بزرگنمايي:

بازار آریا - رئیس اتحادیه انجمن‌های انرژی ایران، بازدهی رضایت بخش و رشد اقتصاد را دو نتیجه مهم سرمایه‌گذاری صحیح در حوزه دانش بنیان‌ها برشمرد.

هاشم اورعی،در گفت‌وگو با خبرنگار پایگاه خبری بازار سرمایه ایران(سنا) با اشاره به اهمیت توسعه شرکت‌های دانش بنیان، بیان کرد: طبق آماری که محققان محاسبه کرده‌اند، تولید فناورانه(تولید کالا و ارائه خدمات مبتنی بر دانش) ‌ از دوران پیش از تاریخ تا ربع پایانی قرن هجدهم(شروع انقلاب صنعتی از بریتانیا) در جهان ٣ برابر افزایش داشته، اما از اواخر قرن هجدهم تا ربع پایانی قرن بیستم، تولید فناورانه جهان 1720 برابر شده است. به بیانی دیگر، تولید مبتنی بر دانش در دوره تقریبا ٢٠٠ ساله، حدود 600 برابر دوران چند هزار ساله بوده است.
وی توسعه دانش و فناوری را از دلایل تفاوت عمده تولید فناورانه 200 سال گذشته با چند هزار سال قبل ذکر کرد و گفت: آمارها نشان می‌دهد تولید فناورانه و اقتصاد دانش بنیان نقش بسیار با اهمیتی در توسعه اقتصادی ایفا می‌کند.
اورعی، افزود: ایران کشوری است که تولید ناخالص ملی پایین داشته و اقتصاد آن در این سال‌ها هرگز به اندازه اقتصاد جهانی رشد نداشته است. همین موضوع باعث شده رتبه اقتصادی ما در جهان به طور عام و در منطقه بطور خاص، تنزل داشته باشد. به عنوان مثال، نگاهی به صادرات کشور نشان می‌دهد که حدود ١ تا ١.٥ درصد از صادرات کشور مبتنی بر دانش است که گویای خالی بودن جای فعالیت‌های دانش بنیان در کشور است.
مدرس دانشگاه صنعتی شریف با بیان این که صادرات کشور بیشتر شامل صادرات مواد خام و معدنی و نعمات خدادادی بوده و قطعاً پرداختن به مسائل دانش بنیان چه دربخش تولید و چه دربخش خدمات مبتنی بر دانش در هر بخش از اقتصاد، به شدت تاثیرگذار خواهد بود، ادامه داد: امروز در مورد سهم دانش بنیان‌ها از اقتصاد ملی آمار قابل اتکایی نداریم، اما می‌توان برآورد کرد سهم فعالیت‌های دانش بنیان در کل اقتصاد کشور از آنچه که می‌توانست باشد، بسیار کمتر است.
اورعی گفت: البته در 10 سال گذشته رشد کمی نسبتاً خوبی در شرکت‌های و فعالیت‌های دانش بنیان صورت گرفته و منحنی فعالیت دانش بنیان نشان می‌دهد در یک دهه اخیر روند شکل‌گیری دانش بنیان‌ها صعودی بوده است، اما نمی‌توان انتظار داشت‌ بلافاصله یا همزمان با رشد کمی، شاهد افزایش نقش فعالیت‌های دانش بنیان در اقتصاد ملی نیز باشیم، چرا که این فعالیت‌ها زمانبر خواهد بود. اما اگر همین روند تداوم یابد انتظار می‌رود نقش و جایگاه فعالیت‌های دانش بنیان در اقتصاد کشور در سال‌های پیش رو بیشتر شود.
مقایسه بازدهی دانش بنیان‌ها با کسب‌وکارهای سنتی
رئیس اتحادیه انجمن‌های انرژی ایران، با اشاره به این که دو ویژگی، «دوره بازگشت سرمایه طولانی‌تر» و «ریسک بیشتر» سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش بنیان را از سرمایه‌گذاری در سایر حوزه‌ها متمایز می‌کند، اظهار کرد: فعالیت‌های دانش‌بنیان الزاماً با فعالیت‌های خطرپذیر یکی نیست؛ ممکن است فعالیتی مبتنی بر دانش اما کم ریسک باشد و یا بالعکس‌ممکن است سرمایه‌گذاری خطرپذیر و پر ریسکی انجام شود که دانش بنیان نباشد. اما معمولا در فعالیت‌های دانش بنیان به سبب وابستگی با فناوری روز جهان، آنقدر همه چیز شفاف نیست که در فعالیت‌های به بلوغ رسیده، شفافیت وجود داشته باشد. به طور کلی در باب مقایسه فعالیت‌های دانش بنیان با فعالیت‌های سنتی و به بلوغ رسیده باید گفت ویژگی کلی فعالیت‌های دانش بنیان بالاتر بودن میزان ریسک و میزان درآمد است. بنابراین اگر شخصی شرایط را به خوبی بررسی و تحلیل کند و میزان دانش بنیان بودن یک فعالیت توسط سرمایه‌گذار به درستی ارزیابی شود، دوره بازگشت سرمایه بیش از ریسک خواهد بود.
