نظارت مالیاتی باید نهتنها در بخشهای کلان، بلکه در بخشهای جزئی نیز بهصورت دقیق و همهجانبه اعمال شود.
عکس: president.ir
مهمترین صحبت پزشکیان تاکید بر اهمیت داده در قدرتگیری اقتصادها بوده است. پزشکیان با اشاره به این جمله «داده یعنی قدرت» توضیح داد: اگر داده به شکل درستی جمع شود، فرار مالیاتی کنترل میشود و عدالت محقق خواهد شد. او در تایید اهمیت داده به مثالهای مختلفی اشاره کرد و حتی خاطرهای از یکی از دوستانش نقل کرد که در کانادا چطور یک خرید وسیله منزل در سامانههای اطلاعاتی ثبت شده و توسط نهادهای مختلف رصد میشود. مثال دیگر او درباره اهمیت داده درباره اپلیکیشنهای مسیریاب بود که به راحتی بهترین مسیر را به مخاطبان ارائه میکرد. پزشکیان در صحبتهای خود به شکل ساده، به این نکته اشاره میکرد که اهمیت داده در ایجاد عدالت و قدرتگیری یک اصل است که این موضوع میتواند با بسترهای مالیاتی تسهیل شود.
اهمیت جمعآوری دادهها در اقتصاد در صحبتهای وزیر اقتصاد نیز مشاهده میشد. عبدالناصر همتی تاکید کرد: «برای حل بحرانهای اقتصادی نیازمند تصمیمات درست هستیم و در اصلاح حکمرانی اقتصادی و اخذ تصمیمات درست نیازمند داده هستیم.» به گفته وزیر اقتصاد، افزایش تمکین مالیاتی و کاهش ریسک مستلزم حکمرانی داده در نظام مالیاتی است و رسیدن به دادههای قابل اتکا نیازمند استفاده از فناوریهای نوین است. افزایش رقابت سالم، عدمتبعیض بین کسب و کارها و وصول عادلانه مالیات بسیار اهمیت دارد. به گفته همتی، برای کاهش فشار مالیاتی برای حقوقبگیران و بخش تولید نیازمند اطلاعات دقیق هستیم. باید سیستم مالیات و یارانهها یکی شود تا از خانوارهایی که نیازمند یارانه هستند مالیات نگیریم.
در کنار دو سخنران اصلی، رئیس کل سازمان امور مالیاتی ضمن ارائه آخرین آمارها از تحقق اهداف مالیاتی، به افزایش دسترسی به دادهها بهخصوص گسترش مؤدیان مالیاتی اشاره کرد. به گفته محمدهادی سبحانیان، با سیستمی شدن مالیات در حال حاضر 900هزار اظهارنامه مالیات ارزش افزوده با یک دکمه انجام میشود. او تاکید کرد: «در سال 1400 مالیات 40درصد هزینه جاری کشور را تشکیل میداد که هم اکنون این عدد به 73درصد رسیده است. درآمد مالیاتی نیز نسبت به سال 1400 به میزان 57درصد رشد داشته است.» موضوعی که نشان میدهد درآمد اصلی دولت در حال حاضر درآمدهای مالیاتی است.
مسعود پزشکیان در همایش ملی سامانه مؤدیان مالیاتی و صورتحسابهای الکترونیک که پیش از ظهر شنبه در مرکز همایشهای صدا و سیما برگزار شد، ضمن قدردانی از تلاشهای صورتگرفته در سازمان امور مالیاتی برای آموزش، فرهنگسازی و شفافیت مالیاتی در کشور گفت: در دوره نمایندگی مجلس که ما دغدغه مقابله با رانت و فساد و رشوه داشتیم، به فکر وضع قانونی برای مقابله با این معضلات اقتصادی افتادیم، اما پس از بررسیها مشخص شد که قانون لازم در این زمینه وجود دارد فقط اجرا نمیشود.
