بزرگنمايي:
بازار آریا - هم میهن- داود دشتبانی: فروپاشی شوروی موجی از تحرک سیاسی و اقتصادی را در منطقه ایجاد کرد و کشورهای منطقهای و جهانی را به نقشآفرینی و نفوذ در این قلمرو آزادشده فراخواند.
طبیعتاً ایران و پاکستان و ترکیه نیز به عنوان قدرتهای منطقهای امیدوار بودند که بتوانند در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز نفوذ پیدا کنند.
یکی از رویاهای ایران در دوران معاصر ایجاد همکاری اقتصادی میان کشورهای منطقه بوده است. ایران نخستین کشوری است که در دوران مدرن با پیمان سعدآباد تنشزدایی و ایجاد روابط مستحکم میان کشورهای منطقه را پیگیری و پایهگذاری کرد و نقطه ایدهآل و رویایی این روابط برای ایران، ایجاد همکاری اقتصادی منطقهای بوده است.
نخستین تلاش برای تحقق چنین رویایی پس از قرارداد نظامی و امنیتی سنتو میان ایران و پاکستان و ترکیه ایجاد شد و ایران در پی آن در سال 1341 پایهگذار سازمان همکاری عمران منطقهای شد که با وجود تجربه ناموفق آن بار دیگر پس از پایان جنگ تحمیلی از سوی جمهوری اسلامی ایران با سازمان همکاریهای اقتصادی اکو مجدداً احیا شد. سازمان اکو از زمان نخستین اجلاس سران در تهران در سال 1370 تاکنون تجربه طولانی را از سر گذرانده است اما نتوانسته به اهداف خود دست پیدا کند.
سازمان همکاری عمران منطقهای
سه کشور ایران، پاکستان و ترکیه در سال 1342 نخستین بار سازمان همکاری عمران منطقهای RCD را با هدف کمک به توسعه اقتصادی خود پایهریزی کردند. پیمان تشکیل این سازمان 30 تیر 1343 در پی ملاقات دوروزه سران سه کشور ترکیه، ایران و پاکستان، در استانبول امضا شد. سازمان همکاری عمران منطقهای براساس پیمان سنتو که هر سه کشور پیش از آن، در آن عضویت داشتند، تشکیل شد و پنج سال پس از تشکیل سنتو بهعنوان معاهدهای، مکمل آن منعقد و از ابتدا نیز دبیرخانه این سازمان در تهران تعیین شد.
از جمله اهداف این سازمان، توسعه ارتباطات و جهانگردی بین سه کشور عضو و آشنا نمودن مردم آنها با فرهنگ یکدیگر بود. از دیگر توافقات حاصله در این مذاکرات لغو تشریفات روادید مسافرت بود. در واقع، این برنامهها در راستای رسیدن به اهدافی کلیتر طرحریزی شده بود؛ اهدافی چون ایجاد و تقویت همکاری در زمینههای اقتصادی و فرهنگی بین سه کشور و استفاده از امکانات موجود به منظور رشد اقتصادی و اجتماعی منطقه و در نتیجه بالا بردن سطح زندگی مردم کشورهای عضو از اهداف پیمان بود.
انگیزه احتمالی در پس تشکیل این پیمان، نارضایتی از جنبههای سیاسی-نظامی سنتو بود که از سوی بریتانیا و آمریکا به کشورهای عضو سنتو تحمیل شده بود. در واقع کشورهای عضو سنتو در عین حال که از همسایگی با شوروی بیمناک بودند اما نمیخواستند شوروی را علیه خود تحریک کنند و به همسایگی مسالمتآمیز با شوروی امیدوار بودند و تلاش غرب برای اتحاد این کشورها در غالب یک پیمان امنیتی و نظامی را محرک شوروی میدانستند. همه این کشورها بیش از جنبههای نظامی به توسعه اقتصادی علاقهمند بودند و امیداور بودند از طریق همکاری با غرب به قدرت و توسعه اقتصادی دست پیدا کنند.
به همین خاطر نیز اهمیت سیاسی پیمان همکاری عمران منطقهای به طور پیوسته رشد کرد و از اهمیت سنتو به همین ترتیب کاست. با این وجود، ایران و ترکیه با درک این موضوع که همکاری عمران منطقهای نمیتواند یک جایگزین نظامی موثر ارائه کند، همچنان برای سنتو ارزش قائل بودند. پیشرفت همکاری عمران منطقهای در ابتدا سریع و چشمگیر بود و توانست برنامههای متعددی در زمینههای مختلف در چارچوب این همکاری به مرحله اجرا درآورد که شامل طرحهای صنعتی، نفت و پتروشیمی، بازرگانی، جهانگردی، حمل و نقل و ارتباطات، امور پستی، همکاری فنی و علوم اداری، امور بهداشتی، کشاورزی، امور اجتماعی و فرهنگی و اطلاعات و مطبوعات بود اما به زودی کارآمدی خود را از دست داد.
