بازار آریا - مهدی عابدی کارشناس و فعال اقتصادی طی یادداشتی ضمن بررسی معضل رشد بی‌رویه پلتفرم‌های خرید و فروش طلا، پیامدهای آن بر اقتصاد ملی را تحلیل کرده و راهکارهایی برای کاهش اثرات منفی آن ارائه می کند:
در شرایطی که اقتصاد ایران زیر بار سنگین تورم و افزایش نرخ ارز به وضعیت بحرانی رسیده، مردم به دنبال پناهگاه‌های امن برای حفظ ارزش دارایی‌های خود هستند.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
در این میان، طلا همواره به‌ عنوان یکی از مطمئن‌ترین گزینه‌ها در ذهن عموم نقش بسته است، اما همزمان با رشد بی‌سابقه تورم و نااطمینانی‌های اقتصادی، ظهور و گسترش پلتفرم‌های خرید و فروش طلا، این بازار سنتی را وارد مرحله‌ای جدید و البته پرچالش کرده است.
جذابیت طلا در اقتصاد بی‌ثبات ایران
تورم افسارگسیخته که در حال حاضر به ارقام تاریخی نزدیک شده است، قدرت خرید مردم را به شدت کاهش داده و باعث شده تقاضا برای دارایی‌های امن همچون طلا افزایش یابد.
افزایش نرخ ارز، که یکی از محرک‌های اصلی نوسانات اقتصادی کشور محسوب می‌شود، نیز مزید بر علت شده و مردم را بیش از پیش به سمت بازار طلا سوق داده است.
در این میان، پلتفرم‌های آنلاین خرید و فروش طلا با شعارهایی چون «دسترسی آسان»، «امنیت بالا» و «سرمایه‌گذاری مطمئن»، به سرعت به بازیگران اصلی این بازار تبدیل شده‌اند، این پلتفرم‌ها ادعا می‌کنند که در پاسخ به نیاز جامعه برای سرمایه‌گذاری ساده‌تر و سریع‌تر عمل می‌کنند اما در عمل، نقدهای جدی به نحوه فعالیت آن‌ها وارد است.
نقد عملکرد پلتفرم‌های خرید طلا
1. تسهیل سفته‌بازی و نوسانات قیمت:
پلتفرم‌های خرید طلا به جای اینکه بستری برای سرمایه‌گذاری بلندمدت و مطمئن باشند، به ابزارهایی برای سفته‌بازی‌های کوتاه‌مدت تبدیل شده‌اند، دسترسی آسان و نبود محدودیت‌های جدی، افراد را تشویق می‌کند که به دنبال سودهای سریع باشند، این روند می‌تواند به افزایش نوسانات قیمت طلا دامن زند و حتی بازار سنتی را نیز بی‌ثبات کند.
2. تأثیر منفی بر نقدینگی:
یکی از پیامدهای مستقیم رشد این پلتفرم‌ها، انحراف نقدینگی از بخش‌های مولد اقتصاد به سمت بازارهای غیرمولد است، در شرایطی که تولید ملی به شدت نیازمند تأمین مالی است، جذب سرمایه‌های خرد توسط این پلتفرم‌ها عملاً اقتصاد را از درون تضعیف می‌کند.
3. نبود نظارت کافی:
بسیاری از این پلتفرم‌ها در حال حاضر تحت نظارت دقیق بانک مرکزی یا نهادهای قانونی نیستند، این مسئله خطراتی چون کلاهبرداری، پولشویی و تخلفات مالی دیگر را افزایش می‌دهد و ممکن است در نهایت اعتماد عمومی به این بازار را نیز تحت تأثیر قرار دهد.

پیامدهای کلان اقتصادی
رشد بی‌رویه پلتفرم‌های خرید طلا نه تنها ثبات اقتصادی را تهدید می‌کند، بلکه به گسترش شکاف بین بخش مالی و واقعی اقتصاد نیز منجر می‌شود، در حالی که تولید و صنعت، زیربنای اقتصاد هر کشور هستند، تمرکز بیش از حد بر بازارهای مالی و دارایی‌های غیرمولد باعث می‌شود سرمایه‌های محدود کشور به‌جای ایجاد ارزش‌افزوده، صرف گردش در چرخه‌ای ناکارآمد شوند.
این وضعیت همچنین به بی‌اعتمادی عمومی نسبت به سیاست‌های اقتصادی دولت دامن می‌زند، چنانچه مردم احساس کنند که ابزارهای سرمایه‌گذاری امن تحت نظارت و مدیریت مناسب نیستند، این بی‌اعتمادی می‌تواند به سایر بخش‌های اقتصادی نیز سرایت کند و در نهایت به افزایش خروج سرمایه از کشور منجر شود.
راهکارهای پیشنهادی
1. تقویت نظارت قانونی:
بانک مرکزی و سایر نهادهای نظارتی باید قوانین شفافی برای فعالیت این پلتفرم‌ها تدوین کرده و بر اجرای آن نظارت دقیق داشته باشند، این نظارت می‌تواند شامل تعیین سقف سرمایه‌گذاری، شفافیت مالی و جلوگیری از فعالیت‌های سفته‌بازی باشد.
2. هدایت سرمایه‌ها به بخش تولید:
دولت باید با ارائه مشوق‌های مالیاتی و تسهیلات مناسب، سرمایه‌های خرد را به سمت بخش‌های تولیدی هدایت کند، این اقدام می‌تواند نقش مؤثری در کاهش رکود و افزایش اشتغال داشته باشد.
3. افزایش آگاهی عمومی:
آموزش عمومی درباره مزایا و معایب سرمایه‌گذاری در طلا و هشدار نسبت به ریسک‌های موجود در پلتفرم‌های آنلاین، می‌تواند از ورود افراد ناآگاه به این بازار جلوگیری نماید.
جمع‌بندی
اگرچه پلتفرم‌های آنلاین خرید طلا نوآوری‌هایی در دسترس‌پذیری و سرعت معاملات ایجاد کرده‌اند، اما نبود نظارت کافی، تأثیر منفی آن‌ها بر نقدینگی و افزایش سفته‌بازی، به چالشی جدی برای اقتصاد کشور تبدیل شده است، در شرایطی که اقتصاد ایران با بحران‌های متعدد روبروست، تصمیم‌گیری آگاهانه در زمینه مدیریت این پلتفرم‌ها می‌تواند از گسترش این بحران‌ها جلوگیری نماید.