بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد - حمید ملازاده : قطر، یکی از بازیگران کلیدی بازار گاز طبیعی مایع(LNG)، اخیرا به اتحادیه اروپا هشدار داده که در صورت اعمال جریمه‌‌‌‌‌های مربوط به قانون جدید «صحت‌‌‌‌‌سنجی رعایت اصول توسعه پایدار»، صادرات گاز خود را به قاره‌سبز متوقف خواهد کرد. این هشدار، پرسش‌های مهمی را درباره جدیت قطر در اجرای تهدیدات خود، میزان استواری اتحادیه اروپا در اجرای قوانین جدید و پیامدهای احتمالی این تقابل‌به‌وجود آورده‌است. در ادامه این موضوع از زوایای مختلف بررسی می‌شود. قانون «صحت‌‌‌‌‌سنجی رعایت اصول توسعه پایدار» که اخیرا توسط اتحادیه اروپا تصویب‌شده، بخشی از راهبرد بلندمدت این قاره برای مقابله با تغییرات اقلیمی و دستیابی به هدف کربن‌‌‌‌‌زدایی تا سال‌2050 است.
این قانون که به‌عنوان «دستورالعمل صحت‌‌‌‌‌سنجی» نیز شناخته می‌شود، مقررات سختگیرانه‌ای برای شرکت‌ها در سراسر جهان تعیین کرده‌است. این مقررات به‌منظور تضمین رعایت حقوق‌بشر، کاهش اثرات منفی زیست‌محیطی و افزایش پاسخگویی و شفافیت در زنجیره تامین شرکت‌ها طراحی شده‌است. این قانون بر شرکت‌ها الزام می‌کند که اطمینان حاصل کنند فعالیت‌های آنها به نقض حقوق‌بشر منجر نمی‌شود و در راستای کاهش یا جبران آسیب‌های محیط‌زیستی ناشی از فعالیت‌های خود برنامه‌های موثری را ارائه دهند، همچنین شرکت‌ها موظفند سازوکارهایی برای ارزیابی و گزارش‌‌‌‌‌گیری از رعایت این اصول توسعه پایدار ایجاد کنند. الزامات اصلی این قانون برای شرکت‌هایی که در قلمرو اتحادیه اروپا فعالیت می‌کنند یا محصولات و خدمات خود را به بازار اروپا عرضه می‌کنند، شامل نظارت بر رعایت اصول توسعه پایدار در تمام زنجیره تامین خود است. شرکت‌هایی که این قوانین را نقض کنند، تا 5‌درصد از درآمد جهانی سالانه خود جریمه خواهند شد. این قوانین از سال‌2026 وارد قوانین ملی کشورهای عضو اتحادیه اروپا خواهند شد و تا سال‌2027 به‌‌‌‌‌طور کامل اجرایی می‌شوند، اما این قوانین با انتقادهایی نیز مواجه شده‌اند. برخی از شرکت‌های بین‌المللی، به‌ویژه شرکت‌های انرژی بزرگ مانند «قطر انرژی»، معتقدند؛ اجرای این قوانین در مقیاس جهانی غیرعملی است. علاوه‌بر این، هزینه‌های بالای تطبیق با این الزامات می‌تواند موجب افزایش هزینه‌های عملیاتی و کاهش توان رقابتی شرکت‌ها شود.
تنش‌های عمده‌‌‌‌‌ در بازار انرژی
تهدید قطر درخصوص قطع عرضه گاز خود به اروپا در صورت اعمال جریمه‌‌‌‌‌های سنگین ناشی از قوانین جدید اتحادیه اروپا، به‌‌‌‌‌طور جدی می‌تواند تنش‌های عمده‌ای در بازار انرژی جهانی ایجاد کند. این تهدید نه‌‌‌‌‌تنها بر بستر دیپلماتیک و اقتصادی، بلکه بر امنیت انرژی اروپا نیز تاثیرات عمیقی خواهدداشت. قطر که در سال‌های اخیر به یکی از تامین‌‌‌‌‌کنندگان اصلی گاز طبیعی مایع(LNG) اروپا تبدیل‌شده، با این تهدید، قدرت خود را در مذاکرات جهانی انرژی نشان‌داد. تهدید این کشور به توقف عرضه گاز به اروپا؛ در واقع تاکید بر موقعیت استراتژیک قطر در بازار جهانی انرژی و حاکی از اعتمادبه‌نفس بالای این کشور در‌برابر چالش‌های پیش‌‌‌‌‌رو است. دلایل جدیت این تهدید، به‌ویژه در شرایط کنونی، به‌‌‌‌‌طور واضح قابل‌مشاهده است. اولا، وابستگی فزاینده اروپا به گاز طبیعی مایع قطر پس از جنگ اوکراین و بحران انرژی در این قاره است. کاهش عرضه گاز روسیه به اروپا، به‌ویژه پس از قطع روابط انرژی این کشور با اتحادیه اروپا، باعث شد تا قطر به یکی از اصلی‌ترین منابع تامین LNG برای کشورهای اروپایی تبدیل شود. دومین عامل مهم که تهدید قطر را جدی می‌سازد، افزایش ظرفیت تولید LNG این کشور است. قطر با برنامه‌‌‌‌‌ای برای افزایش ظرفیت مایع‌‌‌‌‌سازی گاز خود از 77‌میلیون‌تن به 142‌میلیون‌تن تا سال‌2027، قصد دارد بازارهای خود را در آسیا و اروپا گسترش دهد.