پس از دوازده سال نامطلوب، سران کشورهای عضو در 22 آوریل 1976 برابر با دوم اردیبهشت 1352 در ازمیر اجلاسی برگزار کردند و اصلاحاتی را در بیانیه 1964 انجام دادند. معاهده ازمیر در پایان سال 1352 به عنوان چارچوب قانونی برای سازمان همکاری عمران منطقهای امضا شد. قانون موافقتنامه وضع حقوقی سازمان همکاری عمران منطقهای و نمایندگان ملی و کارکنان بینالمللی آن بین دولتشاهنشاهی ایران و دولت جمهوری اسلامی پاکستان و دولت جمهوری ترکیه هشتم تیرماه 1357 در مجلس شورای ملی ایران به تصویب رسید که در آن ساختار دبیرخانه سازمان همکاری عمران منطقهای شامل شورای وزیران امور خارجه ایران و پاکستان و ترکیه و ارکان فرعی و دبیرکل و شورای قائممقامهای مرکب از معاون وزارت امور خارجه ایران و سفرای پاکستان و ترکیه در ایران پیشبینی کرده بود.
با این حال، همکاری کشورها در سالهای پس از آن نیز ناموفق بود. مشکل اساسی در سازمان همکاری عمران منطقهای این بود که سه کشور عضو نمیتوانستند مکمل یکدیگر باشند، بلکه رقیب یکدیگر در بازارهای جهانی بودند. تنها امتیاز این بود که ایران میتوانست نفت مورد نیاز دو کشور عضو دیگر را تأمین نماید. هر سه کشور نیازمند واردات فناوری و اقلام صنعتی بودند که هیچیک از اعضا دارای آن نبودند و اکثراً صادرکننده مواد خام به کشورهای صنعتی بودند. سازمان همکاری عمران منطقهای با وقوع انقلاب اسلامی در ایران ناکام ماند و عملاً دبیرخانه آن در تهران منحل شد.
احیای همکاری منطقهای با اکو
ایران در میانه جنگ تحمیلی در سال 1362 به فکر احیای همکاری منطقهای با دو کشور ترکیه و پاکستان افتاد و سازمان همکاری عمران منطقهای را با نام جدید سازمان همکاریهای اقتصادی ECO در سال 1364 حیات خود را از سر گرفت. طبیعتاً شرایط داخلی ایران درگیری در جنگ تحمیلی اجازه شکوفایی این سازمان را که ایران در مرکز آن قرار داشت نمیداد و شکوفایی جدی آن تا سالهای فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و شکلگیری کشورهای تازهاستقلالیافته از آن به تعویق افتاد و نخستین اجلاس سران کشورهای عضو در سال 1370 در تهران برگزار شد.
فروپاشی شوروی موجی از تحرک سیاسی و اقتصادی را در منطقه ایجاد کرد و کشورهای منطقهای و جهانی را به نقشآفرینی و نفوذ در این قلمرو آزادشده فراخواند. طبیعتاً ایران و پاکستان و ترکیه نیز به عنوان قدرتهای منطقهای امیدوار بودند که بتوانند در منطقه آسیای مرکزی و قفقاز نفوذ پیدا کنند. با وجود آنکه الزام سیاسی و فرهنگی از سوی کشورهای عضو تعیین نشده بود اما اکو به عضویت کشورهای غیرمسلمان منطقه چون ارمنستان و گرجستان علاقهای نشان نداده است و حتی کشورهای دیگری که عضویت آنها مطرح شده اما به نتیجه نرسیده از کشورهای مسلمان منطقه هستند.
نخستین اجلاس اکو اولین اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی بود که از 27 و 28 بهمن 1370 در تهران برگزار شد. در این اجلاس اعضای این گروه از پذیرش اعضای جدید شامل جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، ازبکستان، تاجیکستان و قرقیزستان و همچنین همکاری در فعالیتهای اقتصادی، فرهنگی و فنی با قبرس شمالی استقبال کردند.
اکبر هاشمیرفسنجانی، رئیسجمهور وقت ایران، نواز شریف، نخستوزیر پاکستان، تورگوت اوزال رئیسجمهور ترکیه، ایاز مطلباف، رئیسجمهور آذربایجان، صفرمراد نیازف، رئیسجمهور ترکمنستان، بایکنف، قائممقام نخستوزیر قزاقستان، ارکیبایف، قائممقام نخستوزیر قرقیزستان، رئیس شورای عالی ازبکستان، یولدشوف شوکات محیدینوویچ و لکیم کایو اف، وزیر امور خارجه تاجیکستان در این اجلاس شرکت داشتند.
