بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد - عباس بیات : در شرکت‌های تولیدکننده سنگ‌‌‌آهن بورسی، در سال‌های اخیر هزینه‌‌‌ها تحت‌تاثیر تعریف هزینه دلاری بهره معادن افزایش یافت. تا پیش از این دولت از بابت اجاره معادن از سنگ‌‌‌آهنی‌‌‌ها هزینه دریافت نمی‌‌‌کرد. اما در دوره‌‌‌های اخیر دو هزینه نرخ بهره مالکانه و بهره معادن برای این صنعت تعریف شد که موجب رشد دلاری هزینه بهای تمام‌شده صنعت سنگ‌‌‌آهن شد. به‌رغم افزایش مقادیر تولید و فروش این صنعت در سال گذشته، طی سال‌جاری متغیرهای مالی صنعت سنگ‌‌‌آهن با کاهش همراه شده است.
طی 9ماهه امسال تناژ فروش صنعت سنگ‌‌‌آهن کاهش 8درصدی را تجربه کرده است. درآمد فروش این صنعت در سال‌جاری تنها 9درصد رشد داشته است. این در حالی است که به‌طور میانگین طی دوره‌‌‌های اخیر 54درصد به درآمد فروش صنعت سنگ‌‌‌آهن افزوده شده است.
ارزیابی متغیرهای سودآوری این صنعت نیز از نزول سودآوری در سنگ‌‌‌آهنی‌‌‌ها حکایت دارد. طی سال 1402 و پاییز امسال حاشیه سود این صنعت به‌‌‌ترتیب 4 و 16درصد نسبت به متوسط تاریخی کاهش یافته است. تعریف هزینه معادن اشتباه نیست، بلکه دولت پیش از این با نگرفتن این هزینه سوبسید خوبی به سنگ‌‌‌آهنی‌‌‌ها داده است. اما بهتر بود در فرمول تعریف‌شده، عیار معادن نیز در نظر گرفته شود. بزرگ‌ترین عیب معادن سنگ‌‌‌آهن ایران عیار پایین آنهاست. طی سال‌های اخیر به حدی به‌صورت بی‌‌‌وریه و بدون برنامه از معادن بهره‌‌‌برداری شده که عیار معادن کاهش یافته است. به دلیل عیار پایین معادن، سنگ‌‌‌آهن خالص بهره‌‌‌برداری‌شده از معادن بسیار پایین است. با این حال طبق فرمول تعریف‌شده برحسب میزان تولیدات، هزینه مالکانه تعریف می‌شود و مقادیر فروش در نظر گرفته نمی‌شود. همین امر باعث می‌شود که در شرکت‌های سنگ‌‌‌آهنی با عیار پایین هزینه بهره بسیار افزایش یابد.
تقلیل مقادیر تولید
بررسی تناژ تولیدات شرکت‌های سنگ‌آهن بازار سرمایه نشان می‌دهد که در مقیاس سالانه، به‌طور متوسط هر سال 57میلیون تن سنگ‌آهن توسط چهار شرکت بورسی این صنعت تولید و هر سال 11درصد به مقدار تولیدات سنگ‌‌‌آهنی‌‌‌ها افزوده شده است. در سال 1402 مجموع تولیدات ثبت‌شده توسط شرکت‌های بورسی سنگ‌‌‌آهن به‌‌‌میزان 86میلیون و 500هزار تن بوده که در مقایسه با سال ماقبل رشد 19درصدی را تجربه کرده است.
همچنین مقایسه مقدار تولید این صنعت با متوسط سالانه از رشد چشمگیر 52درصدی تولیدات سنگ‌‌‌آهنی‌ها حکایت دارد. با وجود عملکرد درخشان این صنعت در رشد تناژ تولید، طی سال‌جاری عملکرد چندان مناسبی توسط شرکت‌های تولیدی این صنعت رقم نخورده است. در تابستان و پاییز امسال مجموع تولیدات ثبت‌شده چهار سنگ‌آهنی بازار سرمایه در قیاس با فصل مشابه سال گذشته کاهش یک و 6درصدی را نشان می‌دهد. در 9ماه ابتدایی سال‌جاری 67میلیون تن سنگ‌آهن توسط بورسی‌‌‌ها تولید شده که در مقایسه با 9ماه آغازین 1402 به‌‌‌میزان 2درصد رشد داشته است. بیشترین میزان افزایش مقادیر تولید طی 9ماهه امسال مربوط به شرکت «کنور» است. مقدار تولیدات این شرکت در سال‌جاری با رشد 14درصدی به‌‌‌ یک‌میلیون و 622هزار تن افزایش یافته است.