اورعی، بازدهی رضایت بخش و رشد اقتصاد ملی را دو نتیجه مهم سرمایه‌گذاری صحیح در حوزه دانش بنیان‌ها برشمرد و اظهار کرد: با توجه به سرعت پیشرفت فناوری در جهان، بعید است که با روش‌های سنتی و متداول بتوانیم با سایر کشورها رقابت اقتصادی کنیم. این درحالی است که سایر کشورها سوار بر قطار دانش بنیان هستند بنابراین ما نیز باید سوار بر این قطار شویم تا از سایر رقبا جا نمانیم، چرا که سرعت این قطار بیش از سرعت قطار فعالیت‌های متداول است.
اهمیت تامین مالی دانش بنیان‌ها
وی در ادامه با اشاره به وجود چالشی به‌نام «تامین مالی» پیش روی دانش‌بنیان‌ها، اظهار کرد: اصولاً در کشور ما شناخت جامعه سرمایه‌گذار از فعالیت‌های دانش بنیان، کامل و کافی نیست و ضرورت دارد متولیان بازار سرمایه با روش‌های مختلف به افزایش شناخت و آشنایی سرمایه‌گذاران از فعالیت‌های دانش بنیان کمک کنند. هرچه شناخت سرمایه‌گذاران از فعالیت‌های دانش‌بنیان بیشتر شده و آگاهی افزایش یابد، نگرانی‌ها و دغدغه‌ها کاهش خواهد داشت و اصولا نگرانی و ترس ناشی از نبود آگاهی است.
البته که در سایر کشورها هم تعریف مشخص و دقیقی از یک فعالیت دانش بنیان وجود ندارد.
اورعی اذعان داشت: بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی از جمله شرکت‌های دانش بنیان از کمبود سرمایه رنج می‌برند و اگر بتوان بخشی از سرمایه‌های خرد را از طریق بازار سرمایه به سمت فعالیت‌های دانش بنیان هدایت کرد، هم سرمایه‌گذاران منتفع خواهند شد و هم شاهد رشد و شکوفایی اقتصاد ملی خواهیم بود.
مدرس دانشگاه صنعتی شریف در ادامه مصاحبه با «سنا» خاطرنشان کرد: BYD، تسلا و اپل جزو بزرگترین شرکت‌های دانش‌بنیان دنیا هستند و البته که رشد شرکت‌های دانش بنیان، فقط مختص کشورهای توسعه یافته نیست. بنابراین، اگر در کشور ما هم شرکت‌های دانش بنیان به درستی تعریف شده و سرمایه‌گذار جذب کنند، هم سرمایه‌گذاران و هم اقتصاد کشور منتفع خواهند شد و سرمایه‌گذاری در این شرکت‌ها در مقایسه با سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌ها به شدت بازدهی بالاتری خواهند داشت.
ابزارهای تامین مالی
اورعی در رابطه با مناسب‌ترین ابزارهای تامین مالی دانش بنیان‌ها از طریق بازار سرمایه گفت: از آنجا که سرمایه‌گذاری در شرکت‌های دانش بنیان به نوعی شبیه به سرمایه‌گذاری در سایر حوزه‌های اقتصادی است، نیازی به تعریف ابزار جدیدی مختص به تامین مالی دانش بنیان‌ها نیست. از بین ابزارهای موجود باید ابزارهایی را مناسب وضعیت دانش بنیان‌ها مناسب‌سازی کرد یا با تبصره‌هایی، ابزارهای موجود را بر قامت دانش بنیان‌ها اندازه کرد. ضمن اینکه می‌توان از تجربه سایر کشورها نیز در این حوزه کمک گرفت.
وی افزود: حداقل در مراحل اولیه، کرادفاندینگ روش مناسبی برای فعالیت‌های دانش بنیان نیست، چرا که سرمایه‌گذاری در حوزه دانش بنیان نیازمند حداقل آگاهی از ماهیت دانش بنیان‌هاست و نمی‌توان انتظار داشت تمامی افراد جامعه چنین دانش و آگاهی داشته باشند. نکته دوم این این است که ویژگی مهم شرکت‌های دانش بنیان پرریسک بودن آنهاست و اصولاً بهتر است کرادفاندینگ برای سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر و پرریسک استفاده نشود.
اورعی در ادامه تصریح کرد: منطقی نیست که یک صندوق سرمایه‌گذاری یا سرمایه‌گذار تمامی سرمایه و منابع خود را به سرمایه‌گذاری در دانش بنیان‌ها تخصیص دهد و بهتر است فقط بخشی‌ از منابع هر صندوق یا سرمایه‌گذار به فعالیت‌های دانش بنیان تخصیص یابد. ضمن اینکه یک سرمایه‌گذار هوشمند به گزارش‌ها و تحلیل‌ها بسنده نکرده و حتماً مرحله به مرحله و پلکانی در شرکت‌های دانش بنیان سرمایه‌گذاری می‌کند، چرا که سرمایه‌گذاری در فعالیت‌های دانش بنیان نسبت به کسب و کارهای متداول وضعیت نامعلوم‌تری دارد. بنابراین، بهتر است اول Seed Money یا سرمایه آغازین، بذر پاشی شود و اگر در مراحل اولیه، انتظارات سرمایه‌گذاران محقق شد نسبت به افزایش سرمایه‌ اقدام کنند و ضمنا، حتما در مراحل سرمایه‌گذاری از مشاوره با متخصصان نیز جهت ارزیابی فعالیت شرکت بهره ببرند.