ارکان سازمان همکاریهای اقتصادی
نشست سران سازمان اکو هر دو سال یکبار برگزار میشود. شورای وزیران که بالاترین رکن تصمیمگیری و سیاستگذاری سازمان است، سالی یکبار تشکیل جلسه میدهد و شورای نمایندگان دائم بازوی اجرایی شورای وزیران است و هر ماه در سطح سفرا در تهران تشکیل جلسه میدهد. شورای برنامهریزی منطقهای سالی یکبار در سطح رؤسای سازمانهای برنامهریزی کشورهای عضو تشکیل جلسه میدهد و وظایفی از قبیل تدوین برنامههای عملی برای تحقق اهداف سازمان، بررسی برنامههای گذشته و پیشنهاد تشکیل نهادهای منطقهای را به عهده دارد.
مقر دبیرخانه سازمان در تهران است. دبیرخانه مسئول هماهنگی و نظارت بر اجرای فعالیتهای اکو و کمک به برگزاری نشستها میباشد. دبیرخانه متشکل از دبیرکل، معاونین، مدیران و کارکنان است. شورای وزیران از میان نامزدهای معرفیشده از سوی کشورهای عضو دبیرکل را برای یک مدت سهساله غیرقابل تمدید انتخاب مینماید. دبیرکل بالاترین مقام اجرایی سازمان میباشد.
پس از فروپاشی شوروی، در سال 1372 کشورهای جمهوری آذربایجان، قزاقستان، ترکمنستان، قرقیزستان، ازبکستان و تاجیکستان نیز به سازمان اکو پیوستند. افغانستان نیز با وجود آنکه عضو اتحاد جماهیر شوروی نبود اما به خاطر جنگ داخلی افغانستان که یک پای آن شوروی بود در همین زمان توانست به عضویت اکو دربیاید. از زمان روی کارآمدن طالبان در افغانستان عضویت این کشور در اکو به حالت تعلیق درآمده است.
در دهه هفتاد شمسی که همزمان به دولت سازندگی به رهبری اکبر هاشمیرفسنجانی بود عضویت و هدایت اکو یکی از اولویتهای اصلی سیاست خارجی جمهوری اسلامی شمرده میشد. اجلاس سران این سازمان با شور و اشتیاق در تهران برگزار شد و رهبران ایران امیدوار بودند با محوریت ایران این سازمان به محوریت منطقه بدل شود غافل از اینکه مشکلات بینالمللی ایران با جهان غرب و رقابتهای منطقهای میان ایران و ترکیه بر این سازمان نیز سایه خواهد افکند.
دومین نشست سران اکو در تابستان 1372 در استانبول برگزار شد. این نشست برنامه اقدام کویته و چشماندازهای بلندمدت اکو تحت عنوان اعلامیه استانبول را که توسط شورای وزیران اکو تصویب شده بود، تایید کرد. در پایان این نشست، بیانیه مشترکی به تصویب رسید که در آن خواستار بسیج منابع انسانی و طبیعی منطقه و همکاری با نهادهای بینالمللی و گروههای منطقهای شد. اعلامیه استانبول در ژوئیه 1993 پایههای یک برنامه چشمانداز بلندمدت اکو را تعیین کرد که اهداف اساسی را که باید از طریق همکاری منطقهای تا سال 2000 در زمینههای ازقبل تعریفشده محقق شود، تعریف کرد و در مورد یک چشمانداز بلندمدت در مورد نقش حیاتی شرکت آزاد و تضمین مشارکت حداکثری بخش خصوصی توافق کردند.
این اعلامیه خواستار توسعه زیرساختهای مدرن و کارآمد با تاکید بر بخش حمل و نقل که کشورهای عضو را به هم متصل میکند اما همچنین دسترسی به سایر مناطق جهان را فراهم میکند و ارتقای همکاریهای علمی، فنی و فرهنگی با مطلوبترین شرایط و تقویت روابط اقتصادی و تجاری از طریق نمایشگاه، بازارچه مرزی، منطقه آزاد صنعت تجارت، شرکت حمل و نقل چندوجهی و ترویج گردشگری شد.
اکبر هاشمیرفسنجانی در سخنرانی خود در این نشست گفت: «در زمان ما چهرههای یک ملت به تنهایی برای تحقق برنامههای ملی در راستای توسعه اقتصادی اجتماعی کافی به نظر نمیرسد و مساعی مشترک و تقویت مبانی همکاری منطقهای به عنوان ضرورت مسلم برای کلیه کشورهای جهان مطرح میباشد و نتایج موفقیتآمیز آن نیز نمایان شده است، لذا چنانچه کشورهای عضو اکو در وسعت جغرافیایی نیروی انسانی قابل توجه و منابع طبیعی فراوانی برخوردار میباشند، کوشش مشترک خود را در اجرای طرحهای مشخص و زیربنایی متمرکز سازند و بینهایت انتظار موفقیتهای زیادی داشته باشیم... جمهوری اسلامی ایران با موقعیت ویژه جغرافیایی در منطقه برای گسترش شبکه حمل و نقل و مخابرات در بین کلیه کشورهای عضو اکو اعلام آمادگی میکند و اقدامات اجرایی را آغاز نموده است. تأکید مینمایم برای تشکیل شرکت حمل و نقل ترکیبی در جهت تسهیل دستیابی کشورهای آسیای میانه به دریاهای آزاد آمادگی کامل داریم.