عملکرد درخشان «کنور»
سنگ‌‌‌آهن استخراج‌شده از معادن به‌طور خام قابل فروش نیست و فرآیندهایی روی آن شکل می‌گیرد، سپس به فروش می‌‌‌رسد. بر همین اساس این فرآیند موجب می‌شود به‌میزان زیادی از تناژ تولیدی کاسته شود. بنابراین ارزیابی تناژ فروش شرکت‌های سنگ‌‌‌آهن در کنار مقادیر تولید می‌‌‌تواند دید بهتری نسبت به متغیرهای مالی نشان دهد. در مقیاس سالانه به‌طور متوسط هر سال 33میلیون تن سنگ‌‌‌آهن توسط چهار شرکت بورسی این صنعت به فروش رسیده است. طی سال 1402 میزان فروش سنگ‌‌‌آهن به 47میلیون تن افزایش یافته که در مقایسه با سال ماقبل 30درصد رشد را تجربه کرده است.
همان‌طور که مقادیر تولید سنگ‌‌‌آهنی‌ها در سال‌جاری با نزول همراه شده بود، تناژ فروش این صنعت نیز کاهشی بوده است. در فصل‌های تابستان و پاییز امسال مقدار فروش سنگ‌‌‌آهنی‌‌‌ها در مقایسه با فصل مشابه سال گذشته افت 27 و 9درصدی را به ثبت رسانده است. در بازه 9ماهه امسال 33میلیون تن سنگ‌‌‌آهن به فروش رسیده که در قیاس با 9ماه مشابه سال گذشته 8درصد کاهش را تجربه کرده است. اصلی‌‌‌ترین عامل نزول مقادیر تولید و فروش شرکت‌های سنگ‌‌‌آهن در سال‌جاری، به رشد هزینه‌‌‌های این صنعت بازمی‌گردد. تعریف هزینه نرخ بهره مالکانه و همچنین بهره معادن موجب شد تا برخلاف سال‌های گذشته که درآمد سنگ‌‌‌آهنی‌‌‌ها دلاری و هزینه‌‌‌های آنها ریالی بود، هزینه‌‌‌های آنها اخیرا دلاری شود. فرمول محاسبه نرخ بهره مالکانه با شمش فولاد خوزستان مرتبط است که این موضوع خود هزینه‌‌‌های سنگ‌‌‌آهنی‌‌‌ها را افزایش می‌دهد. البته این امر به آن معنا نیست که دو هزینه فوق‌‌‌الذکر را زیر سوال ببریم؛ چرا که دولت تاکنون سوبسید خیلی خوبی به سنگ‌‌‌آهنی‌‌‌ها بابت عدم‌دریافت هزینه اجاره معادن ارائه کرده است.
با این حال بهتر است که در فرمول محاسبه بهره معادن، عیار معادن نیز در نظر گرفته شود. در حال حاضر بزرگ‌ترین آسیب سنگ‌‌‌آهنی‌‌‌ها عیار پایین معادن آنهاست. هرچه عیار کمتر باشد، از سنگ‌‌‌آهن استخراج‌شده مقدار کمتری سنگ‌‌‌آهن قابل فروش ایجاد خواهد شد. شرکت «کنور» در ارزیابی مقداری فروش نیز بهترین عملکرد را از خود به نمایش گذاشت. طی سال‌جاری 13درصد به تناژ فروش این شرکت افزوده شده و مقدار فروش شرکت مذکور به یک‌میلیون و 175هزار تن افزایش یافته است.
طعم خوش نرخ آزاد
از آنجا که سنگ‌‌‌آهنی‌‌‌ها، تولیدات خود را در بورس‌کالا عرضه می‌کنند، مرجع نرخ‌‌‌گذاری این صنعت آزاد است و از طریق عرضه و تقاضا تعیین می‌شود. بخشی از درآمد این صنعت نیز از طریق صادرات کسب می‌شود که این موضوع نیز در شرکت‌های صادرات‌محور رشد سودآوری را به‌دنبال خواهد داشت. در 9ماهه امسال به‌طور میانگین 17درصد به نرخ فروش محصول اصلی سنگ‌آهنی‌‌‌ها در مقایسه با دوره مشابه سال قبل افزوده شده است. بیشترین میزان جهش نرخ فروش در سال‌جاری مربوط به شرکت «کگل» است. این شرکت گندله خود را طی 9ماهه امسال با افزایش 24درصدی نسبت به دوره مشابه سال قبل به فروش رسانده است. در مقیاس نقطه به نقطه، در نهمین ماه از سال‌جاری 18درصد به نرخ فروش محصول اصلی سنگ‌‌‌آهنی‌‌‌ها افزوده شده است.
