بازار آریا - به بهانه روز مرد و پدر، بر آن شدیم تا نگاهی عمیق‌تر به نقش مردان در جامعه ایران و رنج‌هایی که متحمل می‌شوند، داشته باشیم. مردانی که از دیرباز نماد قدرت، تکیه‌گاه و مسئولیت‌پذیری بوده‌اند، اما در پس این چهره استوار، زخم‌هایی نهفته دارند که کمتر به آنها پرداخته شده است. این مقاله تلاشی است برای واکاوی این زخم‌ها، از نگاه جامعه و انتظارات آن گرفته تا فشارهای اقتصادی و خانوادگی و تاثیر آنها بر سلامت جسمی و روانی مردان.
نقش مردان در گذر زمان
نقش مردان در ایران، همچون بسیاری از جوامع دیگر، در طول تاریخ دستخوش تغییرات بوده است. در گذشته، مردان عمدتاً در نقش نان‌آور خانواده، محافظ و تصمیم‌گیرنده ظاهر می‌شدند. این نقش‌ها ریشه در فرهنگ، سنت و باورهای جامعه داشت و مردان از کودکی برای پذیرش آنها تربیت می‌شدند1.
برای مثال، در دوران قاجار، پوشش مردان شامل لباس‌هایی با جزئیات خاص بود که نشان‌دهنده‌ی جایگاه اجتماعی و اقتصادی آنها بود. همچنین، پوشش محلی مردان در اقوام مختلف ایرانی نیز با توجه به شرایط اقلیمی و فرهنگی هر منطقه، متفاوت بود. به عنوان مثال، در مجسمه‌ای طلایی که از مارلیک به دست آمده است، مردی با کلاهی از جنس پارچه ضخیم یا نمد و پیراهنی آستین کوتاه با کمربندی پهن بر کمر به تصویر کشیده شده است. در غرب گیلان، مردان تالش پیراهن‌هایی به رنگ قرمز تند یا کمی روشن‌تر و بدون یقه می‌پوشیدند. در نواحی مرکزی ایران، مردان از پیراهن و شلوار سنتی استفاده می‌کردند. این تنوع در پوشش، نشان‌دهنده‌ی غنای فرهنگی و تاریخی ایران است و همچنین می‌تواند به عنوان نمادی از نقش‌های سنتی مردان در جامعه در نظر گرفته شود. سهمیه بندی بنزین تغییر می‌کند؟ | 30 لیتر بنزین برای هر ایرانی؟ بخوانید
با گذر زمان و تحولات اجتماعی، نقش‌های جدیدی برای مردان تعریف شد. امروزه، مردان در کنار نقش‌های سنتی خود، در عرصه‌های مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی نیز حضور فعال دارند. به عنوان مثال، در عرصه هنر و سینما، شاهد حضور پررنگ مردان ایرانی در نقش‌های مختلف هستیم. بازیگران مرد ایرانی با استعداد و توانایی خود، در فیلم‌ها و سریال‌های مختلف به ایفای نقش می‌پردازند و در جذب مخاطب و ارتقای سطح کیفی آثار هنری نقش مهمی دارند.
با این حال، با وجود این تغییرات، انتظارات جامعه از مردان همچنان تا حد زیادی تحت تأثیر نقش‌های سنتی است. به عبارت دیگر، مردان در جامعه ایران با وجود حضور در عرصه‌های مدرن، همچنان در چارچوب نقش‌های سنتی تعریف می‌شوند و این موضوع می‌تواند به سرخوردگی و نارضایتی آنها منجر شود. زخم‌های جامعه و خانواده
جامعه ایران، با وجود تغییرات، همچنان انتظارات خاصی از مردان دارد. مردان باید قوی، مستقل، و موفق باشند. آنها باید بار مسئولیت خانواده را به دوش بکشند و در برابر مشکلات خم به ابرو نیاورند6. این انتظارات، فشار روانی زیادی بر مردان وارد می‌کند و می‌تواند منجر به اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب شود7. همچنین، جامعه اغلب از ابراز احساسات و ضعف مردان استقبال نمی‌کند و این موضوع می‌تواند به انزوای اجتماعی و تشدید مشکلات روانی آنها منجر شود8.
