بازار آریا - به گزارش خبرنگار ؛ مسعود پزشکیان رئیس جمهور کشورمان در سفر به عراق برای اولین بار ایده تشکیل اتحادیه کشور‌های اسلامی مانند اتحادیه اروپا را مطرح کرد. هر چند با توجه به اختلاف کشور‌های مسلمان، ناامنی و جنگ در برخی از آنها و جدایی جغرافیایی برخی دیگر عملی شدن این ایده کمی سخت به نظر می‌رسد اما تحقق این رویای دیرینه می‌تواند منافع اقتصادی بسیار داشته باشد.
بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان
برای بررسی امکان اجرا شدن این پیشنهاد ابتدا لازم است که چند سوال از طرف پیشنهاد دهندگان و در صورت تشکیل توسط اعضاء اصلی پاسخ داده شود؛
1-کدام کشور‌ها را می‌توان کشور مسلمان نامید؟
به طور سنتی کشور‌های مسلمان را می‌توان در دو دسته‌بندی جای داد.
• کشور‌هایی که در قانون اساسی خود مسلمان هستند.
• کشور‌هایی که بیش از 50% مردم آن را مسلمانان تشکیل می‌دهند.
در حال حاضر اسلام به صورت رسمی در قانون اساسی 26 کشور جهان ذکر شده است.
این کشور‌های عبارتند از: مصر، ایران، عراق، اردن، کویت، لیبی، مالدیو، مالزی، موریتانی، مراکش، عمان، پاکستان، فلسطین، قطر، عربستان سعودی، جمهوری صحراوی، سومالی، تونس، افغانستان، الجزایر، بنگلادش، بحرین، برونئی، جزایر کومور (قمر)، جیبوتی، امارات متحده عربی و یمن.
اکنون بیش از 57 کشور مسلمان در جهان وجود دارد که جمعیت 30 کشور از این 57 کشور به صورت کامل و الباقی کشور‌ها هم بیش از 50 درصد جمعیت ساکن در آنها مسلمان هستند. بیش از 24 کشور مسلمان (با اکثریت مسلمان) یا در قانون اساسی دین رسمی معرفی نکرده‌اند و یا با وجود اکثریت مسلمان، دین‌ستیزی می‌کنند. مانند ترکیه، جمهوری آذربایجان و تاجیکستان.
اندونزی با 12.7 درصد مسلمان، پاکستان با 11 درصد، هندوستان با 10.9 درصد و بنگلادش با 2 درصد جمعیت، به ترتیب بزرگترین کشور‌های دارای مسلمان جهان به لحاظ جمعیت هستند. حدود 20 درصد مسلمانان جهان ساکن کشور‌های عربی هستند. در آسیای جنوب غربی ایران و ترکیه و در آفریقا مصر و نیجریه بیشترین جمعیت مسلمان را دارند.
2-آیا کشور‌هایی مثل یمن و افغانستان که در جنگ هستند یا حاکمیت آنان از طرف دیگر کشور‌های جهان به طور رسمی پذیرفته نشده ذیل این اتحادیه قرار خواهند گرفت؟
در مسلمان بودن کشور‌های یاد شده هیچ شکی نیست به طوری که تقریبا 99% مردم افغانستان اسلام را دین خود می‌دانند. اما این که این کشور‌ها می‌توانند جزو کشور‌هایی باشند که در این اتحادیه پذیرفته می‌شوند به تصمیم سران تشکیل‌دهنده و تفکر اقتصادی آنان بر‌می‌گردد.
3-برخی کشور‌ها از جمله ترکیه که خود را هم‌زمان کشوری «سکولار-لائیک» و مسلمان می‌دانند، آیا ذیل کشور‌های اسلامی شمرده می‌شوند؟
ترکیه در سال 1928 و پس از اصلاحات قانون اساسی به صورت رسمی یک کشور سکولار بدون دین رسمی شناخته شد؛ که بعد‌ها در زمان آتاترک در میانه دهه 1930 میلادی در قالب إصلاحات آتاترک با اسباب گسترده لائیکیسم تقویت و تثبیت شد.
