بزرگنمايي:

بازار آریا - دکتر نیما فاضلی* یک استارت‌آپ کوچک چینی به نام DeepSeek AI با دستاوردی چشمگیر، معادلات بازار هوش‌مصنوعی را دگرگون کرده است. این شرکت موفق شده است مدلی را توسعه دهد که نه‌تنها با بهترین مدل‌‌‌های هوش‌مصنوعی موجود رقابت می‌کند، بلکه این کار را با یک‌بیستم هزینه معمول انجام می‌دهد.
نکته کلیدی اینجاست که DeepSeek توانسته است به این عملکرد برتر با نیاز به توان محاسباتی و مصرف انرژی به مراتب کمتر دست یابد. این پیشرفت نشان می‌دهد که می‌‌‌توان مدل‌‌‌های هوش‌مصنوعی قدرتمند را بدون نیاز به زیرساخت‌‌‌های عظیم و پرهزینه که تاکنون پیش‌‌‌نیاز توسعه این فناوری تلقی می‌‌‌شد، ایجاد کرد. این تحول بنیادین از چند جنبه قابل بررسی است.
نخست، فرض موانع ورود بالا در توسعه مدل‌‌‌های هوش‌مصنوعی در هم شکسته شده است. دستاورد DeepSeek نشان می‌دهد که نوآوری مهندسی می‌‌‌تواند بر محدودیت‌های مالی غلبه کند؛ این یعنی پایان انحصار شرکت‌های بزرگ فناوری مانند گوگل، مایکروسافت و OpenAI در این حوزه. ما شاهد دموکراتیزه‌شدن توسعه هوش مصنوعی هستیم که درها را به روی شرکت‌های کوچک‌تر و نوآور در سراسر جهان می‌‌‌گشاید.
دوم، این تحول پیامدهای جدی برای بازارهای مالی دارد؛ به‌‌‌ویژه برای شرکت‌هایی که در زمینه زیرساخت‌‌‌های هوش‌مصنوعی سرمایه‌گذاری کلان کرده‌‌‌اند. ارزش‌‌‌گذاری نجومی شرکت‌هایی مانند انویدیا، اپراتورهای مراکز داده و تولیدکنندگان سرور بر این فرض استوار بود که توسعه هوش‌مصنوعی به قدرت محاسباتی و زیرساخت‌‌‌های فزاینده نیاز دارد. با رویکرد کارآمد DeepSeek، این ارزش‌‌‌گذاری‌‌‌ها به بازنگری اساسی نیاز دارند. با توجه به وزن قابل‌توجه این شرکت‌ها در شاخص‌‌‌های سهام، به‌‌‌ویژه نزدک، می‌‌‌توانیم شاهد تعدیل قابل‌توجه در بازار باشیم.
سوم و شاید مهم‌ترین تاثیر، پیامدهای گسترده‌‌‌تر اقتصادی است. هوش‌مصنوعی به‌‌‌طور فزاینده‌‌‌ای به یک نهاده کلیدی در فرآیندهای تولید، به‌‌‌ویژه در توسعه نرم‌‌‌افزار و ارائه خدمات تبدیل شده است. کاهش چشمگیر هزینه‌‌‌های محاسباتی هوش مصنوعی در واقع یک شوک مثبت عرضه برای تمام صنایعی است که از هوش مصنوعی استفاده می‌کنند. این کاهش هزینه می‌‌‌تواند پذیرش هوش مصنوعی را در تمام بخش‌‌‌ها، از بهداشت و درمان و آموزش گرفته تا تولید و خدمات مالی تسریع کند و موج جدیدی از رشد بهره‌‌‌وری را به راه اندازد.
در نگاه به آینده، این تحول چند روند کلیدی را نشان می‌دهد:
- چشم‌‌‌انداز رقابتی‌‌‌تر و متنوع‌‌‌تر در توسعه هوش مصنوعی؛
- ارزیابی مجدد ارزش شرکت‌های زیرساخت فناوری؛
-تسریع در پذیرش هوش مصنوعی در صنایع مختلف؛
-امکان ظهور قطب‌‌‌های جدید هوش مصنوعی فراتر از مراکز سنتی فناوری.
پدیده DeepSeek فراتر از یک پیشرفت فناورانه صرف بوده و این تحول نشان‌‌‌دهنده تغییر بنیادین در نحوه تفکر ما درباره توسعه هوش مصنوعی و پیامدهای اقتصادی آن است. اگرچه ممکن است در کوتاه‌‌‌مدت نوسانات بازار را به‌‌‌ویژه در سهام فناوری ایجاد کند، اما پیامدهای اقتصادی بلندمدت آن مثبت به نظر می‌رسد و نوید پذیرش گسترده‌‌‌تر و کارآمدتر هوش مصنوعی را در اقتصاد جهانی می‌دهد.
* پژوهشگر مالی بین‌الملل و دانشیار اقتصاد دانشگاه پاریس