بزرگنمايي:

بازار آریا - دنیای اقتصاد - حمید ملازاده : آژانس بین‌المللی انرژی‌(IEA) در تازه‏‏‏‏‌ترین گزارش خود اعلام‌کرده؛ بازار جهانی نفت در سال‌2025 به‏‏‏‏‌رغم افزایش تقاضا و تمدید کاهش تولید اوپک‌پلاس، مشکلی در تامین تقاضا نخواهد داشت. این گزارش که با پیش‌بینی‌هایی درباره عرضه، تقاضا و سیاست‌های تولید همراه است، پیامدهای گسترده‌ای برای بازار جهانی نفت دارد. در ادامه، تحلیل جامعی از این گزارش ارائه می‌شود.
چین به‌عنوان دومین مصرف‌کننده بزرگ نفت جهان، نقشی اساسی در تعیین مسیر تقاضای جهانی نفت ایفا می‌کند. براساس گزارش‌(IEA)، کاهش رشد تقاضای نفت در سال‌جاری به عواملی چون چالش‌های اقتصادی داخلی و گرایش سریع این کشور به استفاده از خودروهای برقی نسبت داده شده‌است.
این روند نشان‌دهنده تغییر الگوهای مصرف انرژی در چین و تاثیر آن بر بازار جهانی نفت است، با این‌حال دولت چین در سال‌2025 با اتخاذ سیاست‌های اقتصادی محرک نظیر کاهش نرخ بهره و برنامه‌های سرمایه‌گذاری گسترده در زیرساخت‌ها، سعی در تقویت رشد اقتصادی دارد.
چنین اقداماتی می‌تواند موجب افزایش تقاضای نفت به میزان 1.1‌میلیون بشکه در روز شود که این رشد عمدتا در بخش‌های صنعتی و حمل‌ونقل متمرکز خواهد بود. علاوه‌بر این، تغییرات ساختاری در اقتصاد چین مانند تمرکز بر انرژی‌های تجدیدپذیر، تاثیرات متضادی بر بازار نفت خواهدداشت.
از یک‌سو، این تغییرات می‌توانند مصرف بلندمدت نفت را کاهش دهند؛ زیرا چین تلاش می‌کند وابستگی خود به سوخت‌های فسیلی را کاهش داده و به اهداف بلندمدت کربن‌‌‌‌‌زدایی نزدیک‌تر شود. از سوی دیگر، این سیاست‌ها ممکن است در کوتاه‌مدت، با تحریک تقاضای صنعتی ناشی از پروژه‌های توسعه انرژی پاک، موجب افزایش مصرف نفت شوند.
در مجموع، نقش چین در بازار جهانی نفت پیچیده و چندوجهی است، اگرچه رشد اقتصادی این کشور و سیاست‌های پولی انعطاف‌‌‌‌‌پذیرتر می‌تواند افزایش تقاضا را تسریع کند، حرکت این کشور به سمت انرژی‌های پاک، تعادلی میان افزایش و کاهش تقاضای نفت ایجاد خواهد کرد. این دوگانگی نشان می‌دهد؛ هرگونه پیش‌بینی در مورد بازار نفت باید تاثیرات متقابل‌سیاست‌های کوتاه‌مدت و تغییرات ساختاری بلندمدت در اقتصاد چین را درنظر بگیرد.
عرضه نفت خارج از اوپک‌پلاس
گزارش آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد؛ رشد تولید نفت در کشورهای غیر‌اوپک‌پلاس، به‌ویژه در ایالات‌متحده، کانادا، برزیل، گویان و آرژانتین، روندی رو به افزایش دارد. انتظار می‌رود این کشورها در سال‌2025 تولید خود را به میزان 1.5‌میلیون بشکه در روز افزایش دهند.