در میان کشورهای با اکثریت مسلمان، ترکیه با حدود 90 درصد مردم مسلمان، نمونه‌ای منحصر به فرد از سکولاریسم است. بر اساس نص صریح قانون اساسی ترکیه، این کشور دارای نظام جمهوری است و به صورت سکولار اداره می‌شود و سکولاریسم یکی از اصول پایه‌ای و تغییرناپذیر در ساختار حکومتی ترکیه به شمار می‌رود.
در مقدمه‌ی قانون اساسی ترکیه تصریح شده است: «به عنوان یک اصل سکولار، احساسات مقدس مذهبی را نمی‌توان با امور دولت و سیاست در هم آمیخت.»
4-کشور لبنان که در زمان امضای پیمان طائف مسیحیان در اکثریت بودند و در چند سال اخیر مسلمانان به اکثریت رسیده‌اند، جزو اتحادیه پیشنهادی کشور‌های مسلمان می‌شوند یا خیر؟
لبنان کشوری است که هم اکنون در سازمان همکاری‌های اسلامی عضو است و مسلمانان (شیعه و سنی) آن از مسیحیانش بیشتراند. با این حال در زمانی که پیمان طائف برای پایان دادن به جنگ 15 ساله داخلی این کشور در شهر طائف عربستان به امضا رسید، مسیحیان این کشور در اکثریت بودند و این کشور در مجامع بین‌المللی کشور مسیحی به شمار می‌رود.
5-آیا کشور نیجریه را می‌توانیم جزو کشور‌های مسلمان بنامیم؟
نیجریه نیز مانند لبنان عضو سازمان همکاری‌های اسلامی است. این کشور با جمعیت 230 میلیونی خود پرجمعیت‌ترین کشور آفریقا محسوب می‌شود. اما هیچ کدام از ادیان اسلام و مسیحیت بیش از 50% جمعیت را دارا نیستند که این کشور را مسلمان یا مسیحی معرفی کنیم. هرچند با توجه به رشد فزاینده جمعیت مسلمانان تا قبل از 2030 این کشور نیز اکثریت مسلمانان را به دست خواهد آورد. نیجریه بر اساس تولید ناخالص داخلی، دارای بزرگ‌ترین اقتصاد در آفریقا و 27 مین اقتصاد بزرگ جهانی است.
6-کشور فلسطین که با دو حاکمیت مدیریت می‌شود (حماس در غزه و خودگردان در کرانه باختری) چگونه عضو این اتحادیه خواهد شد؟
با الگو‌های سازمان همکاری‌های اسلامی و یا سازمان ملل متحد حکومت خودگردان نماینده کشور فلسطین خواهد بود. در غیر این صورت حکومت حماس نمایندگی کشور فلسطین را بر عهده خواهد گرفت.
7-سازمان همکاری‌های اسلامی چیست و چرا در این اتحادیه نقشی ندارد؟‌
سازمان همکاری اسلامی (OIC)، سازمانی بین دولتی است که 57 کشور عضو دارد. همکاری‌های اسلامی صدای جمعی جهان اسلام و تضمینی برای حفاظت و حمایت از منافع جهان اسلام در روح ترویج صلح بین‌المللی و هماهنگی میان افراد مختلف جهان است. این سازمان بر اساس تصمیم تاریخی اجلاسی که در پی نتیجه آتش‌سوزی جنایی مسجدالاقصی در 25 سپتامبر 1969 اتفاق افتاد، در رباط، پایتخت کشور مراکش تأسیس شد. در این که سازمان همکاری‌های اسلامی در این اتحادیه نقش خواهد داشت یا خیر، مسئله‌ای است که صرفا در صورت تشکیل این اتحادیه موسسین باید به آن بپردازند.

برای تشکیل اتحادیه کشور‌های اسلامی اگر تنها یک دلیل کافی باشد عقب ماندگی اقتصادی کشورهای مسلمان در مقابل دیگر ادیان و کشور‌هاست.
تولید ناخالص ناچیز مسلمانان
تا سال 2023، 57 کشور عضو سازمان همکاری اسلامی (OIC) به طور مشترک تقریباً 8٪ از تولید ناخالص داخلی (GDP) جهان را تشکیل می‌دهند.
این برآورد بر اساس مجموع تولید ناخالص داخلی کشور‌های OIC است که حدود 7.6 تریلیون دلار از تولید ناخالص داخلی جهانی که تقریبا 100 تریلیون دلار است را شامل می‌شود.
