بزرگنمايي:

بازار آریا - امیررضا اعتمادی؛ بازار: امروز در شرایطی این یادداشت را می‌نویسم که قیمت دلار به رقم خیره‌کننده 85 هزار تومان رسیده است. رقمی که شاید حتی چند سال پیش تصورش هم برای بدبین‌ترین اقتصاددانان کشور سخت بود. اما حالا این عدد نه‌تنها واقعیت تلخ زندگی اقتصادی مردم ایران شده، بلکه به نماد شکست سیاست‌گذاری اقتصادی و سکوت سنگین مسئولین تبدیل شده است.
سؤالی که امروز ذهن همه مردم را به خود مشغول کرده، این است: آیا این سقوط ارزش پول ملی نتیجه تحریم‌هاست؟ آیا نبود برنامه‌ریزی اقتصادی، سوءمدیریت‌ها و سیاست‌های اشتباه داخلی مقصر اصلی این فاجعه نیست؟ و در نهایت، چرا مسئولین همچنان به‌جای اقدام عملی، به وعده‌های تکراری و کلیشه‌ای پناه می‌برند؟
اقتصاد تحریم‌زده یا اقتصاد خودتحریمی‌شده؟
بسیاری از تحلیل‌گران و مسئولین تلاش می‌کنند تحریم‌های بین‌المللی را دلیل اصلی این وضعیت معرفی کنند. بله، نمی‌توان تأثیر تحریم‌های خارجی را بر اقتصاد ایران انکار کرد. محدودیت در دسترسی به منابع مالی جهانی، کاهش صادرات نفت و عدم توانایی در مبادلات بین‌المللی، تأثیر عمیقی بر اقتصاد کشور داشته است. اما آیا این تمام ماجراست؟
مشکل بزرگ‌تر اینجاست که سیاست‌های داخلی ما نیز به‌اندازه تحریم‌ها، اقتصاد کشور را فلج کرده‌اند. تصمیم‌گیری‌های اشتباه، نبود شفافیت مالی، فساد گسترده و مهم‌تر از همه، عدم پذیرش واقعیت‌های بین‌المللی، اقتصاد ایران را در یک تله خودساخته گرفتار کرده است.
ضرورت مذاکره؛ بازیابی جایگاه اقتصادی ایران
در دنیای امروز، هیچ کشوری نمی‌تواند بدون تعامل سازنده با جامعه جهانی، اقتصادی پایدار و پویا داشته باشد. ایران نیز از این قاعده مستثنی نیست. مسئولین باید این واقعیت را بپذیرند که مذاکره و دیپلماسی، یک انتخاب لوکس نیست، بلکه یک ضرورت حیاتی است.
بسیاری از کشورهای جهان توانسته‌اند از طریق مذاکره و توافقات بین‌المللی، بحران‌های اقتصادی خود را مدیریت کنند. نمونه بارز آن، کشورهای شرق آسیا هستند که با پذیرش قوانین و نهادهای بین‌المللی، به مراکز بزرگ اقتصادی تبدیل شده‌اند. اما چرا ما همچنان بر طبل انزوا می‌کوبیم؟
چرا FATF مهم است؟
یکی از اصلی‌ترین گره‌های اقتصادی ایران، عدم عضویت در نهاد FATF و اجرای استانداردهای آن است. مخالفان این موضوع معتقدند که پذیرش FATF به معنای از دست دادن استقلال مالی است. اما سؤال اینجاست: استقلالی که امروز از آن صحبت می‌کنیم، چگونه خود را در دلار 85 هزار تومانی و افزایش روزافزون فقر نشان داده است؟
پذیرش FATF نه‌تنها به معنای شفافیت بیشتر در نظام مالی کشور است، بلکه راه را برای همکاری‌های بین‌المللی باز می‌کند. بدون عضویت در این نهاد، حتی دوستان و شرکای سنتی ایران نیز نمی‌توانند با ما مبادلات مالی داشته باشند. آیا این انزوا به نفع اقتصاد کشور است؟
مسئولیت سوءمدیریت‌ها بر عهده کیست؟
نباید تمام مشکلات اقتصادی کشور را به گردن تحریم‌ها انداخت. واقعیت این است که سوءمدیریت‌ها، فساد گسترده، و نبود سیاست‌گذاری شفاف و پایدار، سهم عمده‌ای در بحران اقتصادی امروز ایران دارند. وقتی بانک مرکزی از مدیریت نرخ ارز عاجز است، وقتی بودجه کشور بر پایه وعده‌های غیرواقعی نوشته می‌شود، وقتی تورم افسارگسیخته هیچ خط قرمزی نمی‌شناسد، دیگر نمی‌توان فقط انگشت اتهام را به سمت تحریم‌ها نشانه رفت.
دلار 85 هزار تومانی؛ پیامدها و فاجعه اجتماعی
افزایش بی‌سابقه قیمت دلار، نه‌تنها اقتصاد را به زانو درآورده، بلکه تبعات اجتماعی جبران‌ناپذیری نیز به همراه داشته است:
فقر گسترده: خانواده‌هایی که روزی در طبقه متوسط بودند، حالا برای تأمین نیازهای اولیه خود به کمک‌های خیریه چشم دوخته‌اند.