رئیسجمهور با بیان اینکه فساد، رشوه و رانت، لزوما از سوی ثروتمندان اتفاق نمیافتد و در هر سطحی، از پایینترین تا بالاترین جایگاهها، افرادی هستند که در قبال دریافت مبلغی، کار دیگران را به شکل غیرقانونی راه میاندازند، تصریح کرد: اینکه شما شفافیت در مالیات را از شرکتها و مجموعههای بزرگ اقتصادی آغاز کردهاید، کار خوبی است، اما اگر طبق ماده 169 قانون مالیاتها، هر فرد بهعنوان یک مؤدی مالیاتی در نظر گرفته شود، وضعیت مالی او کاملا شفاف خواهد شد.
پزشکیان در ادامه بر اهمیت نقش اطلاعات و دادههای دقیق و صحیح در ایجاد شفافیت مالی و مالیاتی تاکید کرد و گفت: داده و اطلاعات در این زمینه یعنی قدرت و اگر دادهها و اطلاعات نباشد، نمیشود تصمیمگیری و اقدام صحیح داشت.
اهمیت داده در مدیریت کارآمد
رئیسجمهور جمعآوری دادهها و اطلاعات مالی را از جمله وظایف مهم سازمان امور مالیاتی برشمرد و افزود: در بسیاری از کشورهای دنیا تعبیری وجود دارد که دوستان اشاره کردند مبنی بر اینکه از دو چیز نمیشود فرار کرد، مرگ و مالیات، ولی امروز در کشور ما فرارهای مالیاتی وجود دارد چرا که به لحاظ داده و اطلاعات دچار نقص و ضعف هستیم.
پزشکیان با تاکید بر اینکه شفافیت در چرخه مالی کشور و جمعآوری دقیق و درست اطلاعات موجب تحقق عدالت نیز خواهد شد، افزود: چرا باید در کشور ما هم ثروتمندان و هم نیازمندان یارانه دریافت کنند؟ اگر شفافیت مالی و مالیاتی وجود داشته باشد، دولت در انجام وظایف خود در کمک به نیازمندان موفقتر خواهد بود.
همچنین او در خصوص وضعیت معیشت مردم و همچنین مدیریت عادلانه منابع در کشور تاکید کرد: «مردم در حوزه معیشت و مسکن و شغل گرفتار هستند. با دادن داده درست میتوان مدیریت درست انجام داد.»
او خطاب به عملکرد سازمان مالیاتی گفت: «کارهای خوبی انجام دادید و راه درازی را آمدید، اما راه درازی برای رفتن باقی مانده است. هنگامی که نماینده بودیم تصمیم گرفتیم در رابطه با رانت، فساد و رشوه قانونی بنویسیم. در این هنگام اقداماتی که به نظر میرسید میتواند مشکل را حل کند، اتخاذ شد. از جمله مواردی که میتوان به آن اشاره کرد کد ملی، کد پستی و کد زمین به علاوه ماده 169 مکرر مالیاتها بود.
این اقدامات از مؤدیان بزرگ آغاز شد و گرچه اقدامی ارزشمند به شمار میآید، نباید از نقش ارگانهای کوچکتر در این فرآیند غافل شد. ارگانهای کلان اقتصادی را میتوان به مثابه قلب و ریه یک پیکره در نظر گرفت، اما ارگانهای کوچک نیز نقشی اساسی در سلامت آن ایفا میکنند؛ اختلال در این بخشها، بهتدریج کلیت نظام اقتصادی را دچار آسیب خواهد کرد. به این ترتیب، رشوههای خرد نیز همچون بیماریای، اقتصاد را تضعیف میکنند. شواهد نشان میدهد که بخش قابلتوجهی از نارضایتی عمومی، ناشی از همین تخلفات جزئی است که تاکنون بهطور شایسته مورد توجه و رسیدگی قرار نگرفتهاند.