در زمینه تولید انرژی، کشور‌های OIC به دلیل ذخایر قابل توجه نفت و گاز طبیعی نقش مهمی ایفا می‌کنند. مسلمانان تقریبا 20٪ از کل تولید انرژی جهان را به خود اختصاص می‌دهند. این موارد شامل سهم قابل توجهی از تولید نفت جهانی (حدود 40٪) می‌شود، زیرا بسیاری از اعضای OIC بازیگران کلیدی در صنعت نفت هستند.
با این حال، وقتی همه اشکال انرژی (شامل زغال سنگ، هسته‌ای و تجدیدپذیرها) را در نظر بگیریم، سهم جمعی آنها حدود 20٪ از تولید انرژی جهانی است.
کشور‌های موفق با جمعیت کم
اگرچه کشور‌های مسلمان یک چهارم از جمعیت جهان (2 میلیارد نفر) را تشکیل می‌دهند اما اقتصاد آنها چندان خوب نیست. از یک طرف، کشور‌های کوچک‌تری در خاورمیانه مانند عمان، امارات متحده عربی، کویت و قطر دارید که دارای ذخایر عظیم نفتی هستند و به همین دلیل جزو ثروتمندترین کشور‌های جهان از نظر تولید ناخالص ملی هستند اما به دلیل جمعیت کم خود، این ثروت تاثیر زیادی در وضعیت کلی شهروندان در کلیت کشور‌های مسلمان ندارد.
جمعیت زیاد اما کم ثبات و پر رکود
از سوی دیگر، تعدادی از پرجمعیت‌ترین کشور‌های جهان از جمله اندونزی و پاکستان جزو کشور‌های مسلمان‌اند. در حالی که اقتصاد اندونزی هنوز باثبات است و همچنان به رشد خود ادامه می‌دهد، اقتصاد پاکستان به دلایل مختلفی آسیب قابل توجهی دیده است.
اکثر کشور‌های مسلمان در آفریقا یا آسیا واقع شده‌اند و در حالی که پتانسیل زیادی برای توسعه دارند، در سال‌های اخیر شاهد رکود اقتصادی خود بوده‌اند. به همین دلیل است که مجموع تولید ناخالص داخلی 57 کشور مسلمان کمتر از 8 تریلیون دلار است، یعنی کسری از تولید ناخالص داخلی ایالات متحده، بزرگترین اقتصاد جهان.
اقتصاد بی‌ثبات مثل پاکستان لازمه همکاری جامع
از سوی دیگر، برخی کشور‌ها علیرغم نداشتن ثروت کافی، سرمایه‌گذاری زیادی در ارتش خود انجام داده‌اند، از جمله پاکستان که به دلیل تهدیدات تروریسم از داخل و خارج، مجبور به صرف هزینه‌های نظامی هنگفتی شده است، بدون توجه به افزایش تنش با هند در دهه گذشته که تقریبا در سال 2019 پس از حمله یک جت جنگنده هندی به حریم هوایی پاکستان و سرنگون شدن بی درنگ آن، به تنشی شدید ختم شد.
بازپس گیری افغانستان توسط طالبان نیز، یک تهدید امنیتی در مرز‌های شرقی پاکستان ایجاد کرده است.
درگیری‌های مشابه در آفریقا، اعم از داخلی و خارجی، منجر به این شده است که کشور‌های این قاره نیز هزینه‌های سنگینی را برای تقویت ارتش‌های خود خرج می‌کنند، اگرچه سوای از جنگ‌ها کشور‌های آفریقایی حضور پررنگی در فهرست فقیرترین کشور‌های جهان دارند.
علیرغم مشکلاتی که برخی از قدرتمندترین کشور‌های اسلامی جهان با آن مواجه هستند، نمی‌توان در این شک کرد که آن‌ها هم بخشی جدایی ناپذیر از اقتصاد جهانی هستند.

• مزایا در بی‌شمار بودن مزایای تشکیل اتحادیه کشور‌های اسلامی شکی نیست. از مهم‌ترین مزایای آن افزایش قدرت اقتصادی و اتحاد کشور‌های اسلامی است که وابستگی این کشور‌ها را به یکدیگر افزایش خواهد داد؛ و این مسئله موجب افزایش قدرت اسلام و کاهش جنگ و فقر در سایه صلح و دوستی خواهد بود. 