بیشترین میزان جهش نرخ در این مقیاس را نیز «کگل» تجربه کرده که در آذرماه گندله خود را با 25درصد افزایش نرخ نسبت به آذر سال گذشته به فروش رسانده است. ارزیابی نرخ فروش آذرماه شرکت‌های سنگ‌‌‌آهنی بازار سرمایه با متوسط سال‌جاری نشان می‌دهد، در نهمین ماه از سال‌جاری به‌طور میانگین 8درصد به نرخ فروش محصول اصلی این صنعت در مقایسه با متوسط سال‌جاری افزوده شده است. با وجود آنکه «کگل» در مقیاس‌‌‌های دیگر رشد بالایی را در نرخ فروش خود تجربه کرد، در این مقیاس شرکت «کنور» با رشد 20درصدی نرخ فروش کنسانتره خشک خود در قیاس با متوسط سالانه بیشترین میزان رشد نرخ را به ثبت رسانده است.
افت شتاب درآمدی
شتاب درآمدی شرکت‌های سنگ‌‌‌آهن بازار سرمایه در سال‌های اخیر تحت‌تاثیر رشد هزینه‌‌‌ها کاهشی شده است. به‌رغم متوسط افزایش 54درصدی فروش چهار شرکت سنگ‌‌‌آهن در بازه سالانه، طی سال 1402 فروش سنگ‌‌‌آهنی‌‌‌های بازار سرمایه با رشد 37درصدی به 174هزار میلیارد تومان افزایش یافته است که به‌‌‌معنای کاهش 16درصدی شتاب رشد درآمد صنعت سنگ‌‌‌آهن در سال گذشته است. در سال 1401 نیز عملکرد سنگ‌‌‌آهنی‌‌‌ها به دلیل افزایش بی‌بدیل هزینه‌‌‌ها تنها 6درصد بوده است که به معنای نزول 48درصدی درآمد صنعت سنگ‌‌‌آهن بازار سرمایه است.
در مقیاس فصلی طی تابستان و پاییز امسال به‌‌‌ترتیب رشد 4 و 19درصدی در رشد درآمدی نسبت به فصل مشابه سال گذشته رقم خورده است. در 9ماهه امسال فروش سنگ‌‌‌آهنی‌‌‌ها به میزان 136هزار میلیارد تومان به ثبت رسید که این میزان فروش در قیاس با 9ماه آغازین 1402 تنها 9درصد افزایش داشته است. بیشترین میزان جهش درآمد طی سال‌جاری مربوط به شرکت «کگهر» است. فروش این شرکت در 9ماهه امسال با افزایش 20درصدی به 38هزار میلیارد تومان افزایش یافته است.
افت متغیرهای سودآوری
ارزیابی روند متغیرهای سودآوری شرکت‌های سنگ‌‌‌آهن نشان می‌دهد تا سال 1400 روند حاشیه سود این صنعت افزایشی بوده است. از این سال روند شتاب افزایش حاشیه سود سنگ‌آهنی‌‌‌ها متوقف و هرسال از سودآوری این صنعت کاسته شد.
عامل اصلی در کاهش حاشیه سود به بحث افزایش هزینه‌‌‌های صنعت سنگ‌‌‌آهن بازمی‌گردد. در سال‌های اخیر حاشیه سود صنعت سنگ‌‌‌آهن روند کاهشی را تجربه کرده است. در سال 1402 حاشیه سود این صنعت به‌‌‌میزان 39درصد ثبت شده که در مقایسه با متوسط سالانه 4درصد کاهش یافته است. در مقیاس فصلی میانگین حاشیه سود شرکت‌های سنگ‌‌‌آهن بازار سرمایه به‌‌‌میزان 48درصد بوده است. در بازه فصلی نیز طی پاییز امسال حاشیه سود سنگ‌‌‌آهنی‌‌‌ها 31درصد ثبت شده که در مقایسه با متوسط فصلی 16درصد کاهش را تجربه کرده است. از میان چهار شرکت سنگ‌‌‌آهنی بازار سهام، «کنور» بیشترین میزان حاشیه سود را به ثبت رسانده است. در سال 1402 و پاییز امسال متوسط حاشیه سود سنگ‌‌‌آهنی‌‌‌ها به‌‌‌ترتیب 54 و 47درصد ثبت شده و با این اوصاف بیشترین میزان سودآوری را تجربه کرده است.