علاوه بر این، چالش مردانگی فرهنگی و خانواده اسلامی نیز از جمله مسائلی است که می‌تواند بر سلامت روان مردان تأثیرگذار باشد9. در جامعه‌ای که مردانگی با قدرت، استقلال و عدم ابراز احساسات تعریف می‌شود، مردان ممکن است در پذیرش و ابراز احساسات خود با مشکل مواجه شوند و این موضوع می‌تواند به اختلالات روانی و رفتارهای پرخطر منجر شود. آیا ایران برای حمله به اسرائیل آماده می‌شود؟ بخوانید
در خانواده نیز، مردان با انتظارات و فشارهای خاصی مواجه هستند. از آنها انتظار می‌رود که همسر و پدری ایده‌آل باشند، در حالی که ممکن است با مشکلات و چالش‌های خود دست و پنجه نرم کنند10. عدم درک و حمایت کافی از سوی همسر و فرزندان می‌تواند به احساس تنهایی و ناامیدی در مردان دامن بزند. به عنوان مثال، فعالیت‌ها و برنامه‌ریزی‌های فرهنگی در جامعه مذهبی، اغلب سویه مردانه دارند و این موضوع می‌تواند به شکاف فرهنگی بین زنان و شوهرانشان منجر شود10. چالش‌های اجتماعی پیش روی مردان
مردان در جامعه ایران با چالش‌های اجتماعی مختلفی روبرو هستند که می‌تواند بر سلامت روان و رفاه آنها تأثیرگذار باشد. یکی از مهم‌ترین این چالش‌ها، فقر است. فقر می‌تواند به بسیاری از مشکلات اجتماعی مانند بیکاری، اعتیاد و خشونت دامن بزند و سلامت جسمی و روانی مردان را به خطر بیاندازد.
علاوه بر این، عوامل اجتماعی مختلفی می‌توانند بر سلامت روان مردان تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، زنان به نسبت مردان بیماری‌های مزمن فیزیکی بیشتری را تجربه می‌کنند و در معرض تشخیص بیماری‌های روانی بیشتری هستند12. این موضوع نشان می‌دهد که عوامل اجتماعی و فرهنگی می‌توانند به شکل متفاوتی بر سلامت روان زنان و مردان تأثیر بگذارند. سلامت روان مردان
سلامت روان مردان به اندازه زنان اهمیت دارد، اما متأسفانه اغلب نادیده گرفته می‌شود. مهم‌ترین اختلالات سلامت روان مردان شامل افسردگی، اضطراب، اختلال وسواس فکری عملی و اختلال استرس پس از سانحه هستند. عدم توجه به سلامت روان می‌تواند منجر به تشدید مشکلات و آسیب‌های اجتماعی در مردان شود. لغو تمامی پروازهای امارات به ایران بخوانید فشارهای اقتصادی؛ باری بر دوش مردان
در شرایط فعلی ایران، فشارهای اقتصادی یکی از مهم‌ترین عوامل استرس‌زا برای مردان است. مردان به عنوان نان‌آور خانواده، مسئولیت تأمین مایحتاج زندگی را بر عهده دارند و در شرایط تورم و بیکاری، این مسئولیت بسیار سنگین و طاقت‌فرسا است. این فشارها می‌تواند به مشکلات جسمی و روانی در مردان منجر شود و حتی روابط خانوادگی آنها را تحت تأثیر قرار دهد.
بحران اقتصادی سال‌های 1397 تا 1399، تأثیر زیادی بر اقتصاد ایران و معیشت مردم داشته است. تحریم‌های آمریکا و سیاست فشار حداکثری، شرایط اقتصادی را برای مردم ایران دشوارتر کرده است. مطالعات و پژوهش‌های دانشگاهی نشان می‌دهد که فشار اقتصادی می‌تواند تأثیر منفی بر سلامت روان و رفاه مردان داشته باشد16.
پیری سریع جمعیت ایران و بحران اقتصادی در پی کاهش نرخ تولد، چالش دیگری است که جامعه ایران با آن مواجه است17. این بحران می‌تواند فشار بیشتری بر مردان به عنوان نان‌آور خانواده وارد کند. تأثیر فشارهای اقتصادی بر خانواده
فشارهای اقتصادی می‌توانند تأثیر منفی بر روابط خانوادگی داشته باشند. افزایش هزینه‌های معیشتی و ناتوانی در تأمین مسکن باعث ایجاد فشار معیشتی بر طبقه متوسط و کاهش دسترسی جوانان به مسکن شده است. این موضوع می‌تواند به افزایش تنش و اختلاف در خانواده‌ها و حتی به افزایش نرخ طلاق و کاهش ازدواج منجر شود. روایتی از یک اتفاق باورنکردنی در مدارس ایران+ عکس بخوانید ابزارهای فشار بر مردم
در شرایط فعلی ایران، دشواری‌های اقتصادی به عنوان ابزار فشار بر مردم استفاده می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که مردان علاوه بر فشارهای اقتصادی، با فشارهای سیاسی و اجتماعی نیز مواجه هستند. توطئه‌های دشمنان
دشمنان ایران همواره در تلاش برای ایجاد شکاف و جدایی میان نظام و مردم بوده‌اند. این توطئه‌ها می‌تواند به افزایش فشار روانی و اجتماعی بر مردان در شرایط فعلی منجر شود. طول عمر و علل مرگ و میر؛ زنگ خطری برای مردان
آمارها نشان می‌دهد که طول عمر مردان در ایران کمتر از زنان است20. امید به زندگی در بدو تولد برای زنان ایرانی 78.4 سال و برای مردان ایرانی 73.8 سال است. این موضوع می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله فشارهای روانی و اقتصادی بیشتر، سبک زندگی ناسالم و عدم توجه کافی به سلامت جسمی و روانی.