از تجربه‌های موفق تشکیل اتحادیه اروپا که می‌تواند سرلوحه تشکیل اتحادیه کشور‌های اسلامی باشد بازاری است که کشور‌های فقر و ضعیف مانند لوکزامبورگ برای کشور‌های صنعتی مثل آلمان و ایتالیا ایجاد کردند و موجب رشد هر دو کشور ضعیف و قوی شد.
فقط اتحادیه اقتصادی می‌تواند راهکاری مفید باشد
با تشکیل اتحادیه کشور‌های اسلامی که حتی می‌تواند فقط اتحادیه‌ای اقتصادی نیز باشد، رشد کشور‌هایی مثل ایران، ترکیه، مصر، پاکستان و بنگلادش به عنوان قدرت و رشد کشور‌های فقیر مثل یمن، سوریه، افغانستان و ... به عنوان کشور‌های ضعیف باشد که مهم‌ترین نتیجه آن می‌تواند فشار برای توقف نسل‌کشی در غزه و تشکیل کشور فلسطین باشد.
اغلب کشور‌های مسلمان درگیر جنگ، نامنی، فقر و مشکلات متعددی هستند که یا به دلیل استعمار دهه‌های گذشته استعمارگران و یا بی‌لیاقتی برخی حاکمان و دولت‌مردان و خیانت آنان بوده است.
ورود به کشور‌ها بدون ویزا و توسعه صنعت گردشگری
یکی از مواردی که می‌تواند بر رشد اقتصادی و تولید ناخالص داخلی کشور‌های اسلامی تاثیر بسیار مثبتی بگذارد، برداشته شدن ویزا و ورود آزاد گردشگران کشور‌های مسلمان به یکدیگر است که پس از تشکیل اتحادیه می‌تواند گزینه مثبتی جهت ارتقا صنعت گردشگری و آشنایی با فرهنگ مردم مسلمان کشور‌های مختلف با یکدیگر باشد.
اتحادیه کشور‌های اسلامی برای اتحاد و رشد بیشتر می‌تواند همانند معاهده شنگن حذف نظارت بر مرز‌های داخلی و نیز هماهنگ‌سازی نظارت بر مرز‌های خارجی را میان کشور‌های عضو سازماندهی کند.
تجارت ترجیحی بین کشور‌های مسلمان
تجارت ترجیحی شکلی از مبادله تجاری است که دو کشور با یکدیگر توافق می‌کنند که به منظور تسهیل مراودات تجاری و عملیات صادرات و واردات، تعرفه برخی از کالا‌ها را پایین بیاورند. هدف از انعقاد موافقتنامه‌های تجارت ترجیحی، رفع موانع تجاری بین کشور‌ها به‌ویژه تعرفه‌های بالا است. در صورت تشکیل اتحادیه کشور‌های اسلامی امکان استفاده از این روش (تجارت ترجیحی) بالا می‌رود و این مسئله به رشد اقتصادی تمامی کشور‌ها کمک‌های شایانی خواهد کرد.
تجارت آزاد بین کشور‌های مسلمان
تجارت آزاد بر خحلاف تجارت ترجیحی تجارتی است که دو یا چند کشور توافق می‌کنند تمامی کالا‌های مبادله‌ای یکدیگر را بدون تعرفه مبادله کنند. البته این نوع تجارت در دنیای امروز از استقبال زیادی برخوردار نیست به شکلی که ایالات متحده نیز تجارت آزاد را از مبادلات خود حذف کرده است. 
جابجایی آزاد سرمایه
اتحادیه کشور‌های اسلامی می‌تواند با تعیین قانون جابه‌جایی آزادانه سرمایه میان کشور‌های عضو و در صورت امکان دیگر کشور‌های منطقه اقتصادی مد نظر به گردش سرمایه میان اعضا و رشد سریع یکدیگر کمک کند.
هماهنگی سیاست‌های محیط زیست در سر تا سر اتحادیه
هماهنگی سیاست‌های محیط زیستی با توجه به مشکلات محیط زیستی مناطق خاورمیانه و شمال آفریقا می‌تواند کنترل کننده شرایط بد محیط زیستی و هدر رفت منابع اقتصادی کشور‌ها شود.