این میزان رشد، بیش از تقاضای پیش‌بینی‌شده جهانی است و می‌تواند تعادل عرضه و تقاضا در بازار جهانی نفت را برهم بزند. چنین وضعیتی بیانگر تغییر تدریجی مرکز ثقل تولید نفت از خاورمیانه و کشورهای اوپک‌پلاس به آمریکای‌شمالی و جنوبی است. این تحول در جغرافیای تولید نفت پیامدهای استراتژیک قابل‌توجهی برای اوپک‌پلاس دارد.
اولا، افزایش عرضه از سوی کشورهای غیر‌اوپک‌پلاس می‌تواند توان این گروه در کنترل بازار و تعیین قیمت‌ها را کاهش دهد. ثانیا، رقابت برای حفظ سهم بازار میان اوپک‌پلاس و تولیدکنندگان جدید می‌تواند منجر به تصمیمات پیچیده‌‌‌‌‌تر و چالش‌‌‌‌‌برانگیزتر در سیاستگذاری‌های تولید شود.
تمدید سیاست‌های اوپک‌پلاس
اوپک‌پلاس در تلاش برای مدیریت عرضه و تقاضا، اخیرا برنامه افزایش تولید خود را به سه ماه آینده موکول‌کرده و تصمیم گرفته کاهش‌‌‌‌‌های فعلی را تا پایان سال‌2026 تمدید کند. این تصمیم نشان‌دهنده تلاش این گروه برای کاهش تاثیرات مازاد عرضه و جلوگیری از سقوط بیشتر قیمت‌ها است، با این‌حال چالش‌های ساختاری همچنان پابرجا هستند. براساس پیش‌بینی IEA، حتی در صورت عدم‌بازگشت اوپک‌پلاس به سطح بالاتری از تولید، بازار جهانی نفت در سال‌2025 با مازاد عرضه 950‌هزار بشکه‌ای در روز روبه‌رو خواهدشد. این رقم در صورت اجرای برنامه اوپک‌پلاس برای افزایش تولید، می‌تواند به 1.4‌میلیون بشکه در روز برسد. چنین وضعیتی نه‌تنها قیمت نفت را کاهش می‌دهد بلکه باعث می‌شود کشورهای عضو اوپک‌پلاس با فشار بیشتری برای حفظ تعادل در بازار مواجه شوند. رشد تولید در کشورهای غیر‌اوپک‌پلاس، به‌ویژه در آمریکای‌شمالی و جنوبی، تغییرات عمده‌ای در ساختار بازار نفت جهانی ایجاد می‌کند. ایالات‌متحده به‌عنوان یکی از بزرگ‌‌‌‌‌ترین تولیدکنندگان نفت شیل، با استفاده از فناوری‌های پیشرفته توانسته تولید خود را به‌طور قابل‌توجهی افزایش دهد.
کشورهای دیگر مانند برزیل و آرژانتین نیز با بهره‌‌‌‌‌برداری از منابع نفتی جدید، به بازیگران کلیدی در بازار جهانی تبدیل شده‌اند. این افزایش عرضه، اگرچه به‌معنای رقابت بیشتر در بازار است، اما ممکن است در بلندمدت به پایداری نسبی قیمت‌ها و تنوع بیشتر در منابع عرضه کمک کند.