جای امیدواری است که مذاکرات مستمر و سازنده مسئولان زیربط کشورهای عضو ایجاد بانک توسعه و تجارت در اکو میتواند نقش مؤثری در اجرای طرحهای مشترک زیربنایی داشته باشد. لذا انتظار میرود کلیه کشورهای عضو با سرمایهگذاری در این بانک، در تأمین اعتبارات مورد نیاز، اجرای طرحهای مشترک در جهت منافع مشترک منطقه همکاری و مشارکت کنند.
برای تحقق اهداف سازمان توسعه و تجارت منطقهای، میتوانیم از طریق مناطق آزاد تجاری و صنعتی مشترک، بازارچههای مشترک مرزی، سقف مشخص سالیانه برای مبادلات برونمنطقهای و برگزاری نمایشگاههای مشترک دائمی و دورهای تعیین کنیم. برداشتن تدریجی موانع گمرکی، تعیین سطح مشخصی برای مبالادت بازرگانی برونمنطقهای از اقدامات مؤثری است که پیشرفت اقتصادی منطقه را تسریع خواهد کرد.
در اینجا لازم است بر ضرورت تسریع در اجرای مفاد پروتکل ترجیحی که قراردادنامه بین سه کشور ایران، پاکستان، ترکیه امضا شده، تأکید نمایم و متذکر شوم هدف نهایی که ایجاد بازار مشترک اکو است، بدون تلاش جدی اعضای سازمان قابل دستیابی نخواهد بود. جمهوری اسلامی ایران با شروع فعالیت مؤسسه عالی بیمه اکو در سال تحصیلی جدید، از اشتغال به تحصیل دانشجویان کلیه کشورهای عضو در این مؤسسه استقبال کرده است. این مؤسسه آموزشی قادر خواهد بود در آینده نزدیک، نیروی متخصص را در صنعت بیمه که از امور زیربنایی ماست، در اختیار منطقه قرار دهد.
اصولاً تأسیس مراکز علمی و تحقیقاتی مشترک، میتواند در ایجاد یک زیربنای مستحکم برای برنامهریزی و در زمینههای مختلف مؤثر باشد. نباید اجازه بدهیم سرمایه خداداده ملی که موجب پیشرفت دیگران را فراهم کرده است، بدون بازدهی مناسب از اختیار خارج شود. باید با استفاده بهینه از سرمایه حیاتی و صدور آن با ارزش واقعی، از تاراج آن جلوگیری بکنیم و به شکوفایی ملی و منطقهای خود کمک کنیم. جمهوری اسلامی ایران آماده است، تجربیات و تخصصهای خود را در این زمینه در اختیار شما و سایر اعضا قرار بدهد.
در زمینه کشاورزی علیرغم اهمیت آن در تأمین نیازهای اساسی و اولیه مردم منطقه، همکاری ناچیزی بین کشورهای عضو وجود دارد. در صورت افزایش همکاری با توجه به امکانات متنوع طبیعی و متخصصین باتجربه در این منطقه، دستیابی به شکوفایی دور از دسترس نیست. همکاری در زمینه صنایع کشاورزی و دامپروری نهتنها بسیاری از نیازهای غذایی منطقه را مرتفع خواهد ساخت، بلکه زمینه صدور مازاد آن نیز بیش از پیش فراهم خواهد شد. در زمینه همکاریهای فرهنگی نیز این سازمان فعالیت چندانی نداشت؛ درحالیکه قدرتهای استکباری کار خود را از طریق تخریب فرهنگی جوامع آغاز میکردند. حفظ هویت فرهنگ اصیل منطقه، ضرورت حیاتی است. با توجه به اشترکات عمیق فرهنگی و تاریخی و دینی مردم این منطقه، ما باید برای ایجاد جریان سالم فرهنگی بین کشورهای عضو تلاش بیشتری به عمل آوریم.»
سازمان اکو با وجود تلاش ایران در سه دهه اخیر نقش محوری و اساسی در تحولات اقتصادی منطقه پیدا نکرده است. با وجود ایجاد موسسات و نهادهای فرعی این سازمان که میتواند بستر کافی برای گسترش همکاریها و تحقق اهداف این سازمان باشد اما در عمل چشمانداز ترسیمشده برای این سازمان محقق نشده و حجم مبادلات اقتصادی کشورهای عضو روند افزایشی قابل توجهی نداشته است. به نظر میرسد مهمترین مانع تحقق این ایدهها وضعیت بینالمللی ایران است چراکه ایران در مرکز این سازمان قرار گرفته و همکاری میان اعضا در گرو مشارکت و محوریت ایران است و تحریمهای بینالمللی و موقعیت ایران اجازه شکلگیری این همکاریها را نمیدهد.