ایجاد سیستم گمرکی مشترک برای واردات از کشور‌های ثالث و مالیات
تعرفه گمرکی خارجی مشترک و موقعیتی مشترک در مذاکرات بین‌المللی تجارت و یا با یک کشور ثالث، سیستم عمومی مالیات غیر مستقیم، مالیات بر ارزش افزوده و نیز عوارض گمرکی و مالیات غیر مستقیم مشترک بر محصولات از مواردی است که می‌توانند همانند اتحادیه اروپا برای اتحادیه کشور‌های اسلامی به لحاظ اقتصادی بسیاری مفید واقع شود.

• موانع نفوذ قدرت‌های استعماری در کشور‌های مسلمان و به خصوص در حاکمان این کشور‌ها
نفوذ قدر‌های استعماری مانند آمریکا، اسرائیل، و کشور‌های اروپایی در حاکمان کشور‌های مسلمان تا حد بسیار زیادی از قرن‌های گذشته مانع توسعه اقتصادی و رشد کشور‌ها و مردمان مسلمان شده است. این موارد قطعا در مقابل تشکیل اتحادیه کشور‌های اسلامی نیز خود را نشان خواهد داد.
کشور‌های کوچک، اما پرمدعا
به طور مثال کشور‌هایی مانند امارات که جمعیت زیادی ندارد و در واردات نیز به شدت به دیگر کشور‌ها از جمله ایران وابسته‌اند، احتمالا در برابر این ایده مقاومت کنند. چرا که این کشور متحدین غربی بزرگی دارد تا شرایط را برای امارات مهیا می‌کنند در دیگر سو این کشور کوچک عربی هاب اقتصادی منطقه غرب آسیا محسوب می‌شود و شرایط مناسبی نسبت به دیگر کشور‌ها دارد. پس اولین سوال حاکمان این کشور چنین سوالی خواهد بود که چرا خودمان را دچار چالش و مشکلات دیگر کشور‌ها از جمله ایران و پاکستان و مصر کنیم؟
عشق به توسعه نظامی کشور‌های اسلامی
علیرغم آسیب‌پذیری و عدم اطمینان اقتصادی، قدرتمندترین کشور‌های اسلامی در جهان به ارتش‌های قوی خود می‌بالند. بر خلاف غرب، بسیاری از این کشور‌ها در آشفتگی و بی‌ثباتی دائمی هستند و روابط تیره‌ای با همسایگان خود یا سایر کشور‌ها دارند، به همین دلیل، به جای ارتقای سطح زندگی یا توسعه اقتصادی بلندمدت، این هزینه‌های نظامی است که اولویت دارد.
ایالات متحده مانع اصلی صلح و رشد اقتصادی کشور‌های مسلمان
در واقع، بسیاری از کشور‌های خاورمیانه معاملات تسلیحاتی گسترده‌ای با ایالات متحده دارند تا بتوانند قدرت دفاعی خود را تقویت کنند. هرچند اغلب این معاملات بخش تهاجمی آنها را تقویت می‌کند.
در رشد اقتصادی به جای چین به یکدیگر کمک کنیم
چین یک شریک تجاری عمده برای اکثر کشور‌های مسلمان است و در واقع بیش از 15 درصد از کل صادرات به خاورمیانه و شمال آفریقا را بر اساس گزارش بانک جهانی به خود اختصاص داده است و پس از آن ایالات متحده با 8.2 درصد قرار دارد. کشور‌های اسلامی می‌توانند با همکاری و تشکیل اتحادیه، این واردات را از یکدیگر داشته باشند تا به رشد یکدیگر کمک کرده و دست بیگانگان را از سرزمین مسلمانان کوتاه کنند.
مانعی به نام زبان
برخلاف اتحادیه اروپا و قوانین ان که زبان هر کشوری مانعی بزرگ برای اتحادیه است، اما این مسئله را نمیشود مانعی بزرگ برای اتحادیه اسلامی دانست. چرا که بسیاری از کشور‌های اسلامی به زبان عربی مسلط هستند و بسیاری از مسائل بر خلاف اروپاییان در بین مسلمانان واحد است.

