بزرگنمايي:

بازار آریا - دکتر زهرا شاهی / تحلیلگر ارشد مالی در دنیای امروز، فناوری‌‌‌های مالی (فین‌‌‌تک) به عنوان یک نیروی محرک نوآورانه، تحولاتی چشمگیر در سیستم‌های اقتصادی ایجاد کرده‌‌‌اند. این فناوری‌‌‌ها، با ارائه راه‌‌‌حل‌‌‌های نوین و کارآمد، نقش مهمی در شکل‌‌‌دهی به چشم‌‌‌انداز اقتصادی جهانی ایفا می‌کنند. در این مقاله، به بررسی روند جهانی میل کسب و کارها به سرمایه‌گذاری در بخش مالی و تاثیر آن بر اقتصاد ایران می‌‌‌پردازیم. همچنین، با در نظر گرفتن دیدگاه‌‌‌های مختلف و مطالعات موردی، چالش‌‌‌ها و فرصت‌‌‌های موجود در این حوزه را مورد کنکاش قرار می‌‌‌دهیم.
روند جهانی
•سودآوری بالاتر در بخش مالی- یک روند جهانی: یکی از عوامل اصلی گرایش کسب‌و‌کارها به سمت بخش مالی، سودآوری بالاتر این بخش نسبت به تولید است. طبق مطالعات موسسه مک‌‌‌کینزی، رشد بازارهای مالی در دهه‌‌‌های اخیر، به‌ویژه در کشورهای توسعه‌‌‌یافته، از بخش تولیدی پیشی گرفته است. بازارهای مالی، با ابزارهای نوآورانه‌‌‌ای مانند بورس‌‌‌های سهام، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و معاملات مالی دیجیتال، بازدهی بالاتری نسبت به بخش‌‌‌های تولیدی و خدماتی ارائه کرده‌‌‌اند. به عنوان مثال، در ایالات متحده، شاخص‌‌‌های بازار سهام و اوراق قرضه، به طور مداوم بازده‌‌‌های بالاتری نسبت به بسیاری از بخش‌‌‌های تولیدی نشان داده‌‌‌اند. این امر، به‌ویژه در دوره‌‌‌های رکود اقتصادی، باعث شده که بسیاری از کسب‌وکارها به سمت سرمایه‌گذاری‌‌‌های مالی روی آورند. گزارش‌‌‌های مک‌‌‌کینزی نشان می‌دهند که در دهه گذشته، رشد بازارهای مالی به طور چشمگیری از تولید پیشی گرفته است. این روند، نشان‌‌‌دهنده میل طبیعی کسب‌و‌کارها به دنبال کردن فرصت‌‌‌های سودآورتر است.
•فناوری‌‌‌های مالی- تسهیل‌‌‌کننده فرآیندهای مالی: فناوری‌‌‌های مالی، با ارائه راه‌‌‌حل‌‌‌های نوآورانه، نقش کلیدی در تسهیل فرآیندهای مالی ایفا کرده‌‌‌اند. ابزارهایی مانند بلاک‌چین، ارزهای دیجیتال، پرداخت‌‌‌های دیجیتال و پلتفرم‌‌‌های وام‌‌‌دهی همتا به همتا (P2P)، به کسب‌و‌کارها این امکان را می‌دهند که به راحتی و با هزینه‌‌‌ای پایین‌‌‌تر، منابع مالی خود را تامین کنند. این فناوری‌‌‌ها، با کاهش هزینه‌‌‌های تراکنش و زمان لازم برای انتقال سرمایه، به سرمایه‌گذاران و کسب‌وکارها این امکان را می‌دهند که منابع مالی خود را سریع‌‌‌تر و با ریسک‌‌‌های کمتری جابه‌‌‌جا کنند. طبق گزارشی از‌PwC، فناوری‌‌‌های بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال توانسته‌‌‌اند موجب رشد شدید در معاملات مالی در سطح جهانی شوند. در سال 2022، حجم بازار ارزهای دیجیتال بیش از 2 تریلیون دلار بود، که نشان‌‌‌دهنده رشد قابل‌‌‌توجهی در این بخش است. این فناوری‌‌‌ها، با ارائه شفافیت و امنیت بیشتر، به کسب وکارها این امکان را می‌دهند که به راحتی و با اطمینان بیشتری، در بازارهای مالی شرکت کنند.