افزایش مهاجرت: جوانانی که دیگر امیدی به آینده ندارند، به دنبال ترک کشور هستند. خروج نیروی انسانی نخبه، یکی از بزرگ‌ترین آسیب‌های این بحران است.
افزایش جرایم و آسیب‌های اجتماعی: فشار اقتصادی، افزایش بیکاری و ناامیدی، به گسترش جرایم و آسیب‌های اجتماعی منجر شده است.
راهکارهای پیشنهادی برای خروج از بحران
اما سؤال اصلی این است: آیا این بحران راه‌حلی دارد؟ پاسخ من مثبت است. اگرچه مسیر دشواری در پیش داریم، اما با شجاعت و تصمیمات درست، می‌توان از این بحران عبور کرد. در ادامه، چند راهکار عملیاتی پیشنهاد می‌شود:
1.مذاکره فوری با جامعه جهانی: مسئولین باید بدون تأخیر، مسیر دیپلماسی را احیا کنند. توافقاتی مانند برجام، می‌تواند راه را برای بازگشت سرمایه‌گذاران خارجی باز کند.
2. پذیرش FATF: با پذیرش استانداردهای FATF، ایران می‌تواند به نظام مالی جهانی بازگردد و از این انزوای اقتصادی رها شود.
3. اصلاح ساختار اقتصادی: نظام مالی و بودجه‌ریزی کشور باید شفاف و کارآمد شود. حذف یارانه‌های غیرضروری و مدیریت هدفمند منابع مالی، گام‌های اساسی در این مسیر هستند.
4. مبارزه جدی با فساد: تا زمانی که فساد در نظام اقتصادی کشور ریشه دارد، هیچ اصلاحی پایدار نخواهد بود. شفافیت، پاسخگویی و برخورد قاطع با مفسدان اقتصادی، باید در اولویت قرار گیرد.
5. توسعه صادرات غیرنفتی: ایران ظرفیت‌های عظیمی در بخش‌های صنعتی، کشاورزی و فناوری دارد. دولت باید با حمایت از تولیدکنندگان و تسهیل صادرات، وابستگی کشور به نفت را کاهش دهد.
6. حمایت از تولید داخلی: تولیدکنندگان داخلی باید از حمایت‌های ویژه برخوردار شوند تا بتوانند در شرایط فعلی رقابت کنند و نیازهای بازار را تأمین کنند.
چند توصیه مهم:
1. "دلار 85 هزار تومانی یعنی فروپاشی اعتماد مردم به وعده‌هایی که سال‌هاست بدون پشتوانه داده شده‌اند. آیا وقت آن نرسیده که مسئولین، مسئولیت واقعی خود را بپذیرند؟"
2. "تحریم‌ها شاید قفل دروازه اقتصاد ما باشد، اما این سوءمدیریت داخلی است که کلید شکستن این قفل را دور انداخته است."
3. "وقتی قدرت خرید مردم در برابر قیمت‌ها به صفر می‌رسد، دیگر هیچ بهانه‌ای از مسئولین قابل قبول نیست. زمان عمل فرارسیده، نه توجیه!"
4. "اگر امروز برای بازگشت به جامعه جهانی و پذیرش FATF اقدام نکنیم، فردا حتی برای خرید نان هم باید دلار 100 هزار تومانی پرداخت کنیم."
5. "فساد و رانت، اقتصاد کشور را بلعیده و مردم را به لبه ناامیدی کشانده است. این صدای فروپاشی است، اگر گوش شنوایی باشد."
6. "چرا فرزندان ما باید در سرزمین مادری خود بی‌آینده باشند، درحالی‌که کشورهای دیگر با برنامه‌ریزی درست، مسیر پیشرفت را طی می‌کنند؟"
7. "اقتصاد بیمار امروز ایران، بیش از هر چیز به درمان شفافیت، دیپلماسی و حذف مدیریت ناکارآمد نیاز دارد."
8. "سکوت مسئولین در برابر دلار 85 هزار تومانی، شبیه سکوتی است که پیش از یک طوفان ویرانگر شنیده می‌شود. آیا آماده مقابله با این طوفان هستند؟"
9. "دیوار تحریم‌ها شاید بلند باشد، اما ترک‌های بزرگ این دیوار از درون و با سوءمدیریت‌های ما ایجاد شده است."
10. "این مردم نیستند که باید تاوان تصمیمات اشتباه را بدهند، بلکه مسئولین باید پاسخگو باشند و برای جبران اعتماد از دست رفته، اقدام عملی انجام دهند."
سخن آخر؛ مسئولین، تاریخ شما را قضاوت خواهد کرد
مسئولین محترم! دلار 85 هزار تومانی فقط یک عدد نیست؛ این عدد، نماد سقوط اقتصاد، نابودی اعتماد مردم و شکست سیاست‌های شماست. مردم از شما انتظار دارند که به‌جای شعارهای پوچ و وعده‌های بی‌سرانجام، اقدامات عملی و فوری انجام دهید. تاریخ به قضاوت شما خواهد نشست. آیا می‌خواهید نامتان در کنار نجات‌دهندگان کشور ثبت شود یا در لیست عاملان این سقوط تاریخی؟
*امیررضا اعتمادی*
(فعال اقتصادی وعضو اتاق بازرگانی)