راه حلی مفید برای شکوفایی اقتصاد ملل اسلامی تحریم شکنی به نام بانک و پول واحد
برخی از کشور‌های اسلامی مانند ایران، ترکیه، سوریه، لبنان، یمن، افغانستان و عراق در شرایط تحریمی به سر می‌برند. البته برخی مانند ایران و سوریه کاملا تحریم و برخی مانند ترکیه در برخی موارد تحریم هستند. ایجاد اتحادیه و در ذیل این اتحادیه ایجاد یک بانک وحدت اسلامی می‌تواند تحریم‌ها را شکسته و به رشد اقتصادی کشور‌های اسلامی منجر شود.
در صورت تشکیل اتحادیه و بانک زیر مجموعه آن کشور‌های اسلامی می‌توانند مانند اتحادیه اروپا برای خود پولی واحد مانند یورو طراحی کنند که ضربه به ارزش آن بسیار سخت و مشکل خواهد بود. این شرایط می‌تواند زندگی را برای مسلمانان راحت‌تر کرده و رفاه را به ارمغان بیاورد.
ایجاد پول و بانک واحد باعث می‌شود، شرایط صادرات و واردات در این کشور‌ها به راحتی انجام شود. چرا که از نظر فرهنگی و دینی در تمامی این کشور‌ها حلال و حرام مسئله مهمی است که رعایت می‌شود و در این صورت کشوری مانند ایران برای واردات گوشت دیگر به کشوری غیر مسلمان مانند برزیل نیازمند نخواهد بود. واردات گوشت از برزیل در مقایسه با کشور‌های اسلامی منطقه بسیار پرهزینه‌تر است.
پیشنهادات ایران، مالزی و ترکیه برای اقتصاد کشور‌های اسلامی در اجلاس سران کوالالامپور 2019 حسن روحانی رئیس جمهور جمهوری اسلامی ایران پیشنهاد ایجاد رمز ارز کشور‌های مسلمان را ارائه کرده بود که ماهاتیر محمد نخست وزیر وقت نیز با این مسئله موافقت کرده بود.
• تاسیس «صندوق مشترک نشست کوالالامپور برای تأمین مالی همکاری‌های فناورانه میان کشور‌های اسلامی» به منظور ورود قوی به زنجیره ارزش‌های جهانی
• تاسیس «مرکز تحقیقات مشترک در حوزه فناوری‌های هوش مصنوعی» و «امنیت سایبری» برای پیش‌گامی در فناوری‌های میان‌رشته‌ای اطلاعاتی و ارتباطی
• تاسیس «بازار مشترک کشور‌های اسلامی در حوزه اقتصاد دیجیتال» و همکاری و تبادل تجربیات در زمینه رمزارز‌ها
البته در این اجلاس پیشنهادات دیگری اقتصادی نیز برای کشور‌های مسلمان مطرح شد که با نفوذ قدرت‌های غربی در سران کشور‌های اسلامی این پیشنهاد مسکوت ماند.
نیز سه ایده دیگر ایران بود که در این اجلاس مطرح شد.
ماهاتیر محمد در سال 2002 نیز برای نخستین بار استفاده از یک ارز مشترک توسط کشور‌های همسو و کشور‌های اسلامی تحت عنوان "دینار طلا" را پیشنهاد داده بود.
• 15 کشور مسلمان پر قدرت
این کشور‌ها در حالی که موانع بسیاری در مقابل تشکیل اتحادیه دارند می‌‎توانند با تشکیل یک اتحادیه ابتدایی بسیاری از مشکلات اقتصادی یکدیگر را حل کرده و جهان اسلام را از فقر و مشکلاتی نظیر آن نجات دهند.
• 15. قطر
• قطر به دلیل ذخایر عظیم نفتی‌اش یکی از ثروتمندترین کشور‌های جهان از نظر تولید ناخالص داخلی است. در سال 2017، عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی و مصر همگی به روابط دیپلماتیک خود با قطر پایان دادند که منجر به محاصره اقتصادی این کشور شد که تا اوایل سال 2021 ادامه یافت و در اقتصاد این کشور تاثیر منفی گذاشت.
• 14. مراکش
• اقتصاد مراکش پس از خصوصی سازی بسیاری از شرکت‌ها در دهه 1990، یک اقتصاد به نسبت لیبرال است. این کشور یکی از گران‌ترین کشور‌های آفریقایی است که در شاخص کیفیت زندگی توسط اکونومیست نیز رتبه اول را به خود اختصاص داده است.