چالش‌‌‌های پیش رو
•نوسانات قیمت طلا و دلار و تاثیر بر کسب‌و‌کارها‌: در ایران، نوسانات شدید قیمت دلار و طلا در سال‌های اخیر، تاثیر قابل‌توجهی بر تصمیمات اقتصادی کسب‌وکارها داشته است. نرخ ارز و طلا، باعث شده که بسیاری از کسب‌و‌کارها به جای فعالیت‌‌‌های تولیدی، منابع مالی خود را در این بازارها سرمایه‌گذاری کنند. این روند، به‌ویژه در دوران بحران‌های اقتصادی، باعث کاهش تولیدات داخلی و وابستگی بیشتر به واردات می‌شود. نوسانات شدید ارزی، به‌ویژه در شرایط اقتصادی ناگهانی، موجب کاهش اعتماد به بخش‌‌‌های مولد و تشویق کسب‌وکارها به سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی و غیرتولیدی می‌شود. این تغییر مسیر، در بلندمدت می‌تواند به کمبود کالاها، تورم و بیکاری منجر شود. بنابراین، مدیریت صحیح نوسانات ارزی و ایجاد ثبات در بازارها، ضروری به نظر می‌‌‌رسد.
•تاثیر تغییرات سیاسی و اقتصادی و چالش‌‌‌های پیش روی کسب‌و‌کارها: بی‌ثباتی سیاسی و تحریم‌‌‌های بین‌المللی، از چالش‌‌‌های اساسی در اقتصاد ایران هستند. نوسانات سیاسی و اقتصادی، همراه با تغییرات مداوم در قوانین اقتصادی، باعث کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران به بخش‌‌‌های مولد می‌شود. در چنین شرایطی، استفاده از فناوری‌‌‌های مالی، به‌ویژه در بخش‌‌‌هایی مانند ارزهای دیجیتال و سرمایه‌گذاری‌‌‌های دیجیتال، به کسب و کارها این امکان را می‌دهد که بدون نیاز به واردات مستقیم یا تحمیل هزینه‌‌‌های ارزی بالا، منابع مالی خود را تامین کنند. مطالعات نشان می‌دهند که در شرایط بحران‌های سیاسی و اقتصادی، استفاده از بازارهای مالی دیجیتال و پلتفرم‌‌‌های آنلاین سرمایه‌گذاری افزایش چشمگیری یافته است. این امر نشان‌‌‌دهنده اهمیت فناوری‌‌‌های مالی در شرایط ناپایدار اقتصادی است. با این حال، چالش‌‌‌های مربوط به تنظیم مقررات و عدم‌شفافیت، همچنان وجود دارد و نیاز به توجه بیشتری دارد.
•چالش‌‌‌های قانونی‌: عدم‌شفافیت و تغییرات ناگهانی در قوانین اقتصادی، یکی از چالش‌‌‌های اساسی در اقتصاد ایران است. به‌ویژه تغییرات در قوانین مالیاتی و تجاری، باعث ایجاد نااطمینانی در تصمیم‌گیری‌‌‌های اقتصادی می‌شود. در چنین شرایطی، بسیاری از کسب و کارها ترجیح می‌دهند به جای فعالیت‌‌‌های تولیدی، به بازارهای مالی روی آورند. این امر می‌تواند در بلندمدت به بی‌‌‌ثباتی اقتصادی و کاهش ظرفیت تولید داخلی منجر شود. لازم است که قوانین و مقررات اقتصادی، با در نظر گرفتن نیازهای کسب و کارها و فناوری‌‌‌های نوین، به‌روز شوند و شفافیت بیشتری داشته باشند. این امر، می‌تواند به ایجاد اطمینان در سرمایه‌گذاران و تشویق آنها به سرمایه‌گذاری در بخش‌‌‌های مولد کمک کند.