شانزدهمین اجلاس سران اکو 18 آبان 1402 به ریاست شوکت میرضیایف، رئیسجمهوری ازبکستان و با حضور سیدابراهیم رئیسی، رئیسجمهور پیشین در تاشکند برگزار شد. ایجاد کریدور شرق به غرب با محوریت ایران یکی از محورهای اجلاس سران اکو در تاشکند بود و سیدابراهیم رئیسی از تاکید نیمی از سران کشورها در سخنرانیهای خود نسبت به ترانزیت کالا از مسیر ایران صحبت کرد و گفت: «کشورهای عضو اکو بر مزیتهای مسیر ترانزیتی ایران در اتصال شرق - غرب و شمال - جنوب و محوریت و اهمیت نقش تنظیمگری ایران در این زمینه اتفاقنظر داشتند.» این کریدور در صورت احداث و آغاز به کار میتواند ظرفیتی حول و حوش 20 میلیارد دلار را نصیب ایران کند. با این حال همچنان مزیتهای اقتصادی ایران در سایه تحریمهای بینالمللی و مناقشه هستهای ایران و غرب در محاق فرورفته است.
ریاست اکو در آغاز هر سال براساس چرخه الفبایی بین کشورهای عضو میچرخد. جمهوری اسلامی ایران به عنوان رئیس کنونی سازمان، در نشست تاشکند ریاست اکو را از اول ژانویه 2024 از جمهوری آذربایجان تحویل گرفت و وزیر امور خارجه ایران سیدعباس عراقچی، ریاست فعلی شورای وزیران اکو را بر عهده دارد و نماینده دائم ایران در اکو و مدیرکل همکاریهای اقتصادی چندجانبه وزارت امور خارجه سیدجلالالدین علویسبزواری، رئیس فعلی شورای نمایندگان دائم اکو است.
دکتر اسدمجیدخان وزیر امورخارجه پیشین پاکستان هماکنون چهاردهمین دبیرکل اکو است که در آگوست 2024 کار خود را آغاز کرد. دبیرکل سازمان توسط شورای وزیران اکو برای یک دوره سهساله غیرقابل تمدید از میان نامزدهای معرفیشده توسط کشورهای عضو بر اساس صلاحیت و تجربه، انتخاب و منصوب میشود. دبیرکل محترم به عنوان مدیر ارشد اداری مسئولیت تضمین کلیه فعالیتهای سازمانی در راستای اهداف، مقاصد پیشبینی شده و نیز خطمشیها و برنامههای تعریفشده سازمان را بر عهده دارد.
دکتر اسدمجیدخان، با بیش از 35 سال تجربه در زمینه دیپلماسی قبل از تصدی مسئولیت به عنوان دبیرکل سازمان همکاری اقتصادی، به عنوان سیویکمین وزیر خارجه پاکستان خدمت میکرد. دکتر اسدمجید خان پیشتر بهعنوان سفیر پاکستان در ایالات متحده، اتحادیه اروپا، ژاپن و بلژیک را برعهده داشته است.
بیستوهشتمین نشست وزیران امور خارجه کشورهای عضو سازمان همکاریهای اقتصادی نیز 13 آذر 1403 در مشهد با حضور وزیران امور خارجه ایران و چهار کشور عضو اکو شامل قزاقستان، تاجیکستان، پاکستان و جمهوری آذربایجان، معاونان وزرا، سفیران، کارشناسان ارشد این کشورها، مقامات اکو و 20 هیئت خارجی برای ترسیم برنامه این سازمان در دهه پیش رو برگزار شد.
اکو نتوانسته از نظر اقتصادی جایگاهی در عرصه جهانی پیدا کند و اکنون، با وجودِ گذشتِ چهار دهه از آغاز مجدد فعالیت سازمان همکاریهای اقتصادی اکو، و 33 سال از افزایش اعضای آن به 10 کشور، ارزیابی عملکرد این سازمان مورد اختلاف است. اکو هرگز نتوانست به نقش بزرگی در رشد تجارت جهانی دست پیدا کند و آزادسازی اقتصادی و خصوصیسازی نیز در اکثر کشورهای عضو، به آن معنایی که نظریهپردازان اقتصادی از آن یاد کردهاند، همچنان چیزی شبیه به یک افسانه است.