• 13. قزاقستان
• قزاقستان بزرگترین اقتصاد آسیای مرکزی است، در حالی که این جمهوری شوروی سابق به رشد تولید ناخالص داخلی خود ادامه می‌دهد. علاوه بر کسب درآمد از بخش‌های تولید و خدمات، این کشور دارای ذخایر نفت، مواد معدنی و فلزات نیز است.
• 12. امارات متحده عربی
• امارات متحده عربی یکی از پربازدیدترین کشور‌های جهان است، زیرا همچنان به تلاش برای تنوع بخشیدن به اقتصاد خود و دور کردنش از اقتصادی صرفا مبتنی بر نفت، که اساس ثروت این کشور است، ادامه می‌دهد. اخیرا پس از برقراری روابط با اسرائیل پس از دهه‌ها دشمنی، امارات متحده عربی در یک پروژه دریایی مشترک با اسرائیل همراه شد و روابط نظامی بین دو طرف افزایش یافت.
• 11. مالزی
• مالزی عموما در سه دهه گذشته از ثبات کامل برخوردار بوده است، اما اخیرا با قرار گرفتن تحولات سیاسی در کانون توجه، این کشور از این ثبات دوری شده است. با این وجود، مالزی هنوز هم از بزرگ‌ترین اقتصاد‌های بزرگ در جهان اسلام است.
• 10. عراق
• زمانی که آمریکا در سال 2003 به بهانه جستجوی سلاح‌های کشتار جمعی که هرگز پیدا نشد، به این کشور حمله کرد، اقتصاد عراق از بین رفت. با این حال، عراق هنوز در زمره قدرتمندترین کشور‌های مسلمان جهان قرار دارد.
• 9. بنگلادش
• بنگلادش در سال 1971، کمی بیش از 50 سال پیش، استقلال خود را از پاکستان به دست آورد، اما از آن زمان به طور قابل توجهی و به شکل پیوسته رشد کرده است. این کشور که به عنوان یکی از سریع‌ترین اقتصاد‌های در حال رشد در جهان شناخته می‌شود، گام‌های بلندی در توسعه برداشته است و برنامه دارد تا سال 2031 به کشوری با درآمد متوسط بالا تبدیل شود. از زمان استقلال خود، این کشور بیش از 35 میلیارد دلار از بانک جهانی کمک مالی دریافت کرده است.
• اخیرا، اما این کشور وارد ک مرحله آشوب داخلی و سقوط دولت شد که تاثیر آن در سال‌های آینده بر اقتصاد این کشور نمایان خواهد شد.
• 8. الجزایر
• انتظار می‌رود که اقتصاد الجزایر پس از یک دوره رکود در سال 2022، رشد 3.7 درصدی داشته باشد، در حالی که اقتصاد این کشور به نفت وابسته است. با شیوع همه‌گیری کووید-19 در سال 2020 قیمت این انرژی در الجزایر به شدت کاهش یافت. قیمت نفت از آن پس بالا رفته و اقتصاد الجزایر نیز بر این اساس بهبود یافته است.
• 7. نیجریه
• انتظار می‌رود نیجریه در چند دهه آینده به پرجمعیت‌ترین کشور مسلمان جهان تبدیل شود و رشد بالای جمعیت آن برای رشد اقتصادی‌اش مضر است. منازعات داخلی نیز باری مضاعف بر منابع موجود در کشور بوده است.
• 6. ایران
• ایران یک معما است. علیرغم تحریم‌های گسترده غرب بر سر فعالیت‌های هسته‌ای و روابط تیره و تار این کشور با اسرائیل، ایران همچنان یک کشور مسلمان تاثیرگذار در منطقه و جهان باقی مانده است.
• ایران در مواجهه تهدید‌هایی که عمدتا از سوی اسرائیل و عربستان سعودی احساس می‌کند، سرمایه‌گذاری قابل توجهی در حوزه دفاعی و تهاجمی نظامی خود کرده است و بنابراین کشوری قدرتمند در میان کشور‌های مسلمان است که دشمنانش برای مقابله با وی کار سختی خواهند داشت.