پزشکیان در ادامه تاکید کرد: «اعتبار هر شخص در کشور باید از نظر مالیاتی مشخص شود، هر موجود زندهای یک مؤدی مالیات است. ماده 169 مکرر قانون مالیاتهای مستقیم، میزان سقف پرداخت مالیات را تعیین میکند. درآمد هر فرد بهصورت مشخص قابل محاسبه است و اطلاعات مالیاتی صحیح شامل میزان درآمد و اموال هر شخص است. در این راستا، هر ملک دارای کد شناسایی زمین و ساختمان بوده و شفافیت اطلاعاتی در این حوزه از اهمیت ویژهای برخوردار است. همچنین، طی سه دوره اخیر، موضوع اخذ مالیات از خانههای خالی مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.
پزشکیان تاکید کرد که دادهها و اطلاعات معادل قدرت هستند. زمانی میتوان نسخهای صحیح برای بیمار تجویز کرد که دادههای دقیقی جمعآوری، پردازش و تحلیل شوند تا مشخص شود مشکل بیمار به کدام ارگان مربوط است. در صورت نبود اطلاعات کافی، تشخیص دچار خطا خواهد شد. در همین راستا، نظام مالیاتی نیز باید مبتنی بر دادههای دقیق عمل کرده و سپس تصمیمگیری کند. هیچ سازمان قدرتمندی نباید از پرداخت مالیات فرار کند.
او اظهار کرد: در صورت تجمیع و تحلیل صحیح دادهها، امکان انتقال وجه به حساب افراد، از جمله خود یا فرزندانم، بدون شناسایی توسط سیستم مالیاتی وجود نخواهد داشت. به عنوان مثال، اگر فرزند یا نوهای که شغلی ندارد، مبلغی دریافت کند، این موضوع باید ارزیابی و بررسی شود.
رئیسجمهور نیز تاکید کرد که در هر کشوری، سیستم مالیاتی منشأ درآمد هر فرد را رصد میکند. افراد میتوانند دارایی خود را مصرف کنند، اما این گردش مالی باید شفاف باشد. شفافیت در جریان دادهها از اهمیت بالایی برخوردار است. به عنوان نمونه، یکی از دوستان من که قصد بازگشت از کانادا را داشت، یک ماه پیش از بازگشت، به همراه همسرش یک اجاق گاز بهصورت اقساطی خریداری کرد. در زمان خروج از کشور، به او اعلام شد که ابتدا باید بدهی خود را تسویه کند. این نمونهای از نظارت دقیق بر مبادلات مالی است. امروزه تمام اپلیکیشنها بر مبنای دادهها فعالیت میکنند.
او در ادامه افزود: ابزارهایی نظیر «نشان» یا «بلد» حتی کوچههایی را نمایش میدهند که ساکنان قدیمی آن مناطق نیز ممکن است از آنها آگاهی نداشته باشند. این همان قدرت دادههاست. در صورت دستیابی به چنین سطحی از تحلیل اطلاعات، هیچ بیعدالتیای در جامعه شکل نخواهد گرفت و حاکمیت میتواند حمایتهای لازم را به افراد نیازمند ارائه دهد. در حال حاضر، یارانهها بهطور همزمان به قشر ثروتمند و کمبرخوردار پرداخت میشود و حتی افراد متمول، یارانه بیشتری دریافت میکنند. آیا این روند عادلانه است؟ باید به کسانی که واقعا به کمک نیاز دارند، یاری رساند.