جنس
امید به زندگی
علل عمده مرگ و میر

مردان	73.8 سال	بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان، حوادث، بیماری‌های تنفسی
زنان	78.4 سال	بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان، بیماری‌های تنفسی

بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان و حوادث از جمله مهم‌ترین علل مرگ و میر در مردان ایرانی هستند. همچنین، بیماری‌های تنفسی نیز به عنوان یکی از عوامل مرگ ایرانیان مطرح است که می‌تواند ناشی از آلودگی هوا و سایر عوامل محیطی باشد. با در نظر گرفتن کل مرگ و میرهای ثبت شده، نسبت جنسی برابر 127.7 است. این نسبت برای ساکنان شهرها 130 و برای روستانشینان 121.3 است23. میانگین سن فوت شدگان 66.9 سال است که این سن برای مردان 64.1 و برای زنان 68.84 سال ثبت شده است.
عمر مفید مردم ایران 62 سال است. این موضوع می‌تواند به عنوان معیاری برای سنجش کیفیت زندگی و رفاه اجتماعی در نظر گرفته شود. در برخی کشورها، تفاوت اوسط عمر زنان و مردان کاهش یافته است که نشان می‌دهد عوامل اجتماعی و فرهنگی می‌توانند بر طول عمر تأثیرگذار باشند25.
این آمار زنگ خطری است که نشان می‌دهد باید توجه بیشتری به سلامت مردان شود و برای کاهش فشارهای روانی و اقتصادی آنها چاره اندیشی گردد. عدم توجه به سلامت روان مردان می‌تواند به افزایش آمار خودکشی در آنها منجر شود8. درک مردان؛ نیازی فراموش شده
مردان نیز مانند زنان به درک، حمایت و محبت نیاز دارند. آنها نیز احساسات، ترس‌ها و نگرانی‌های خود را دارند و نیازمند فضایی هستند که بتوانند آزادانه از آنها صحبت کنند. جامعه، خانواده و رسانه‌ها باید در جهت شکستن تابوهای مربوط به سلامت روان مردان و ترویج فرهنگ گفتگو و همدلی گام بردارند. تجلیل از مردان؛ ستون‌های استوار جامعه
با وجود همه چالش‌ها و زخم‌ها، مردان ایرانی همچنان ستون‌های استوار جامعه هستند. آنها با تلاش، مسئولیت‌پذیری و فداکاری خود، در پیشرفت و آبادانی کشور نقش مهمی ایفا می‌کنند. در این روز خاص، بر خود واجب می‌دانیم که از زحمات و تلاش‌های بی‌دریغ همه مردان ایران زمین، چه پدر، چه برادر و چه همسر، قدردانی کنیم و برای آنها آرزوی سلامتی، شادی و موفقیت داشته باشیم.
برخی از راهکارهای پیشنهادی برای بهبود وضعیت مردان در جامعه عبارتند از: حمایت از اشتغال و کارآفرینی مردان: با ایجاد فرصت‌های شغلی مناسب و حمایت از کارآفرینی مردان، می‌توان فشارهای اقتصادی بر آنها را کاهش داد. ترویج فرهنگ گفتگو و همدلی در خانواده و جامعه: با آموزش مهارت‌های ارتباطی و همدلی به مردان، زنان و کودکان، می‌توان فضای خانواده و جامعه را برای ابراز احساسات و درک متقابل آماده کرد. افزایش آگاهی در مورد سلامت روان مردان: با آموزش و اطلاع‌رسانی در مورد اختلالات روانی و راه‌های پیشگیری و درمان آنها، می‌توان به مردان کمک کرد تا به سلامت روان خود اهمیت بیشتری بدهند و در صورت نیاز به دنبال کمک حرفه‌ای باشند. شکستن تابوهای مربوط به مردانگی: با به چالش کشیدن تعریف سنتی از مردانگی و ترویج تعریف جامع‌تر و انعطاف‌پذیرتر از آن، می‌توان به مردان کمک کرد تا آزادانه‌تر احساسات خود را ابراز کنند و از کمک دیگران بهره ببرند. تقویت نهاد خانواده: با حمایت از خانواده و ترویج ازدواج و فرزندآوری، می‌توان به مردان کمک کرد تا در محیطی امن و حمایت‌کننده زندگی کنند و از حمایت عاطفی و اجتماعی خانواده بهره‌مند شوند.
با اجرای این راهکارها و سایر اقدامات مؤثر، می‌توان به بهبود وضعیت مردان در جامعه و افزایش سلامت جسمی و روانی آنها کمک کرد. همچنین، با حذف علل عمده مرگ و میر مانند بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان و حوادث، می‌توان امید به زندگی را در ایران افزایش داد و به جامعه‌ای سالم‌تر و پویاتر دست یافت.