از سوی دیگر، وابستگی کمتر جهان به تولیدکنندگان سنتی مانند اوپک‌پلاس، می‌تواند امنیت انرژی را در سطح بین‌المللی تقویت کند، هرچند این امر برای کشورهای عضو اوپک‌پلاس چالشی جدی محسوب می‌شود. چشم‌‌‌‌‌انداز بازار نفت در سال‌های آینده تا حد زیادی به تعادل میان تولید و تقاضا بستگی دارد. درحالی‌که کشورهای غیر‌اوپک‌پلاس تولید خود را افزایش می‌دهند، موفقیت اوپک‌پلاس در مدیریت عرضه، به توانایی این گروه در پاسخ به تغییرات سریع بازار بستگی دارد. با توجه به پیش‌بینی‌های IEA، به‌نظر می‌رسد که رقابت میان این دو گروه در سال‌های آینده شدت بیشتری پیدا کند و تاثیر آن بر قیمت‌ها و سیاست‌های انرژی جهان قابل‌‌‌‌‌توجه خواهد بود. قیمت نفت روز جمعه 13دسامبر کمی افزایش‌یافت و به سمت اولین رشد هفتگی خود از اواخر نوامبر حرکت کرد. دلیل این افزایش، نگرانی‌ها درباره کاهش عرضه به‌دلیل تحریم‌های جدید علیه ایران و روسیه بود، اگرچه پیش‌بینی مازاد عرضه همچنان بازارها را تحت‌فشار قرار داده‌است. قیمت آتی نفت‌برنت با 5‌سنت افزایش به 73.96دلار در هر بشکه رسید‌و نفت وست‌تگزاس اینترمیدیت آمریکا نیز با 8‌سنت رشد، 70 دلار در هر بشکه معامله شد. هر دو شاخص در مسیر ثبت افزایش هفتگی بیش از 3‌درصد قرار دارند. این رشد تحت‌تاثیر نگرانی از اختلال در عرضه به‌دلیل تحریم‌های شدیدتر و امید به تاثیر سیاست‌های محرک اقتصادی چین برای افزایش تقاضای نفت، به‌عنوان دومین مصرف‌کننده بزرگ جهان، بوده‌است.
اختلاف در پیش‌بینی‌های تقاضا
یکی از نکات برجسته گزارش IEA، اختلاف قابل‌توجه آن با پیش‌بینی‌های اوپک درباره رشد تقاضای نفت در سال‌2024 و 2025 است. بر اساس گزارش IEA، رشد تقاضای جهانی نفت در سال‌2024 به 840‌هزار بشکه در روز کاهش‌یافته، درحالی‌که اوپک این رقم را یک‌میلیون و 50‌هزار بشکه در روز اعلام کرده‌است. چنین اختلافاتی می‌توانند تاثیرات گسترده‌ای بر سیاست‌های تولید و قیمت‌گذاری نفت داشته باشند. IEA دلیل این کاهش را در انتقال جهان به سوخت‌های پاک و چالش‌های اقتصادی، به‌ویژه در چین، می‌‌‌‌‌داند. از سوی دیگر، اوپک به رشد پایدار تقاضا در آسیا و سایر مناطق امیدوار است و چشم‌‌‌‌‌انداز خوشبینانه‌‌‌‌‌تری ارائه می‌دهد. گزارش IEA نشان می‌دهد؛ رشد تقاضای نفت در سال‌2025 همچنان ضعیف باقی خواهد ماند و تنها افزایش محدودی را تجربه خواهد کرد. این موضوع، به‌همراه افزایش تولید کشورهای غیر‌اوپک‌پلاس و مازاد عرضه پیش‌بینی‌شده، نشان‌دهنده حرکت بازار جهانی نفت به‌سوی دوره‌‌‌‌‌ای از تعادل نسبی و قیمت‌های پایین‌تر است. چشم‌‌‌‌‌انداز بازار نفت در سال‌2025 به‌شدت تحت‌تاثیر تعاملات میان رشد تقاضا، افزایش تولید و سیاست‌های اوپک‌پلاس قرار دارد، اگرچه اقدامات محرک اقتصادی در چین و تلاش‌های اوپک‌پلاس برای مدیریت بازار ممکن است در کوتاه‌مدت به تعادل کمک کند، اما تغییرات ساختاری در مصرف انرژی و رشد تولید کشورهای غیر‌اوپک‌پلاس، چالش‌های بلندمدتی برای این صنعت ایجاد می‌کند. این تحولات نشان می‌دهند که بازار نفت در آستانه دوره‌‌‌‌‌ای از تغییرات بنیادین قرار دارد که تاثیرات آن فراتر از سال‌2025 خواهد بود.