گامی به سوی عدالت مالیاتی
پزشکیان در ادامه تاکید کرد: دغدغه اصلی دولت، تامین معیشت مردم است و حل مشکلات اقتصادی آنان در اولویت قرار دارد. بسیاری از افراد با بحران مسکن مواجهاند. در حالی که برخی چند واحد مسکونی دارند، اما عدهای حتی یک خانه نیز در اختیار ندارند. سالهاست که به دنبال شناسایی خانههای خالی هستیم، در حالی که برای مدیریت صحیح این مساله، نیازمند دادهها، اطلاعات دقیق و شفافیت هستیم. در حال حاضر، برخی افراد از یارانههایی نظیر برق و آب رایگان بهرهمند میشوند، اما در مقابل، افراد کمبرخوردار برای تامین هزینه اجاره مسکن دچار مشکل هستند. یارانه باید به این قشر تخصیص یابد و برای تحقق این امر، ضروری است که دادهها بهدرستی جمعآوری و مدیریت شوند.
رئیسجمهور نیز با اشاره به اهمیت عدالت مالیاتی اظهار کرد: در بسیاری از کشورها، مالیات بر اساس سطح درآمد افراد تعیین میشود؛ بهگونهای که از خانوارهای پردرآمد مالیات دریافت میشود، اما اقشار کمدرآمد از پرداخت آن معاف هستند. هدف از دریافت مالیات، حل مشکلات مردم و حمایت از افراد کمبرخوردار است. از جمله مسوولیتهای مدیران، رفع فقر، بهبود شرایط درمانی و تامین حقوق برابر برای تمامی شهروندان است. در مطالعات شخصی از قرآن، همواره بر لزوم حمایت از یتیمان و نیازمندان تاکید شده است. یک مسلمان واقعی، کسی است که فقرا را ببیند و به آنان کمک کند. امروز رهبران کشورهای مختلف به این نتیجه رسیدهاند که برای پیشرفت جوامع، باید فقر را ریشهکن کرده و از محرومان حمایت کنند.
او افزود: وظیفه ما، شناسایی و حمایت از اقشار آسیبپذیر جامعه است و برای تحقق این امر، نیازمند اطلاعات دقیق و شفاف هستیم. در هر سازمان و نهادی، مسوولیت اصلی، حل مشکلات مردم است، نه تحمیل درخواستهای مضاعف بر آنان. فساد، رانت و رشوه در صورت وجود دادههای شفاف و مدیریت صحیح اطلاعات، از بین خواهد رفت. کشور تاکنون پیشرفتهای زیادی داشته است و هر قانون یا مقرراتی که در راستای رفع محرومیت، برقراری عدالت و افزایش امنیت باشد، مورد حمایت دولت قرار خواهد گرفت. در این مسیر، تلاش خواهیم کرد تا منابع بهصورت عادلانه توزیع شوند. شکاف طبقاتی گستردهای که میان طبقات مختلف جامعه ایجاد شده است، تنها با مدیریت دادهها و اتخاذ سیاستهای عادلانه قابل اصلاح خواهد بود.
معافیت مالیاتی خانوارهای نیازمند
در ادامه این همایش، همتی سخنان خود را با تاکید بر معافیت مالیاتی خانوارهای نیازمند آغاز و اظهار کرد: «ضروری است که نظام مالیاتی و یارانهها بهصورت یکپارچه عمل کنند تا از خانوارهای کمبرخوردار، مالیات دریافت نشود. اتخاذ تصمیمات صحیح و کارآمد در حوزه اقتصادی، مستلزم دسترسی به دادههای دقیق و قابلاتکاست. اصلاح حکمرانی اقتصادی و تدوین سیاستهای مناسب مالیاتی، بدون اتکا به دادههای جامع و تحلیلپذیر امکانپذیر نخواهد بود. تمامی کشورها بر این باورند که مالیات، کارآمدترین ابزار تامین مالی دولتها و تحقق عدالت اقتصادی است.» وزیر بر یکپارچهسازی سیستم مالیاتها و یارانهها در کشور تأکید کرد و گفت: اخذ مالیات از خانواری که نیازمند حمایت یارانه است منطق صحیحی ندارد و راهحل این چالش حرکت بهسوی نظام مالیاتی بر مجموع درآمد است؛ اجرای این نظام مستلزم تجمیع دادههای دقیق است.
