بزرگنمايي:

بازار آریا - دبیرخانه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) در یادداشتی به نقد گزارش تازه آژانس بین‌المللی انرژی درباره عصر برق پرداخته است.

به گزارش خبرگزاری شانا به‌نقل از دبیرخانه اوپک ، در این یادداشت آمده است که آژانس بین‌المللی انرژی در جریان رونمایی از چشم‌انداز انرژی جهان در سال 2024 با اشاره به اوج تقاضای زغال‌سنگ، نفت و گاز تا پایان دهه جاری، اعلام کرد که «آینده نظام انرژی جهان برقی است».
فاتح بیرول، رئیس آژانس بین‌المللی انرژی گفت: در تاریخ انرژی، شاهد عصر زغال‌سنگ و عصر نفت بوده‌ایم – و اکنون با سرعت در حال حرکت به سمت عصر برق هستیم که نظام انرژی جهان را تعریف می‌کند.
این نظر که نظام انرژی را می‌توان با یک منبع انرژی تعریف کرد، با تحلیل آژانس بین‌المللی انرژی یا در حقیقت با واقعیت انرژی امروز که در آن زغال‌سنگ، نفت و گاز روی‌هم‌رفته حدود 80 درصد از ترکیب انرژی جهان را به خود اختصاص می‌دهند، همخوانی ندارد.
افزون بر این، تنزل دادن تاریخچه انرژی به مجموعه‌ای از رویدادهای پیاپی و درگیری مداوم منابع انرژی در نبرد با رقابت و جایگزینی، این واقعیت را نادیده می‌گیرد که منابع انرژی در یک رابطه وابسته متقابل قرار دارند. این تعریف گذشته و حال را تحریف می‌کند و برخی از فرضیه‌های اساسی را که زیربنای چشم‌انداز آژانس بین‌المللی انرژی از آینده انرژی ما است، زیر سوال می‌برد.
با توجه به اینکه «عصر زغال‌سنگ» به پایان آمده است، آژانس بین‌المللی انرژی در گزارش خود با عنوان «گزارش نیم‌سال درباره زغال‌سنگ - ژوئیه 2024» اعلام کرد: تقاضای جهانی زغال‌سنگ در سال 2023 با رشد 2.6درصدی به رقم بی‌سابقه 8 میلیارد و 700 میلیون تن رسید که رشد بی‌سابقه آن قابل‌توجه است.
علاوه بر این، بنا بر گزارش آژانس بین‌المللی انرژی با عنوان «تحلیل و پیش‌بینی زغال‌سنگ از سال 2023 تا سال 2026» که در دسامبر 2023 منتشر شد، زغال‌سنگ همچنان بزرگترین منبع انرژی در تولید برق، فولادسازی و تولید سیمان به‌شمار می‌رود.
آژانس بین‌المللی انرژی همچنین اشاره کرده است که «عصر نفت» مربوط به گذشته است. با این حال، بر اساس گزارش این آژانس درباره «چشم‌انداز اقتصادی جهان در سال 2024»، تقاضای [نفت] در سال 2023 از بالاترین سطح آن در سال 2019 پیشی گرفت. در حقیقت، آژانس بین المللی انرژی در گزارش خود درباره «چشم‌انداز اقتصادی جهان در سال 2024» پیش‌بینی‌های خود را در سناریوی سیاست‌های انرژی تعهدشده کشورها برای سهم تجمعی زغال‌سنگ، نفت و گاز در ترکیب انرژی در سال 2030 از 73درصد پیش‌بینی‌شده در چشم‌انداز اقتصادی جهان در سال 2023 به 75درصد افزایش داد که با ارزیابی اوپک مطابقت بیشتری دارد.
اوپک همچنین توجه را به گزارش‌های تازه آژانس بین‌المللی انرژی درباره سهم زغال‌سنگ، نفت و گاز در ترکیب انرژی جلب می‌کند. آژانس بین‌المللی انرژی هفته گذشته در روز نهم اکتبر 2024 (چهارشنبه، 18 مهر) با انتشار گزارشی باعنوان «انرژی‌های تجدیدپذیر در سال 2024» اعلام کرد: حدود 80 درصد از تقاضای انرژی جهان در سال 2030 همچنان از طریق سوخت‌های فسیلی تأمین خواهد شد.