تاثیر فناوری‌‌‌های مالی
تاثیرات منفی- دور شدن از فعالیت‌‌‌های تولیدی و کاهش رشد اقتصادی: فناوری‌‌‌های مالی، اگر به درستی مورد استفاده قرار نگیرند، می‌توانند باعث کاهش تمرکز بر تولید و فعالیت‌‌‌های مولد شوند. کسب و کارها که به جای سرمایه‌گذاری در بخش‌‌‌های تولیدی، به سمت سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی و غیرمولد می‌‌‌روند، ممکن است به کاهش تولیدات داخلی و افزایش وابستگی به واردات دچار شوند. این تغییر مسیر، در بلندمدت می‌تواند به کمبود کالاها، تورم و بیکاری منجر شود. بر اساس مطالعات سازمان جهانی کار، در کشورهای در حال توسعه، هنگامی که کسب و کارها تمرکز خود را بر بخش‌‌‌های مالی و غیرمولد قرار می‌دهند، این امر به کاهش رشد اقتصادی و کاهش اشتغال در بخش‌‌‌های تولیدی منجر می‌شود. بنابراین، استفاده صحیح و مسوولانه از فناوری‌‌‌های مالی ضروری است.
تاثیرات مثبت- ایجاد بستری برای رشد و جذب سرمایه‌گذاری: با این حال، استفاده صحیح از فناوری‌‌‌های مالی می‌تواند موجب رشد اقتصادی و تحول مثبت در بخش‌‌‌های مختلف کشور شود. فناوری‌‌‌هایی مانند بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال می‌توانند شفافیت اقتصادی را افزایش دهند و امکان جذب سرمایه‌گذاری‌‌‌های داخلی و خارجی را فراهم کنند. اگر زیرساخت‌‌‌های مناسب برای استفاده از فناوری‌‌‌های مالی در ایران فراهم شود، این امر می‌تواند به رشد اقتصادی، کاهش فساد و بهبود شفافیت در نظام مالی کشور منجر شود. فناوری‌‌‌های مالی، با ارائه راه‌‌‌حل‌‌‌های نوآورانه، می‌توانند به کارآفرینان و کسب و کارهای نوپا کمک کنند تا به منابع مالی دسترسی پیدا کنند و ایده‌‌‌های خود را به واقعیت تبدیل کنند.
نتیجه‌‌‌گیری
در سطح جهانی، میل کسب‌و‌کارها به سرمایه‌گذاری در بخش مالی و استفاده از فناوری‌‌‌های مالی، روندی رو به رشد دارد. این روند، ناشی از سودآوری بالاتر بخش مالی و تسهیل فرآیندهای مالی از طریق فناوری‌‌‌های نوین است. در ایران نیز، با در نظر گرفتن چالش‌‌‌ها و فرصت‌‌‌های موجود، می‌توان از فناوری‌‌‌های مالی برای رشد اقتصادی و بهبود وضعیت زندگی مردم استفاده کرد. با این حال، لازم است که چالش‌‌‌های مربوط به تنظیم مقررات، عدم‌شفافیت و نوسانات ارزی، به طور جدی مورد توجه قرار گیرند. همچنین، استفاده صحیح و مسوولانه از فناوری‌‌‌های مالی، می‌تواند به ایجاد یک اقتصاد نوآورانه و پایدار کمک کند.
در نهایت، با در نظر گرفتن دیدگاه‌‌‌های مختلف و مطالعات موردی، می‌توان گفت که فناوری‌‌‌های مالی، با ارائه راه‌‌‌حل‌‌‌های نوآورانه، می‌توانند به رشد اقتصادی و بهبود وضعیت اقتصادی کشورها کمک کنند. با این حال، مدیریت صحیح چالش‌‌‌ها و استفاده بهینه از این فناوری‌‌‌ها، ضروری به نظر می‌‌‌رسد.