• 5. عربستان سعودی
• عربستان سعودی تا زمان کشف ذخایر عظیم نفت یک بیابان بود، اما ذخایر عظیم نفتی منجر به تبدیل شدن این کشور به یک کشور مدرن شد. این کشور بالاترین رشد تولید ناخالص داخلی را در سال 2022 در میان تمام کشور‌های گروه 20 با 8.7 درصد داشته که باعث می‌شود عربستان جایگاه خود را در بین قدرتمندترین کشور‌های مسلمان جهان تثبیت کند.
• مشارکت عربستان در جنگ‌های نیابتی منجر به تسریع هزینه‌های دفاعی عربستان سعودی شده است، در حالی که تقریبا 80 درصد از خرید‌های تسلیحاتی این کشور از ایالات متحده انجام می‌شود.
• 4. مصر
• از مارس 2022، پوند مصر نزدیک به 50 درصد از ارزش خود را در برابر دلار از دست داده است. حتی اگر رشد اقتصادی با رشد قابل توجه جمعیت خنثی شده است. به همین دلیل علیرغم رشد اقتصادی، بسیاری از مصری‌ها معتقدند استاندارد زندگی آنها طی سال‌ها کاهش یافته است.
• در همین حال، ارتش این کشور کنترل بی‌سابقه‌ای بر اکثر جنبه‌های حکمرانی دارد و به همین دلیل قدرت نظامی مصر بسیار قابل توجه است. با وجود این نقطه ضعف‌ها، مصر به راحتی در میان ثروتمندترین کشور‌های آفریقا قرار می‌گیرد.
• 3. پاکستان
• پاکستان یکی از قوی‌ترین و شاید قوی‌ترین ارتش (به لطف دارا بودن سلاح‌های هسته‌ای) جهان اسلام را دارد. این واقعیت که این کشور تنها قدرت هسته‌ای رسمی مسلمان در جهان است، با توجه به تهدیدی که از سوی هند با آن مواجه است جای تعجب ندارد.
• در حالی که ارتش این کشور به شدت قوی است، اقتصاد آن شرایط کاملا متفاوتی دارد و از لحاظ رفاه شهروندان و قدرت اقتصادی، یک کشور ضعیف و نسبتا فقیر به شمار می‌آید.
• 2. ترکیه
• ترکیه در برخی ملاحظات سومین و در برخی دومین، اقتصاد بزرگ جهان اسلام است که در دهه گذشته دچار بحران اقتصادی شده است، بحرانی که خود تورم شدید را در پی داشته است. مشکلات این کشور با زلزله اخیر در منطقه تشدید شده است، زلزله‌ای که منجر به کشته شدن بیش از 50،000 نفر شد و اثرات اقتصادی بلندمدتی بر جای گذاشت. این مشکلات ممکن است باعث شود که ترکیه مجبور شود با وجود بحران اقتصادی در کشور، بودجه نظامی رو به افزایش خود را قربانی کند.
• اندونزی
• در صدر فهرست 15 کشور قدرتمند مسلمان جهان، اندونزی پرجمعیت‌ترین کشور اسلامی و تنها کشوری است که تولید ناخالص داخلی آن بیش از 1 تریلیون دلار است، کشوری که تولید ناخالص داخلی آن در سال 2021 به 1.2 تریلیون دلار رسید. به عنوان یکی از بزرگترین اقتصاد‌ها در زمینه بازار‌های نوظهور، ستون فقرات اقتصاد اندونزی طبقه متوسط قوی آن است.
•، اما تهدید تورم همواره اندونزی را نگران کرده است، به همین دلیل این کشور اکنون به دنبال مصرف داخلی بالاتر برای رشد در سال 2024 است. اگرچه این کشور دارای ارتش قدرتمندی است، اما همچنان در صدد تبدیل شدن به یک قدرت دریایی غالب است. بزرگترین تهدیدات برای این کشور ناشی از نفوذ چین و توافقات در مورد معامله زیردریایی هسته‌ای توسط استرالیا، بریتانیا و ایالات متحده است.
اقتصادهای قوی اما بدون چارچوب واحد این پانزده کشور می‌توانند به راحتی با تشکیل اتحادیه کشور‌های اسلامی موانع بسیار زیادی را از سر راه مسلمانان و حتی جهانیان بردارند. اما احتمال تشکیل این اتحادیه به دلیل موانع ذکر شده(در قسمت موانع)، کمتر 1% است.