این نهاد انرژی در گزارش «چشم‌انداز اقتصادی جهان در سال 2024» اعلام کرد که این مقدار سهم در سناریوی سیاست‌های انرژی تعهدشده کشورها 75 درصد خواهد بود. حتی با در نظر گرفتن اینکه تنظیم سیاست در این دو مورد ممکن است تا حدودی متفاوت باشد، تفاوت قابل‌توجهی است.
«عصر برق» که آژانس بین‌المللی انرژی معتقد است باسرعت به‌سوی آن پیش می‌رویم، با چالش‌های متنوعی روبه‌روست. برای نمونه، توسعه انبوه در حوزه برق نیازمند افزایش تصاعدی تقاضا برای مواد معدنی ضروری است. با این حال، همانطور که در گزارش «چشم‌انداز اقتصادی جهان در سال 2024» آمده است: افزایش دسترسی به مواد معدنی حیاتی از خط لوله پروژه‌های اعلام‌شده - که بسیاری از آنها دارای زمان فرآوری قابل‌توجهی هستند – رشد کمتر از انتظاری در مقایسه با افزایش ظرفیت تولید شماری از مواد معدنی حیاتی دارد.
رشد تقاضای برق همچنین به گسترش بی‌سابقه ظرفیت شبکه نیاز دارد. بر اساس گزارش آژانس بین‌المللی انرژی با عنوان «برق در سال 2024»، به‌منظور دستیابی به اهداف ملی انرژی و اقلیمی باید 80 میلیون کیلومتر خطوط برق هوایی و کابل زیرزمینی تا سال 2040 ساخته شود. این رقم مشابه ظرفیتی است که در طول 100 سال گذشته ساخته شده است و باید ظرف 15 سال انجام شود.
افزون بر این، شایسته است که اهمیت فرآورده‌های نفتی برای بخش مواد معدنی حیاتی را در نظر داشته باشیم که شامل وسایل نقلیه تجهیزات گازوئیل‌سوز معدن و تجهیزات مورداستفاده در شبکه برق از جمله محصولاتی مانند مواد کابل‌های عایق و روغن‌های ترانسفورماتور و حمل‌ونقل تجهیزات حیاتی می‌شود. افزون بر این، برق‌رسانی گسترده هم به حجم زیادی فولاد و سیمان نیاز دارد که اغلب در فرآیند تولیدشان از زغال‌سنگ استفاده می‌شود.
آژانس بین‌المللی انرژی از سیاست‌گذاران خواسته است تا از تحلیل این نهاد برای درک چگونگی تغییر چشم‌انداز انرژی استفاده کنند. این نهاد انرژی همچنین از سرمایه‌گذاران خواسته است تا در پروژه‌های جدید نفت و گاز سرمایه‌گذاری نکنند. درباره این چشم‌انداز، باید به پیامدهای کاهش سرمایه‌گذاری در صنایع نفت و گاز به‌ویژه بخش‌های مربوط به امنیت انرژی توجه لازم شود.
در زمینه آینده نظام انرژی، نیاز کسانی که به امکانات بدیهی دسترسی ندارند، باید در اولویت قرار گیرد. اولویت‌های انرژی 685 میلیون انسانی که هنوز به برق دسترسی ندارند و دو میلیارد و 100 میلیون انسانی که برای پخت‌وپز همچنان به سوخت‌های ناایمن وابسته هستند، با کسانی که از امکان انتخاب نوع انرژی برخوردارند، بسیار متفاوت است.
مباحث زیادی در گذشته درباره «زمان‌های اوج» نظام‌های انرژی مطرح شده که هرگز رخ نداده است. چنین تصورهایی که با واقعیت‌ها رد شده‌اند، به‌راستی کارآیی خود را از دست داده‌اند. حقیقت این است که امروز بیش از هر زمان دیگری نفت، زغال‌سنگ، گاز و برق در جهان مصرف می‌شود.
اوپک برای آینده انرژی عادلانه و پایداری که آرزوی همه ماست، همچنان از رویکرد «همه انسان‌ها، همه نوع انرژی و همه فناوری‌ها» حمایت می‌کند.