اقتصاد بسته برخی از کشورهای عضو و عدم تکیه آنها بر مبادلات منطقهای از عوامل ناکامی این سازمان بوده است؛ عدم موفقیت کشورهای عضو این سازمان در تداخل منافع، اختلافات سیاسی اعضا، وضعیت متفاوت نظام اقتصادی کشورهای عضو، نامتوازن بودن سطح اقتصاد کشورها و دخالتهای فرامنطقهای است. بهترین کمکی که اعضای سازمان میتوانند به اکو کنند تعهد عملی به دورنگاه داشتن سازمان از تنشها و رقابتهای سیاسی است. نقطه ضعف گسترش همکاریها نیز نبود روابط بینالمللی مناسب میان این کشورهاست.
مهمتر از همه، کشورهای عضو فاقد زیرساختها و نهادهای مناسبی هستند که سازمان به دنبال توسعه آنها برای استفاده کامل از منابع موجود در منطقه و ایجاد توسعه پایدار برای کشورهای عضو است. توافقنامه تجاری سازمان همکاری اقتصادی در 26 تیر 1382 در اسلامآباد امضا شد و سازمان توسعه تجارت اکو یک سازمان جدید برای ارتقای تجارت بین کشورهای عضو مستقر در سال 1388 در ایران تاسیس شد. براساس توافق حاصلشده بین اعضای اکو، بازار تجارت مشترک باید تا سال 2015 ایجاد میکردند اما هیچکدام از اینها نتایج موردنظر را در پی نداشته است.
استانداردسازی و تسریع و تسهیل روند گمرک در منطقه اکو یکی از راهکارهای موفقیت اکو شمرده شده که تاکنون اقدام جدی برای ایجاد آن انجام نشده است. یکی از پیشنهادهای ایران برای گسترش همکاریها در سازمان اکو صدور ویزایی شبیه شینگن است؛ همچنین رئیس اتاق ایران پیشنهاد دادهاست که کارگروهی مشترک و سهجانبه با مشارکت بانک توسعه و تجارت اکو، اتاق بازرگانی و صنعت اکو و دبیرخانه سازمان اکو ایجاد شود تا راههای بهرهبرداری از ظرفیتهای هریک از این سازمانها را، در راستایِ افزایش تجارت و سرمایهگذاری درونمنطقهای، بررسی کرده، و پیگیر اجرای نقشه راه 2025–2015 در دبیرخانه سازمان اکو باشد.
همه این امیدها در حالی است که کشورهای عضو پیشبینی کرده بودند که تا سال 2015 بتوانند بازار مشترک کشورهای عضو را ایجاد کند که نزدیک به یک دهه از این وعده گذشته بدون اینکه اقدام جدیای در این جهت برداشته شود.
برچسب ها: سازمان اکو ، ایران ، پاکستان ، داود دشتبانی ، احیای همکاری منطقهای با اکو ، ارکان سازمان همکاریهای اقتصادی ، وضعیت کنونی سازمان اکو گزارش خطا 0
پربازدید ها پربحث ترین سرمربی استقلال: این مثلث تهاجمی عالی است، یکی شان را برایم بخرید! معمای متنی و تصویری زوو امروز 20 دی و 21 دی: جواب چیستان روز ایردراپ ایکس امپایر Zoo کد تپ سواپ امروز 21 دی: جواب تسک های یوتیوب Outsource Without Breaking the Bank و Linkedln Success اعلام زمان دقیق واریز مانده پاداش پایان خدمت فرهنگیان بازنشسته 1402 فاطمه هاشمی: بعد از سیلی بابا گفتم الهی با شما هم مثل آقای منتظری رفتار کنند! پیام ابومحمد الجولانی به
ایران جذب این بازیکن شلیک به
استقلال است! کد یوتیوب کتز امروز 20 دی و 21 دی: جواب تسک های Save Money on Shopping و MONEY AT AMAZON و Cash Back Apps اعلام زمان دقیق واریز مانده پاداش پایان خدمت فرهنگیان بازنشسته 1402 (15 نظر) استوری پیشکسوت
استقلال علیه محمود رضا بابایی (2 نظر) سرلشکر سلامی: دشمن میخواهد به ما القا کند که ضعیف شدهایم (2 نظر) سرمربی استقلال: این مثلث تهاجمی عالی است، یکی شان را برایم بخرید! (1 نظر) فاطمه هاشمی: بعد از سیلی بابا گفتم الهی با شما هم مثل آقای منتظری رفتار کنند! (1 نظر) جذب این بازیکن شلیک به
استقلال است! (1 نظر) افشاگری مقام سپاه از نقش