وی اضافه کرد: اکنون مشکل اساسی ما این است که نمیتوانیم دهکها را بهخوبی شناسایی کنیم چراکه معنا ندارد فردی در دهکی یارانه بگیرد و در طرفی دیگر مالیات بپردازد، کسی که بابت حقوق دریافتی، مالیاتی پرداخت میکند و از طرفی دیگر از دولت یارانه بگیرد. افراد باید یا مالیاتبده باشند یا یارانه بگیر هر دو باهم در اقتصاد مفهومی ندارد و باید این موضوع را بهصورت یکپارچه حل کنیم و امیدوارم با تدابیر آقای رئیسجمهور این موضوع را در کشور حل کنیم.
او در ادامه افزود: «یک نظام مالیاتی مطلوب بر چهار اصل اساسی استوار است: عدالت مالیاتی، اعتماد عمومی به نحوه هزینهکرد مالیاتها، سهولت فرآیندهای مالیاتی و رعایت اصل هزینه-فایده. پایبندی به این اصول، موجب افزایش تمکین مالیاتی و کاهش فرارهای مالیاتی خواهد شد؛ موضوعی که در سیاستهای وزارت امور اقتصادی و دارایی بهعنوان یک هدف کلیدی دنبال میشود.»
همتی تصریح کرد: «افزایش تمکین مالیاتی و کاهش ریسکهای مالیاتی، نیازمند حکمرانی دادهمحور در نظام مالیاتی کشور است. تحقق این امر، مستلزم استفاده از فناوریهای نوین برای دستیابی به دادههای دقیق و معتبر خواهد بود. علاوه بر این، ایجاد رقابت سالم، رفع تبعیض میان کسب و کارها و دریافت عادلانه مالیات، از جمله الزامات اساسی در این مسیر است.»
او تاکید کرد: «برای حمایت از بخش تولید، لازم است فعالیتهای سوداگرانه بهدرستی شناسایی شده و هزینههای آن افزایش یابد. در حال حاضر، فعالیتهای سوداگرانه هزینه ناچیزی دارند، در حالی که بار اصلی این هزینهها بر دوش مردم است.»
همتی در ادامه خاطرنشان کرد: «کاهش فشار مالیاتی بر حقوقبگیران و بخش تولید، نیازمند اطلاعات دقیق و شفاف است. یکپارچهسازی نظام مالیاتی و یارانهها، گامی اساسی در جهت حمایت از اقشار کمبرخوردار خواهد بود.»
وزیر امور اقتصادی و دارایی با اشاره به اهمیت قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مؤدیان در تولید دادههای باکیفیت اظهار کرد: «نظام مالیاتی برای تحول و شفافسازی، راهی جز حرکت در مسیر دیجیتالیشدن و دادهمحوری ندارد. مالیاتستانی مبتنی بر این زیرساختها، موجب کاهش هزینههای وصول مالیات و افزایش کارآمدی خواهد شد. همچنین، توجه به گلایههای مؤدیان و رفع دغدغههای آنان، امری ضروری است؛ چرا که اعتماد آنان، پیشنیاز تحقق یک نظام مالیاتی عادلانه و هوشمند محسوب میشود.»
او در پایان خاطرنشان کرد: «سازمان امور مالیاتی باید فرآیندهای خود را به گونهای طراحی کند که زمینه تسهیل فعالیتهای اقتصادی و کاهش پیچیدگیهای مالیاتی برای کسبوکارها فراهم شود. همچنین، این سازمان با همکاری بانک مرکزی، باید تدابیری را برای شناسایی و جلوگیری از فرارهای مالیاتی اتخاذ کند.»
