بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد : در دی‌ماه 1403، هزینه خوراکی‌های یک خانوار چهارنفره 57.8درصد از حداقل دستمزد را تشکیل داده که نسبت به ماه قبل (57.3درصد) نیم‌واحد درصد افزایش یافته است. این رقم در دی‌ماه سال گذشته 66.8درصد بود، بررسی‌ها نشان می‌دهد اگرچه سهم هزینه خوراکی در کل هزینه خانوار نسبت به مدت مشابه سال قبل کاهش یافته، اما این سهم نسبت به آذرماه‌ افزایش یافته است. براساس آمارها، بیشترین افزایش قیمت ماهانه در میان اقلام خوراکی مربوط به سیب‌زمینی، لپه و فلفل دلمه‌ای بوده است.
براساس آمارهای اعلامی، هزینه خوراکی‌های یک خانوار چهار‌نفره در دی‌ماه امسال، 57.8درصد از حقوق یک شاغل دریافت‌کننده حداقل دستمزد را شامل می‌شود. این در حالی است که این نسبت، در ماه گذشته 57.3درصد بوده است. این موضوع حاکی از افزایش نیم‌واحد درصدی سهم هزینه‌های خوراکی از دستمزد دریافتی یک خانواده حداقل‌بگیر است. مرکز آمار ایران به‌تازگی در گزارشی متوسط قیمت کالاهای خوراکی منتخب در دی‌ماه را منتشر کرد. بر اساس محاسبات «دنیای اقتصاد» نسبت هزینه‌های ماهانه اقلام خوراکی برای یک خانوار 4نفره در آبان‌ماه به حداقل حقوق به 57.8درصد رسیده است. این عدد در مدت مشابه سال گذشته معادل 66.8درصد بوده است.
‌بااین‌‌حال در ماه گذشته نسبت هزینه‌های ماهانه تهیه اقلام خوراکی خانوار به حداقل حقوق برابر با 57.3درصد بود و در دی‌ماه افزایش 0.5واحد درصدی را تجربه کرده است. به عبارتی سهم خوراکی‌ها از سبد مخارج خانوار نسبت به سال گذشته بهبود داشته است؛ اما در مقایسه با دی‌ماه افزایش را نشان می‌دهد. افزایش قیمت کالاهای خوراکی در حالی ادامه دارد که تورم این کالاها نسبت به رقم تورم کل کشور 4.5واحد درصد کمتر است. تورم کمتر یک گروه کالایی یا کاهش تورم آن به معنای گران نشدن آن گروه کالایی نیست؛ بلکه به این معنی است که قیمت‌های این گروه کالایی کمتر افزایش یافته است.
اهمیت تورم خوراکی
تورم خوراکی به معنای افزایش قیمت مواد غذایی و اقلام خوراکی است که می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر هزینه‌های خانوارها و الگوی مصرفی آنها داشته باشد. تورم خوراکی بر توان خرید افراد اثر دارد و موجب تغییرات در انتخاب‌ها و ترجیحات غذایی می‌شود. به عبارت دیگر، با افزایش قیمت‌ها، بسیاری از خانوارها ممکن است مجبور به تغییر در الگوی مصرف خود شده و برخی از مواد غذایی ضروری را از سبد خرید خود حذف کنند.
این موضوع می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامت عمومی و تغذیه مردم به همراه داشته باشد، چرا که کاهش مصرف مواد غذایی باکیفیت و مغذی می‌تواند منجر به افزایش سوءتغذیه، کمبود ریزمغذی‌ها و حتی شیوع بیماری‌های مرتبط با تغذیه نامناسب شود. این نوع تورم به دلایل مختلفی از جمله کاهش تولید محصولات کشاورزی، افزایش هزینه‌های تولید، نوسانات نرخ ارز، رشد تقاضا یا تغییرات در سیاست‌های مرتبط با واردات و صادرات رخ می‌دهد.
علاوه بر این، تغییرات اقلیمی مانند خشکسالی، سیل و دیگر بحران‌های طبیعی نیز می‌توانند بر میزان تولید و عرضه مواد غذایی تاثیر گذاشته و قیمت‌ها را افزایش دهند. در کنار این عوامل، هزینه‌های حمل‌ونقل، افزایش قیمت نهاده‌های تولیدی نظیر بذر، کود و سموم شیمیایی، و همچنین دستمزد نیروی کار نیز بر قیمت تمام‌شده محصولات کشاورزی و مواد غذایی اثرگذار هستند. با توجه به سهم بالای مواد غذایی در سبد هزینه‌های خانوار در کشور، افزایش تورم خوراکی می‌تواند به‌طور مستقیم بر سفره مردم و دسترسی آنها به غذاهای سالم و متنوع تاثیرگذار باشد.