روسیه و همسر بشار اسد علیه
ایران / دولت سوریه نمی خواست از رئیسی استقبال کند (1 نظر) جلوگیری از حضور سید محمد خاتمی در مراسم افتتاح بیمارستان آیت الله هاشمی! (1 نظر)
آخرین اخبار عکس و فیلم لیست بهترین نوشیدنی ها برای تسکین گلودرد زهرا رحیمی بعد از اهدای تریلی به پدرش: پدرم راننده بود و حالا صاحب کامیون شد معمای زوو امروز 21 دی و 22 دی : جواب چیستان روز ایردراپ ایکس امپایر Zoo پستی که
ترامپ بازنشر کرد: «نتانیاهو حرامزادهای است که میخواهد
آمریکا را به جنگ با
ایران بکشاند» رونمایی از لیست خروج پرسپولیس: سرشناس ها! پاسخ مهدی طائب به آنها که میگویند «این همه در سوریه شهید دادیم، آخرش چه شد؟» واکنش نماینده
مجلس به علمالهدی: چشم بصیرت او خیلی زیاد است عاشقانه اوزجان دنیز بازیگر ترکیه و سمر دادگر، همسر ایرانیاش (عکس) کارت های تپ کوین امروز 21 دی ؛ جایزه 320 هزاری بگیرید سانسور نام هاشمیرفسنجانی در
تلویزیون نشانه چیست؟ رونمایی از «بمب» احتمالی که نظری جویباری وعده آن را داد؛ هایجک از درویش! پیام ابومحمد الجولانی به
ایران واکنش سوئیس به خبر خودکشی شهروند سوئیسی متهم به جاسوسی در
ایران رقابت
استقلال و
پرسپولیس برای جذب این بازیکن لیگ برتری؛ درویش پیشنهاد 25 میلیاردی روی میز گذاشت! چالش باهنر و جبرائیلی در آنتن زنده / باهنر: بدون FATF حتی شهروندان ما هم نمیتوانند حساب بانکی باز کنند / جبرائیلی: ربطی به FATF ندارد / باهنر: شاید به خاطر همین حرفها، شما را از مجمع کنار گذاشتند ساخت ساختمان 10 طبقه در 28 ساعت در
چین (ویدئو) حضور چکامه چمن ماه در اکران «عزیز» پس از بازگشت از ترکیه و شبکه جم (ویدئو) فراخوان گادپوری تهرانپارس را قفل کرد ! (ویدئو) خلاصه بازی دورتموند 2 - 3 بارسلونا: با گزارش عادل فردوسی پور (ویدئو) خلاصه بازی آتالانتا 2 - 3 رئال مادرید (ویدئو) خلاصه بازی
پرسپولیس 2 - ملوان 1 : جذاب و سرنوشت ساز! (ویدئو) خلاصه بازی فولاد 0 -
استقلال 2 ؛ سوپرگل جدید از آبی پوشان! (ویدئو) خلاصه بازی
پرسپولیس 0 - 1 نساجی؛ شکست در نزدیکی صدر! (ویدئو) تغییر چهره شگفت انگیز آزاده مهدی زاده ، ژوزفین قهوه تلخ در کنار جواد عزتی (عکس) خلاصه بازی آرسنال 2 - 0 منچستر یونایتد (ویدئو) خلاصه بازی نیوکاسل 3 - 3 لیورپول؛ پرگل و دیدنی! (ویدئو) نوحه دشنه بر لب تشنه - حسین فخری ؛ خنجر بر تار حنجر / مداحی ماندگار (ویدئو) خلاصه بازی دورتموند 1-1 بایرن مونیخ با گزارش عادل فردوسی پور (فیلم) خلاصه بازی لاس پالماس 2 - 1 بارسلونا (ویدئو) خلاصه بازی منچستر یونایتد 3 - 2 بودا (فیلم) نماهنگ نحن حزب الله (فیلم) کنایه احسان علیخانی به نعیمه نظام دوست سوژه شد (ویدئو) هنرنمایی گلوریا هاردی با ترومپت در «جوکر 2»! (فیلم) خلاصه بازی الریان 1 -
پرسپولیس 1 (فیلم) خلاصه بازی النصر 3 - 1 الغرافه: رونالدو دبل کرد (فیلم) خلاصه بازی ساوتهمپتون 2 - 3 لیورپول ؛ یکه و تنها در صدر جدول! (ویدئو) خلاصه بازی زیبای سلتاویگو 2 - 2 بارسلونا (فیلم) خلاصه بازی منچستر سیتی 0 - 4 تاتنهام؛ جذاب! (فیلم) خلاصه بازی اینتر میلان 5 - هلاس ورونا 0 ؛ تورام دبل کرد (فیلم) تغییر چهره بازیگر «عشق ممنوع» و «فاطماگل» 14 سال بعد 14 سال در 40 سالگی (عکس) فیلمی عجیب از گربه ماهیِ رزه دار درحالِ صحرانوردی در جستجوی آب! (ویدئو) خلاصه بازی
پرسپولیس 3 - مس سونگون 0 (فیلم) - 1 آذر آهنگ نگرانتم ، میثم ابراهیمی (موزیک ویدئو) + متن شعر ترانه خلاصه بازی