این اقدام نه‌‌‌‌‌تنها نشان از برنامه‌های توسعه‌‌‌‌‌ای و جاه‌‌‌‌‌طلبانه قطر دارد، بلکه نشان‌دهنده این است که این کشور به‌‌‌‌‌طور مداوم در حال تقویت موقعیت خود به‌عنوان یک بازیگر کلیدی در بازار جهانی انرژی است. افزایش ظرفیت تولید LNG، قدرت چانه‌‌‌‌‌زنی قطر را در مذاکرات بین‌المللی انرژی و در‌برابر اتحادیه اروپا تقویت خواهد کرد. تنش‌های ناشی از تهدید قطر به توقف صادرات گاز به اروپا می‌تواند پیامدهای جدی و گسترده‌ای برای هر دو طرف، قطر و اتحادیه اروپا، به‌همراه داشته‌باشد. این پیامدها نه‌‌‌‌‌تنها در سطح اقتصادی، بلکه در ابعاد سیاسی و امنیتی نیز اهمیت زیادی دارند. برای قطر، یکی از اصلی‌ترین پیامدها از دست‌دادن بازار اروپا است. توقف صادرات LNG به اروپا می‌تواند به‌‌‌‌‌طور قابل‌توجهی درآمد قطر را کاهش دهد.
اصلی‌ترین مشتریان LNG قطر
اروپا به‌ویژه پس از بحران انرژی ناشی از جنگ اوکراین، به یکی از اصلی‌ترین مشتریان LNG قطر تبدیل شده‌است. اگر قطر این بازار را از دست بدهد، نه‌‌‌‌‌تنها با کاهش درآمد روبه‌رو خواهدشد، بلکه می‌تواند موقعیت خود را در بازار جهانی انرژی تضعیف کند. علاوه‌بر این، قطر در حال‌حاضر در رقابت شدید با آمریکا برای تسلط بر بازار LNG است. هرگونه اختلال در روابط تجاری با اروپا می‌تواند باعث شود که آمریکا از این وضعیت بهره‌‌‌‌‌برداری‌کرده و سهم بیشتری از بازار اروپا را به‌دست آورد که این تهدیدی جدی برای موقعیت قطر در بازار انرژی جهانی محسوب می‌شود. برای اتحادیه اروپا، قطع صادرات گاز قطر پیامدهای بسیاری خواهدداشت. نخستین و مهم‌ترین پیامد، بحران انرژی است. اروپا به‌شدت به گاز طبیعی مایع قطر وابسته است و هرگونه توقف در این عرضه می‌تواند منجر به کمبود شدید انرژی، به‌ویژه در فصول سرد سال‌ شود. در چنین شرایطی، اروپا ممکن است با بحران تامین انرژی روبه‌رو شود که تاثیرات منفی آن بر صنایع، خانوارها و اقتصاد کلی این قاره قابل‌پیش‌بینی است. از دیگر پیامدهای منفی این بحران، افزایش هزینه‌های انرژی است. جایگزین‌کردن LNG قطر با منابع دیگر می‌تواند هزینه‌های انرژی را به‌شدت افزایش دهد، چراکه تامین گاز از منابع دیگر ممکن است هزینه‌‌‌‌‌برتر باشد و زمان بیشتری برای تنظیم قراردادها و زیرساخت‌های لازم نیاز داشته‌باشد. در این شرایط، راهکارهایی برای حل و فصل این تنش‌ها وجود دارد که می‌تواند به کاهش تاثیرات منفی این بحران کمک کند. یکی از این راهکارها، مذاکره و دیپلماسی است. اروپا و قطر می‌توانند از طریق مذاکرات و گفت‌وگوهای دیپلماتیک به توافق‌هایی دست‌یابند که منافع هر دو طرف حفظ شود. در این‌صورت، قطر ممکن است از تهدید خود صرف‌نظر‌کرده و به تعهدات خود در زمینه صادرات LNG به اروپا ادامه دهد.
گزینه‌‌‌‌‌های حل‌‌‌‌‌وفصل تنش
یکی دیگر از گزینه‌‌‌‌‌های حل‌‌‌‌‌وفصل تنش، تنوع‌‌‌‌‌بخشی به منابع انرژی است. اتحادیه اروپا باید به‌دنبال کاهش وابستگی خود به یک تامین‌‌‌‌‌کننده خاص مانند قطر باشد و منابع انرژی خود را از کشورهای مختلف تامین کند. این اقدام می‌تواند امنیت انرژی اروپا را تقویت‌کرده و در‌برابر بحران‌های مشابه، این قاره را مقاوم‌‌‌‌‌تر سازد. در نهایت، اتحادیه اروپا ممکن است تصمیم بگیرد که قوانین خود را اصلاح کند تا فشارهای زیادی بر شرکت‌های بزرگ انرژی مانند «قطر انرژی» وارد نشود. این اصلاحات می‌تواند شامل تعدیل برخی از بندهای قانونی و تسهیل در برخی شرایط باشد تا این شرکت‌ها احساس کنند که تحمیل جریمه‌‌‌‌‌های سنگین بر آنها منصفانه نیست. در مجموع، این تنش‌ها برای هر دو طرف خطرات اقتصادی و سیاسی جدی به‌همراه دارد، اما از طریق دیپلماسی، مذاکره و اتخاذ استراتژی‌های بلندمدت در زمینه تامین انرژی، می‌توان این بحران را مدیریت کرد. نتیجه اینکه تنش قطر و اتحادیه اروپا بیانگر پیچیدگی روابط انرژی در عصر توسعه پایدار است، درحالی‌که اروپا بر اهداف محیط‌زیستی خود تاکید دارد، واقعیت‌های بازار انرژی می‌تواند این اهداف را به چالش بکشد. از سوی دیگر، قطر نیز برای حفظ جایگاه خود در بازار جهانی LNG، باید به‌دنبال ایجاد توازنی میان مقاومت و همکاری باشد. نتیجه این تقابل، تاثیر قابل‌توجهی بر آینده بازار انرژی و سیاست‌های توسعه پایدار خواهدداشت.