رشد 57 درصدی درآمدهای مالیاتی
رئیس کل سازمان امور مالیاتی با تاکید بر گذار نظام مالیاتی از روشهای سنتی به رویکردی هوشمند و سیستمی، اظهار کرد: «در سال 1400، مالیات 40درصد از هزینههای جاری کشور را تامین میکرد، اما هماکنون این رقم به 73درصد افزایش یافته است. همچنین، میزان درآمد مالیاتی کشور در مقایسه با سال 1400، رشدی معادل 57درصد را تجربه کرده است.»
به گزارش «ایسنا»، محمدهادی سبحانیان، معاون وزیر امور اقتصادی و دارایی، در همایش ملی سامانه مؤدیان و صورتحساب الکترونیکی که با حضور رئیسجمهور برگزار شد، عنوان کرد: «نسبت مالیات به تولید ناخالص داخلی (GDP) که در سال 1400 معادل 5.7درصد بود، هماکنون به 7.7درصد رسیده است.»
او با اشاره به نقش مالیات در تامین عوارض وزارت کشور افزود: «در سال 1400، مبلغ 24هزار میلیارد تومان عوارض به وزارت کشور پرداخت شد که این رقم در حال حاضر به 41هزار میلیارد تومان افزایش یافته است. همچنین، میزان عوارض پرداختی به شهرداریها که در سال 1400 معادل 12هزار میلیارد تومان بود، در 10ماهه سالجاری به 120هزار میلیارد تومان رسیده است.»
سبحانیان در ادامه سخنان خود به اجرای طرح نشاندار کردن مالیات اشاره کرد و گفت: «در حال حاضر، اشخاص حقیقی و حقوقی این امکان را دارند که تعیین کنند مالیات پرداختی آنان در چه پروژههایی هزینه شود. این اقدام، تاثیر بسزایی در افزایش رضایتمندی مؤدیان مالیاتی داشته است.»
رئیس کل سازمان امور مالیاتی با اشاره به قانون پایانههای فروشگاهی و سامانه مؤدیان خاطرنشان کرد: «مطابق قانون، دولت موظف بود این سامانه را در سال 1400 راهاندازی کند، اما این امر محقق نشده بود. نهایتا در دیماه 1400، سامانه مؤدیان عملیاتی شد که به طور چشمگیری موجب تسریع در جمعآوری دادههای مالیاتی در کشور شد.»
در حال حاضر، یک میلیون ملک در کشور مشمول پرداخت مالیات بر اجاره هستند. این املاک که در سالهای گذشته نقشی در درآمدهای مالیاتی نداشتند، امسال به طور کامل تحت رسیدگی مالیاتی قرار گرفتهاند. علاوه بر این، 70درصد اظهارنامههای مالیاتی اشخاص حقیقی اکنون بهصورت سیستمی انجام میشود و تنها 30درصد از طریق ماموران مالیاتی رسیدگی میشود.
رئیس کل سازمان امور مالیاتی با اشاره به روند رو به رشد صدور صورتحسابهای الکترونیکی تاکید کرد: «پیشتر، ماهانه 120 میلیون صورتحساب الکترونیکی صادر میشد، اما این رقم در حال حاضر به 900 میلیون فقره در ماه افزایش یافته است. همچنین، فرآیند ثبت 900هزار اظهارنامه مالیات ارزش افزوده، اکنون تنها با یک کلیک انجام میشود.
سبحانیان در پایان تاکید کرد: «سازمان امور مالیاتی با سرعت قابلتوجهی در حال گذار از یک نظام مالیاتی سنتی به سمت مالیاتستانی سیستمی و هوشمند است. هرچند که هنوز در ابتدای این مسیر قرار داریم، اما این تحول، نقشی کلیدی در افزایش شفافیت، کاهش فرار مالیاتی و بهبود فرآیندهای مالیاتی ایفا خواهد کرد.»
-
يکشنبه ۵ اسفند ۱۴۰۳ - ۰۰:۱۰:۳۷
-
۷ بازديد
-
روزنامه دنیای اقتصاد
-
بازار آریا
لینک کوتاه:
https://www.bazarearya.ir/Fa/News/1271351/