ایران 3 - قرقیزستان 2 ؛ گل های طارمی، حردانی و آزمون (فیلم) گوسفند عاشق نوشیدن چای را ببینید! (ویدئو) ماهی روز قیامت برای دومین بار دیده شد (عکس) آهنگ ای دریغا - محسن چاوشی (موزیک ویدئو) خاطره خنده دار مونا کرمی در شام ایرانی از
تبلیغات ماهوارهای (ویدئو) حمله یک قلاده خرس به خودروها در جاده چالوس (ویدئو) مداحی دهه فاطمیه عبدالرضا هلالی؛ ناحله الجسم یعنی؟! (ویدئو) خلاصه بازی رئال سوسیداد 1-0 بارسلونا (ویدئو) خلاصه بازی چلسی 1- 1 آرسنال (ویدئو) خلاصه بازی و گلهای رئال مادرید 4 - 0 اوساسونا (ویدئو) مسابقه امیر علی اکبری، فایتر ایرانی مقابل مارکوس آلمِیدا، اسطوره برزیلی در MMA (ویدئو) خلاصه بازی منچستر یونایتد 2 - 0 پائوک (ویدئو) خلاصه بازی و گل های بارسلونا 5 - ستاره سرخ بلگراد 2 (ویدئو) تصویری از شیخ نعیم قاسم، دبیرکل جدید حزب الله لبنان در حرم امام رضا (عکس) خلاصه بازی رئال مادرید 0 - بارسلونا 4 (ویدئو) / طوفان در لالیگا تیپ پائیزی و چهره شاد شبنم قربانی در 35 سالگی (عکس) تصاویر پربازدید از بازیگر زن ترک و حجابش در
ایران (عکس) استقبال دختران روس از پزشکیان (عکس) تصویر شگفت انگیز از فرود هواپیما در بیروت در میانه آتش حملات اسرائیل (عکس) تغییر چهره آناهیتا درگاهی پس از جدایی (عکس) حزب الله با پهپاد
خانه نتانیاهو را هدف قرار داد (+عکس و ویدئو) دوقلوهای جدید جایگزین سارا و نیکا در پایتخت شدند (عکس) بنر اعتراضی جالب هواداران
استقلال جلوی درب دفتر هلدینگ (عکس) قاب بامزه و خوش آب و رنگ از بهنوش طباطبایی (عکس) تغییر چهره قابل توجه پریناز ایزدیار در 38 سالگی (عکس) تصویر پربیننده از زنان آتش نشان در تهران (عکس) تیپ جالب المیرا دهقانی در پشت صحنه یک نمایش (عکس) استایل و آرایش متفاوت هدی زین العابدین وایرال شد (عکس) چهره جذاب بهنوش طباطبایی در 43 سالگی (عکس) واکنش پسر ناصرملک مطیعی به حمله کیهان؛ «دل تاریکتان پر از کینه است» (عکس) فیگورهای زیبای انفرادی هادی چوپان در فینال مسترالمپیا 2024 (گزارش تصویری) عینک عجیب و 210 میلیون تومانی علی صادقی در جوکر سوژه شد (عکس) لوگوی عجیب روی
لباس پیشکسوت جنجالی؛ هم
استقلال هم
پرسپولیس ! (عکس) تصاویر مسابقه مقدماتی هادی چوپان در مستر المپیا 2024 و نتیجه آن (عکس) تصویر جذاب سحر دولتشاهی در روز تولدش (عکس) رونمایی شهرزاد کمالزاده از استایل جذاب و جدیدش (عکس) شوک به استقلال: ستاره با هواداران خداحافظی کرد (تصویر) حذف تصویر رئیسی از اتاق وزیر خبرساز شد (عکس) عاشقانه حدیثه تهرانی برای همسرش (عکس) استایل متفاوت لیلا بلوکات در پشت صحنه تئاتر (عکس) تیپ و چهره تازه ندا قاسمی، «شیرین سریال نون خ» (عکس) سلفی بدون آرایش نجمه جودکی، مجری سابق صداوسیما (عکس) تیپ و چهره متفاوت المیرا دهقانی روی صحنه تئاتر (تصاویر) تیپ و چهره پاییزی نازنین بیاتی در 34 سالگی (عکس) شادی عجیب ایلان ماسک در سخنرانی
ترامپ (عکس) شکایت
استقلال از اکرم عفیف به خاطر این خوشحالی (عکس) عراقچی وارد فرودگاه دمشق شد (عکس)
پرطرفدارترین پیام ابومحمد الجولانی به
ایران سرمربی استقلال: این مثلث تهاجمی عالی است، یکی شان را برایم بخرید! کمبو تپ کوین امروز 20 دی برای جایزه 320 هزاری
نظرسنجی | پیوندها | آرشیو | تماس با ما | آب و هوا | RSS تمام حقوق مادی و معنوی این سایت متعلق به سایت نو اندیش است و استفاده از مطالب با ذکر منبع بلامانع است. طراحی و تولید:
ایران سامانه