این مساله به‌ویژه برای اقشار کم‌درآمد و آسیب‌پذیر جامعه اهمیت بیشتری دارد، چرا که این گروه‌ها معمولا بخش بیشتری از درآمد خود را صرف تامین نیازهای اساسی از جمله مواد غذایی می‌کنند. در چنین شرایطی، کاهش قدرت خرید خانوارها ممکن است منجر به کاهش مصرف پروتئین‌های باکیفیت مانند گوشت، ماهی و لبنیات شده و مصرف مواد غذایی ارزان‌تر اما کم‌ارزش‌تر از نظر تغذیه‌ای مانند کربوهیدرات‌های ساده و چربی‌های اشباع افزایش یابد. افزایش سریع تورم خوراکی، در صورتی که درآمدهای مردم نتواند همگام با آن رشد کند، می‌تواند نابرابری‌های اجتماعی را تشدید کرده و امنیت غذایی بخش بزرگی از جامعه را به خطر بیندازد. کاهش دسترسی به مواد غذایی سالم و افزایش سوءتغذیه، به‌ویژه در میان کودکان و سالمندان، می‌تواند اثرات بلندمدتی بر سلامت عمومی و توسعه پایدار کشور داشته باشد.
شاخص سهم خوراکی از دستمزد
مرکز آمار تورم نقطه‌ای خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها در دی‌ماه سال جاری را معادل 27.3درصد اعلام کرده که نسبت به آذرماه 0.9واحد درصد افزایش پیدا کرده است. این در حالی است که این تورم در آذر‌ماه نسبت به ماه آبان با 2.9واحد درصد کاهش را تجربه کرده بود. افزایش قیمت کالاهای خوراکی در حالی ادامه دارد که نسبت به رقم تورم نقطه‌ای کل کشور که در آذرماه معادل 31.8درصد بود، 4.5واحد درصد پایین‌تر است.
«دنیای ‌‌اقتصاد» بر اساس سبد اقلامی که وزارت رفاه آن را برای توزیع کالابرگ مشخص کرده، هزینه‌های لازم برای تامین این سبد را برای دی‌ماه سال جاری و سال گذشته براساس قیمت‌های اعلام‌شده از سوی مرکز آمار محاسبه کرده است. این بررسی نشان می‌دهد در دی‌ماه سال جاری سهم هزینه مواد غذایی مصرفی یک خانوار 4نفره از حداقل حقوق به 57.8درصد رسیده است. این در حالی است که سهم مذکور از حداقل حقوق در مدت مشابه سال گذشته معادل 66.8درصد بود. با‌‌این‌‌حال در ماه گذشته سهم مواد غذایی یک خانوار 4نفره از حداقل حقوق برابر با 57.3درصد بود و در ماه جاری رشد 0.5واحد درصدی را ثبت کرده است. این روند در آذرماه نیز اتفاق افتاده بود و به نظر می‌رسد رشد نیم واحد درصدی سهم خوراکی‌ها از حداقل حقوق به روند ثابتی تبدیل شده است.
جزئیات آماری تورم خوراکی
بررسی جزئیات تورم ماهانه خوراکی‌ها در نخستین ماه زمستان نشان می‌دهد بیشترین درصد افزایش قیمت ماه جاری نسبت به ماه قبل، در بادمجان، سیب‌زمینی، کدو سبز و انار بوده است. این اقلام به‌ترتیب رشد ماهانه 40.6درصدی، 20درصدی و 17.6درصدی را تجربه کرده‌اند. خربزه، مرغ ماشینی و پرتقال و هندوانه نیز کمترین افزایش قیمت‌ها را در این ماه تجربه کرده‌اند. 
بررسی تورم نقطه‌به‌نقطه خوراکی‌ها نشان می‌دهد در دی‌ماه سال جاری به‌ترتیب سیب‌زمینی با تورم حدود 103.4درصدی، لپه با تورم 83.2درصدی، فلفل دلمه‌ای با تورم 77.8درصدی و لیموترش با تورم 77.6درصدی بیشترین میزان افزایش قیمت‌ها را در میان اقلام خوراکی خانوار داشته‌اند. مرغ ماشینی، روغن مایع، روغن نباتی جامد و پسته نیز کمترین افزایش قیمت‌های نقطه‌ای را در این مدت داشته‌اند.